Бикипиэдьийэ диэн сиртэн ылыллыбыт
Ыстатыйаны саҕалыырга көмөлөһөр Сирдьит баар. Сигэтин аллара маннык кинигэ ойуутун таһыгар булуоҥ 
.
Сахалыы буукубалар браузергар тахсыбат буоллахтарына маны баттаа
Бикипиэдьийэ — бу элбэх омук тылынан суруллар аһаҕас энциклопедия
Манна ким баҕалаах талбыт ыстатыйатын уларытар эбэтэр саҥа ыстатыйаны суруйар кыахтаах.
Билигин Бикипиэдьийэҕэ 17283 сахалыы, уонна атын 330 омук тылынан өссө 63 мөлүйүөнтэн тахса ыстатыйа баар.
|
- Саргы-дьаалы Сахам тыла,
- Айхал-алгыс Сахам тыла,
- Уруй олук Сахам тыла,
- Кун бэлэҕэ Сахам тыла,
- Эйигин мин ыҥырыаҕым,
- «Ийээ!» диэммин хаһыытыаҕым.
- Тоҕойдору туораан ис,
- Арҕастары ааһан ис,
- Саргы дьайаан Сахам тыла,
- Сарыал санаа — Сахам тыла!
- Саха народнай суруйааччыта
- Бүөтүр Тобуруокап
|
|
|
|
Бырайыак кылгас устуоруйата маннык — бастаан 2006 сыл бүтэһигэр: бу тугуй, тоҕо атын омуктарга баарый, биһиэхэ суоҕуй, — диэн ыйытыылар кэнниттэн: арай?, тоҕо сатаныа суоҕай? — диэн саарабыл кэнниттэн: ээ, чэ холонон көрүөххэ, — диэнтэн тахсыбыт суол.
Кыттар дьон араас идэлээх, араас дойдуга олорор, саастарынан эмиэ тэҥэ суох дьон.
Биһиги санаабытыгар дьон элбэхтик кытыннаҕына, бэрт эбит диэн биһирээтэҕинэ, сүрдээх, кэскиллээх буолар туруктаах бырайыак. Күн-түүн көннөрү дьон көмөтүнэн ис хоһооно да тупса, ыстатыйатын ахсаана да элбии турар.
|
|
Тохсунньу 5 күнэ
- Скаут аан дойдутааҕы күнэ. 1910 сыллаахтан бэлиэтэнэр. Бастакы скаут оҕолор лааҕырдара Англияҕа 1907 сыл сайыныгар аһыллыбыта. Арассыыйа импиэрийэтигэр 1909 сыллаахха баар буолбута. Ол эрээри 1924 сыллаахха бобуллубута. Кини үгэстэрин сорҕотун Пионер хамсааһына ылбыта. 1990 сыллаахха сөргүтүллүбүтэ.
- Ииндийэ
 Ииндийэ — Гобинд Сингх гуру төрөөбүт күнэ
- Беларусь
 Беларусь — Социальнай көмүскэл үлэһиттэрин күнэ
- Кытай
 Кытай, Харбин — Харбиннааҕы муус уонна хаар оҥоһуктар дойдулар ардыларынааҕы фестиваллара
- АХШ
 АХШ — Көтөрдөр күннэрэ.
Түбэлтэлэр
- 1634 — Нам улууһугар 600-1000 саха боотура Өлүөнэ остуруогун төгүрүйээри тоҕуоруспуттарыгар атаман Иван Галкин 47 аттаах хаһааҕы кытары саба түспүт. Сахалар бастаан оҕунан ытыалыыллар, онтон үҥүүлээх уонна батыйалаах аттаах дьонунан сырыһыннаран кимэн киирэллэр. Манна 40-ча киһилэрин сүтэрэллэр. Бу сэриигэ Откурай диэн сахалар биир тойонноро ыараханнык бааһырар. Хаһаахтар аттарын барытын сүтэрэллэр, элбэх хаһаах ол иһигэр Иван Галкин бэйэтэ бааһыраллар. Сэрии түмүгэр хаһаахтар остуруокка куоталлар. Сахалар остуруогу төгүрүйэллэр, уонна икки ый кэриҥэ кими да киллэрбэккэ да, таһаарбакка да сыталлар. Остуруокка сытар дьон аччыктааһын буолар, бэринэллэрэ эбэтэр хоргуйан өлөллөрө аҕыйах хонук хаалбытын кэннэ олунньу бүтүүтүгэр тоҕо эрэ сахалар баран хаалаллар.
- 1762 — Дьиҥнээх Романовтар династиялара быстан Арассыыйа бүрүстүөлүгэр ньиэмэс принцэ Пётр III олорбут.
- 1875 — Парижка аатырбыт Гарнье операта аһыллыбыт.
- 1905 — Арассыыйа-Дьоппуон сэриитин кэмигэр Порт-Артур көмүскээһинэ түмүктэммит. Кириэппэһи комендант генерал Анатолий Стессель дьоппуоннарга биэрбит.
- 1919 — Кыһыл Аармыйа Вильнюс куораты ылбыт.
- 1919 — Германияҕа Мюнхеҥҥа Ньиэмэс оробуочай баартыйата тэриллибит, кэлин бу баартыйа фашист баартыйата буолбута.
