Иһинээҕитигэр көс

Халыып:Бу күн:12-15

Бикипиэдьийэ диэн сиртэн ылыллыбыт


  • 1055Мусульманнар духовнай басханнара халиф олорор куоратын Багдады Тоҕрул бек баһылыктаах сөльдьүүктэр ылбыттар.
  • 1256Монгол Илин Хулагу баһылыктаах сэриитэ низарит исмаилиттарын (ассасиннар) Аламут кириэппэстэрин (аныгы Ираан сирэ) ылбыт уонна урусхаллаабыт.
  • 1762Екатерина II ыраахтааҕы омуктар Арассыыйаҕа көҥүл кэлэн олохсуйалларын көҥүллээбит (дьэбириэйдэртэн ураты), ону таһынан кыраныысса таһыгар күрээбит нууччалары амнистиялаабыт. Арассыыйа саҥа салалтата бу докумуонунан дойду нэһилиэнньэтин элбэтэр бэлиитикэни ыытарын биллэрбитэ.
  • 1791 — Вирджиния генеральнай ассамблеята Дьон быраабын туһунан биили (сокуону) бигэргэтэн АХШ үрдүнэн бу сокуон олоххо киирбит. Бу АХШ төрүт сокуонугар бастакы уон көннөрүүнү киллэрэр сокуон этэ, көннөрүүлэр киһи уонна гражданин быраабын көмүскээбиттэрэ, федерация бырабыыталыстыбатын болумуочуйатын хааччахтаабыттара.
  • 1919 — Түүн Дьокуускай гарнизона уонна өрө турбут оробуочайдар утарылаһыыта суох переворот оҥорбуттар, колчаковскай режим суулларыллыбыт. Хаайыыттан босхоломмуттар: Х.А. Гладунов, Степан Аржаков, Л.Л. Даниш уо.д.а. Хаайыллыбыттар: уобалас коммиссара В.С. Соловьев, гарнизон салайааччыта Каменскай, куорат кулубата Павел Юшманов, уобалас быраабатын бэрэссэдээтэлэ Василий Никифоров - Күлүмнүүр, Гавриил Ксенофонтов уо.д.а. Сарсыарданан былааһы Саха сиринээҕи байыаннай-революционнай штаб ылбыт, Саха уобалаһын сэриилэрин командующайынан Болеслав Геллерт буолбут. Аҕыйах күнүнэн ахсынньы 28-гар Болеслав Геллерт өлөрүллүбүт, кэлин биллибитинэн кинини бэйэтин дьоно кыһыллар өлөрбүттэр эбит.
  • 1937НКВД Сэбиэскэй Сойуус гириэктэрин утары маассабай репрессиялары саҕалаабыт.
  • 1945Америка Дьоппуону оккупациялыыр кэмигэр генерал Дуглас МакАртур дьаһалынан синто итэҕэлэ Дьоппуон судаарыстыбаннай итэҕэлэ буолан бүппүт.
  • 1970 — "Венера-7" диэн Сэбиэскэй Сойуус станцията ситиһиилээхтик Чолбон ньууругар олорбут. Бу аан дойду устуоруйатыгар бастакытын Сиртэн ыытыллыбыт аппарат атын планетаҕа олоруута буолбут.
  • 1973Америкатааҕы психиатрия ассоциацията 13–0 куолаһынан гомосексуализмы уйулҕа (психика) ыарыыларын официальнай тиһиликтэриттэн таһаарарга быһаарбыт.
  • 1976Испанияҕа референдумҥа быыбардааччылар демократияҕа көһөр иһин куоластаабыттар.
  • 1978Кытай уонна АХШ дипломатическэй сыһыаны көннөрөргө сөбүлэспиттэр. Бу саҕана ССРС уонна Кытай ыккардыларынааҕы сыһыан тыҥаан турар этэ. Инньэ гынан АХШ уонна Кытай Сэбиэскэй Сойууһу утары куомуннаспыттар. Бу түгэн Тымныы сэрии түмүгүн быһаарбыт дииллэр.
  • 1990Кыргыстаан Өрөспүүбүлүкэтин Үрдүкү Сүбэтэ Кыргыстаан судаарыстыбаннай суверенитетын туһунан Декларация ылбыт.
  • 2000Чернобыль атомнай станциятыгар тиһэх энергоблок үлэтин тохтоппуттар.
  • 2013Соҕуруу Судааҥҥа гражданскай сэрии саҕаламмыт.
  • 1890Олорор Оҕус (1831 с. эргин төр.), АХШ сэбилэниилээх күүстэрин утары сэриини баһылаабыт индеец.
  • 1977Александр Галич (1918 төр.), нуучча бэйиэтэ, сценарист, драматург, ырыа суруйааччы, ырыаһыт.
  • 1981Михаил Жаров (1899 төр.), тыйаатыр уонна киинэ артыыһа, ССРС норуодунай артыыһа.