COVID-19 пандемията
COVID-19 пандемията - короновируснай инфекция COVID-19 пандемията[1] SARS-CoV-2 диэн коронавируһунан 2019 сылга ахсынньыга Кытайга Ухань куоратыгар (Хубэй провинцията) тарҕаммыта. Ахсынньы 31 күнүгэр Кытай былаастара биллибэт пневмония туһунан ВОЗка иһитиннэрбиттэрэ. Кулун тутар 11 күнүгэр ВОЗ пандемия дьүһүнүн ылбыт диэн этиллибитэ.
Дааннайдарынан кулун тутуар 18 күнүгэр 218 721 киһи, 173 дойдуга ыалдьыбыт, 8943 киһи өлбүт[2].
Коронавирус оҥорор инфекциатын толору аата COVID-19.
Үөскүүр төрүөттэр
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Үгүс ыарыыга бастакы ыарыыга ылларбыт, ону тэҥэ чыычаахтар, моҕойдор, көтөр кутуйах уонна тыа хаһаайыстыбатын сүөһүлэрэ эмиэ сыһыаннаахтар. Вирус ол кыыл организмыгар мутация кэнниттэн киһи сутуллара сэрэйиллэр этэ.
Бастаан утаа муора бородуукталара кэлбиттэрэ дииллэр (ол эрээри бу версия наһаа саарбахтаммат этэ, тоҕо диэтэххэ ыарыы салгынынан айаннаан иһэрин көрдөрөр). Кэлин экспертэр SARS Covid-19, бадаҕа, көтөр кутуйахтарыттан көстүбүт гибрид коронавирус уонна атын биллибэт төрүттээх гибрид буолар эбит диэн түмүккэ кэллилэр. Аныгыскы түһүмэххэ чинчийээччилэр эриэн үөнтэн дьону туттарбыттара буолуо диэн чинчийээччилэр бэлиэтээтилэр.
2020 сыл кулун тутарыгар АФК киирбит компаниялар 1 млрд солк. кэриҥэ коронавиру утары охсуһууга анаммыттара, ол сүрүн өттө Харысхалы арыйарга тест оҥорорго, ону сэргэ көмүскүүр уонна антисептиктэр үптэрин оҥорууга туттуллубуттара.[3][4]
Эпидемиология
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Өлүү сыанабыла
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Сөптөөх сыанабылга нэһилиэнньэ ортотугар бүтүн аан дойдуга тарҕаныытын буларга эбии чинчийиилэр наадалар. COVID-19 реальнай былаана тарҕаныыта, өлүү дьиҥнээх таһыма биллибэккэ хаалар. Өлүү регистрацияламмыт көрдөрүүлэрэ араас дойдуларга олус кырата суох: Германияҕа өлүү 0,35 % атын Европа дойдуларын кытта тэҥнээтэххэ уонна доруобуйа харыстабылын тиһигэр тэҥнээтэххэ, өлүү түбэлтэлэрин сыаналааһын биир ураты критерийдэрэ суоҕун туоһулуур.
ВОЗ даннайдарынан кулун тутар 30 күнүнээҕи туругунан, 2020 сылга диэри өлүү диагностированнай үлэлэр ахсааннарыгар сылдьыбыттар. 4,7 % (29 957/634 835). Үлэ көрдөрүүтүгэр үлэ коэффициена (CFR), ыарыыттан өлүү бырыһыанын көрдөрөр диагностированнай уонна диагностированнай ахсааныттан өлүү коэффициена (IFR), ол аата инфекциялаах уонна диагностированнай аҥардаах (диагностированнай). Бу көрдөрүүлэр эпидемия бүппүтүн кэннэ ааҕыллаллар. Кэккэ учуонайдар бу сыыппаралары нэһилиэнньэҕэ чопчу бөлөхтөргө суоттуурга холоннулар. Улахан суолталаах ыарыы элбээтэҕинэ усулуобуйаҕа омуннаммыт өйдөбүлү үөскэтэллэр. Иккис өттүнэн, бу көрдөрүү ыарыыттан өлүү түбэлтэлэрэ регистрацияламматаҕына, дьиҥнээх кутталы кыччатыан сөп. Көрдөрүү араас фактортан, тестированиелартан көрөн уларыйар- тэлэрийэр. Кытайга CFR 17,3%тан намтаабыт (ол дьоҥҥо- сэргэҕэ 2020 сыл тохсунньу 1-10 күннэрэ саҕаламмыттарыгар) 0,7 % дылы сыанабыла (ол киһиэхэ сибикилэр олунньу 1 күнэ 2020 сыл кэнниттэн көстүбүттэр).
