Халыып:Бу күн:07-01
Бэлиэ күннэр
[биики-тиэкиһи уларытыы]- Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр Олохтоох бэчээт күнэ бэлиэтэнэр.
- Арассыыйаҕа Байҕал уонна өрүс үлэһиттэрин күнэ.
- Аан дойдуга архитектура күнэ.
- Канаада күнэ. 1867 сыллаахха Канаада Британия Импиэрийэтиттэн тахсыбакка эрэ бэйэтин бырабыыталыстыбатын бэйэтэ талар буолбут.
Түбэлтэлэр
[биики-тиэкиһи уларытыы]- 1770 — Лексель кометата Сиргэ чугаһаан, Ыйдааҕар 6 эрэ төгүл ыраахха кэлбит (2,180,000 км). Комета комата (иитэ, саҕата) халлааҥҥа Ыйдааҕар 4 төгүл улахан буолан көстүбүт.
- 1899 — Аан дойду гостиницаларыгар Библияны босхо тарҕатар «Гидеон» диэн тэрилтэ үөскээбит.
- 1903 — Бастакы Tour de France («Франция бэлисипиэт туура») саҕаламмыт. Бу аан дойдуга саамай ааттаах-суоллаах бэлисипиэт күрэһэ буолар.
- 1907 — Саха сирин аан бастакы легальнай демокрааттыы хаһыата «Якутский край» тахсыбыт.
- 1918 — Апполинарий Рыдзинскай баһылыктаах экспедиционнай этэрээт Дьокуускайы ылан Сэбиэскэй былааһы олохтообут. Үрүҥнэр куорат караулларыгар уонна Преображенскай сыаркапка хорҕойон утарыласпыттар. Кыргыһыыга үрүҥнэртэн 30 киһи, кыһыллартан 7 киһи өлбүт. Сотору кыһыллар куорат баайдарыгар контрибуция түһэрбиттэр.
- 1930 — Дьокуускайдааҕы Үп-экэниэмикэ кэллиэһэ (ол саҕана техникум) тэриллибит.
- 1939 — Саха сирин суруйааччыларын I сийиэстэрэ саҕаламмыт. 5 хонук мунньахтаабыттар.
- 1948 — Түөрт хонук үлэлээн баран Саха сирин суруйааччыларын II сийиэстэрэ түмүктэммит.
- 1968 — Атомнай сэрии сэбин тарҕаппат буоларга дуогабар түһэрсиллибит. Вашингтоҥҥа, Лондоҥҥа уонна Москубаҕа мустубут 62 дойду бэрэстэбиитэллэрэ илии баттаабыттар.
- 1968 — Үөһээ Бүлүүгэ төрөөбүт, Сунтаар Тойбохойугар үйэтин тухары үлэлээбит аатырбыт учууталга Георгий Бессоновка (18.08.1915 — 04.10.2005) Социалистыы Үлэ Дьоруойа ытык аат иҥэриллибит.
- 1991 — Тымныы сэриигэ Европаҕа НАТО блогун утары тэриллибит Варшава Дуогабарын тэрилтэтэ суох буолбут.
- 2009 — Арассыыйаҕа сүүйсүүлээх оонньуулары боппуттар.
Төрөөбүттэр
[биики-тиэкиһи уларытыы]- 1865 — Прокопий Сокольников, саха бастакы идэтийбит бырааһа.
- 1873 — Илья Башарин (1928 өлб.) — суруксут, нэһилиэк кинээһэ. Өксөкүлээх Өлөксөй «Саха интеллигенциятыгар» диэн улахан үлэтигэр сирэй аадырыстаабыт биэс киһититтэн биирдэстэрэ буолар..
- 1923 — Бүлүү Баппаҕаайытыгар Иван Николаев, биллиилээх булчут.
- 1929 — Гурий Турантаев, норуот эмчитэ, тыыл уонна үлэ бэтэрээнэ, Уус Алдан улууһун уонна Бээрийэ нэҺиэлиэгин Ытык киһитэ.
- 1934 — Василий Протодьяконов, СӨ үөрэҕириитин үтүөлээх үлэһитэ, литературовед, литэрэтиирэ кириитигэ. Аатырбыт "Хара сир устун..." диэн тыллартан саҕаланар "Ньургуһуннар" ырыа ааптара. Устудьуоннуу сылдьан суруйбута.
- 1936 — Егор Егоров, РФ уонна СӨ наукаларын үтүөлээх диэйэтэлэ, СӨ НА чилиэнэ, СӨ Илин бириэмийэтин наукаҕа уонна техникаҕа лауреата, экономика дуоктара, профессор.
- 1941 — Елизавета Попова, хуор тэрийээччи, ССРС култууратын туйгуна
- 1943 — Михаил Семенов, П. А. Ойуунускай аатынан Саха академическай тыйаатырын артыыһа, тыйаатыр уонна киинэ артыыһа.
- 1951 — Полина Иванова, саха дьахталларыттан бастакы композитор.
Өлбүттэр
[биики-тиэкиһи уларытыы]- 1977 — Виктор Тихонов (21.12.1908 төр.) — Социалистыы Үлэ Дьоруойа.