- 1926 — ВКП(б) Саха сиринээҕи обкомын бюрота "Балаҕаны хотонтон араарар туһунан" уураах таһаарбыт.
- 1967 — Дьааҥы оройуона икки оройуоҥҥа хайытыллыбыт: Үөһээ Дьааҥы (киинэ — Баатаҕай) уонна Усуйаана (киинэ — Депутатскай).
Төрөөбүттэр
- 1837 — Василий Радлов — востоковед-тюрколог, академик, түүр тылын чинчийиитигэр саҥа хайысханы арыйан төрүттээччи, саха тылын бастакы историческай грамматикатын суруйбута биллэр.
- 1856 — Егор Николаев - Улахан Дьөгүөрдээн — XIX үйэ иккис аҥаарыгар биллибит киһи, Боотур Уус улууһун кулубата. Сахалар бэйэлэрин бэйэлэрэ салайыныыларын туруорсубут, Степной Думаны сөргүтэ сатаабыт, земство институутун Саха Сиригэр киллэриини туруорсубут, Саха сиригэр холуобунай көскө ыытыы суох буоларыгар кылаатын киллэрбит киһи. Саха уһулуччулаах киһитэ Күлүмнүүр учууталынан билинэр киһитэ.
- 1941 — Хаяо Миядзаки — дьоппуон аниме режиссёра, продюсер, сценарист, суруйааччы уонна мангака.
- 1946 — Надежда Николаева — учуонай, музыковед, хандьыдаакка диссертацията олоҥхоҕо уонна саха оператын олоҕуруутугар анаммыта.
- 1953 — Артур Васильев — саха живописеһа, саха норуодунай худуоһунньуга.
Өлбүттэр
Телеграм-ханаалбытыгар суруттаххына биһиги да үөрүөхпүт, бэйэҥ да астыныаҥ ;)
Соторутааҥы ыстатыйалар
Ааҕыҥ, көннөрүҥ
Бу күннэрдээҕи уларыйыылар — ким тугу суруйбутун көрүөххэ сөп.
Бу саҥа ыстатыйалар, онон өссө чочулла илик буолуохтарын сөп. Алҕастаах буоллахтарына харса суох көннөрүҥ.
|
|
Бүгүҥҥү ойуу
Париж Гарнье оператыгар парааднай кирилиэс
Үчүгэй (сэргэммит) ыстатыйа
 Тыаһыт, 1926
Тыаһыт, Николай Николаевич Павлов — репрессияҕа түбэһэн өр сылларга умнууга хаалбыт сэбиэскэй кэмҥээҕи саха суруйааччыта.
1922 сыллаахха Саха уобалаһа Сэбиэскэй автономнай өрөспүүбүлүкэҕэ кубулуйуутугар куораттан төннөн иһэн эмиэ үрүҥнэргэ түбэһэн ытылла сыһар, хата аймаҕа этэрээккэ баар буолан быыһыыр. Онтон үрүҥнэртэн күрээн куоракка киирэн педтехникумҥа ылаллар. Техникум ячейкатын бюротун чилиэнинэн талыллар.
(өссө…)
Бастыҥ ыстатыйа
Яков Федорович Санников (1844—1908) — өбүгэлэрин үгэстэрин тутуһан нуучча уонна омук полярниктарыгар сүҥкэн улахан үтүөнү-өҥөнү оҥорбут саха атыыһыта. Кини суон сураҕа Муустаах байҕал кытыытынан эрэ буолбакка, бүтүн Россия үрдүнэн биллибит. Булуҥҥа былыр «халлааҥҥа таҥара, биһиэхэ Яков Санников» дииллэр эбит. 1886 сыллаахха доктор Бунге экспедициятыгар көмөлөспүт. 1894 сыллаахха барон Толль Ф.Нансеҥҥа депо тутарыгар көмөлөспүт. Ол өҥөлөрүн иһин икки кыһыл көмүс мэтээлинэн наҕараадаламмыт (онтон биирин Швеция ыраахтааҕыта Оскар биэрбит).
(өссө…)
Көмүөл күүһэ
Бүгүн бу ыстатыйалары тупсарабыт, тылбаастыыбыт:
Ыстатыйаны уларытыы киинэ курдук көстүүтэ: Көмө:1-кы уруок
Ыҥырыы
Хаһыаттарга, сурунаалларга, атын да сирдэргэ Бикипиэдьийэни ахтыбыт буоллахтарына биһиги үөрэбит. Тоҕото өйдөнөр — ол аата үлэбит си-дьүгээр хаалбатын, дьоҥҥо туһалааҕын бэлиэтэ. Ити бастакытынан. Иккиһинэн — төһөнөн элбэх киһи билэр да, оччонон элбэх киһи кыттар. Онон күннүккүтүгэр (блогкутугар) кэмиттэн кэмигэр ахтар буолуҥ, элбэх дьоҥҥо туһаайан суруйар дуу этэр дуу буоллаххытына эмиэ бикипиэдьийэни кыбытар буолуҥ. Манна оннук ахтыллыбыт түгэннэр испииһэктэрэ баар.
|
|
Уруулуу ситимнэр
Wikimedia Пуондата элбэх омук тылынан тахсар, көҥүл уларытыллар уонна туһаныллар хас да тус-туһунан бырайыактардаах:
|
.
