Геллерт Болеслав

Геллерт Болеслав Степанович (хаһан, ханна төрөөбүтэ биллибэт – 1919 сыл ахсынньыта, Дьокуускай) — бэлиитикэ ыстатыйатынан Саха сиригэр көскө ыытыллыбыт, Саха сиригэр 1917-19 сылларга буолбут сабыытыйаларга көхтөөхтүк кыттыбыт киһи: сиэмистибэ бэйэни салайыныытын кэмигэр Дьокуускай байыаннай гарнизонун хамандыыра, өрө турууну тэрийээччи, онтон кылгас кэмҥэ (өлөрүөхтэригэр диэри) Саха сирин кыһыл аармыйатын командующайа.

Ханна төрөөбүтэ биллибэт. Омугунан поляк диэн суруйаллара. Эсердэр партияларыгар сылдьыбыт. 1918-19 сыллардаахха Саха сирин Уобаластааҕы сэбиэтин сэриилэригэр дружинаны, этэрээти хамаандалаабыт. 1918 сыл сайыныгар Дьокуускайга быстах кэмҥэ былааһы былдьыы сылдьыбыт дьону (Совдеп диэн ааттанара, ол иһигэр бассабыыктары М. Аммосовы, П. Ойуунускайы) былаастан туоратыллыбыттарын кэннэ "Тайга" борохуотунан Саха сирин тас өттүгэр таһааралларыгар конвой хамандыыра . Ол кэмҥэ Центросибирь бассабыыктара Иркутскайтан Дьокуускайга күрээн иһэн Өлүөхүмэҕэ тутуллубуттарыгар, ол дьону харабыллаан испит Иван Стродтааҕы ытыллыыттан быыһабыт. Дьокуускайга байыаннай гарнизон тойоно. Колчак былааһа Омскайга эстибитин кэннэ кыһылларга көспүт, Дьокуускайга 1919 сыллаахха ахсынньы 14-15 түүнүгэр сиэмистибэ суулларыгар сүрүн оруолу ылбыт, бары хаайыылаахтары ол иһигэр бассабыыктары (Степан Аржаковтааҕы) хайыыттан босхолообут. Кыһыл аармыйа өрөбөлүүссүйэлии штаба тэриллэн холуобунай ыстатыйанан хаайыыга олорбут Х.А. Гладунов штаб начальнигынан талыллар, Геллерты Саха сирин Кыһыл аармыйатын командующайынан аныыллар. Ол эрээри, аҕыйах хонон баран Геллерти кыһыллар бэйэлэрэ кистээн өлөрбүттэрэ. Өлөрүүгэ Ф.Я.Лебедев - коммунистар-большевиктар партияларын бастакы баһылыга, Л.Л.Даниш - ревштаб чилиэнэ, Н.А.Романченко - кэлин байыаннай гарнизон хамандыыра быһаччы кыттыбыттар.

Г.В. Никифоров – Манньыаттаах Уолун атаһа эбит. Аверинскай атыыһыт дьиэтэ умайбыт кэмигэр Манньыаттаах Уолугар ыалдьыттыы олорбут. Элбэх дьон мустан, аалыҥнаһан иһэллэрин Манньыаттаах Уола муодарҕаабытыгар Геллерт: «Гаврил Васильевич! Ити эйигин тутаары, өлөрөөрү иһэллэр! Куот!» - диэбит. Дьэ, онуоха Манньыаттаах Уола куоппут (С.П. Колосов оччолордооҕу событиелары көрбүт дьон кэпсээнин ахтыытыттан).

Ол туһунан бэркэ аһыйан: «Хаарыаннаах кыһыл командиры өлөрбүттэр!»- диэн хаһыакка суруйбуттара эбитэ үһү. Оччолордооҕу ынырык быһыыны истибит, онтон бэркиһээбит-кэлэйбит Колосов С.П. маннык сэһэргиирэ: «Геллерт олус күүстээх киһи эбитэ үһү. Кыайыахпыт суоҕа диэн албыннаан соҕотох кэлбитин хаһыа да буолан өлөрөн баран икки хараҕын оннугар ынах муостарын батары анньан баран Эт Баһаарын иннигэр илин диэки хайыһыннаран олордон кэбиспиттэрэ олус ынырыга дииллэрэ. Ама да Геллерт буолбутун иһин!» - диэн. Б. Геллерт туһунан сэбиэскэй кэмҥэ үчүгэйи тугу да суруйбатахтара. Арыгы, самогон оҥорооччу, бандьыыт аҥардаах киһи этэ диэн.