Кытайга олунньу 5 күнүнээҕи туругунан, өлүү 80 %- на 60- тан үөһэ саастаах дьон сирэйдэригэр баар, 75 %- на сүрэх- тымыр, диабет ыарыылардаахтарга. Сибикилэр тахсыахтарыттан өлүүгэ диэри 6- тан 41- гэр диэри күн буолуон сөп, үксүн 14 хонукк этэ.
Дойдуларынан тарҕаныы
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]2020 сыл бэс ыйын 19 күнүгэр | |||
---|---|---|---|
Дойдулар | Ыалдьыбыттар | Өлбүттэр | Үтүөрбүттэр |
Аан дойду | 8,614,640 | 457,024 | 4,562,160 |
АХШ | 2,264,307 | 120,691 | 931,150 |
Бразилия | 983,359 | 47,869 | 520,360 |
Арассыыйа | 569,063 | 7,841 | 324,406 |
Ииндийэ | 382,281 | 12,615 | 205,744 |
Улуу Британия | 300,469 | 42,288 | N\A |
Испания | 292,348 | 27,136 | N\A |
Перу | 244,388 | 7,461 | 131,190 |
Италия | 238,159 | 34,514 | 180,544 |
Чиили | 225,103 | 3,841 | 186,441 |
Ираан | 200,262 | 9,392 | 159,192 |
Германия | 190,264 | 8,952 | 174,100 |
Турция | 184,031 | 4,882 | 156,022 |
Миэксикэ | 165,455 | 19,747 | 123,095 |
Пакистаан | 165,062 | 3,229 | 61,383 |
Франция | 158,641 | 29,603 | 73,887 |
Сауд Арабията | 150,292 | 1,184 | 95,764 |
Баҥладеш | 105,535 | 1,388 | 42,945 |
Канаада | 100,220 | 8,300 | 62,496 |
Катар | 85,462 | 93 | 65,409 |
Соҕуруу Африка | 83,890 | 1,737 | 44,920 |
Кытай | 83,325 | 4,634 | 78,398 |
Бельгия | 60,476 | 9,695 | 16,751 |
Колумбия | 60,217 | 1,950 | 22,680 |
Беларусь | 57,333 | 337 | 35,275 |
Швеция | 56,043 | 5,053 | N/A |
Эгиипэт | 50,437 | 1,938 | 13,528 |
Нидерланд | 49,426 | 6,081 | N\A |
Эквадор | 49,426 | 4,087 | 24,123 |
ХАЭ | 44,145 | 300 | 30,996 |
Индонезия | 43,803 | 2,373 | 17,349 |
Сингапур | 41,615 | 26 | 32,712 |
Кувейт | 38,678 | 313 | 30,190 |
Португалия | 38,089 | 1,524 | 24,010 |
Аргентина | 37,510 | 948 | 10,721 |
Украина | 34,984 | 985 | 16,033 |
Польша | 31,316 | 1,334 | 15,698 |
Швейцария | 31,217 | 1,956 | 28,900 |
Пилипиин | 28,459 | 1,130 | 7,378 |
Афганистаан | 27,878 | 548 | 7,962 |
Соҕуруу Кэриэйэ | 12,306 | 280 | 10,835 |
Австрия | 3,679 | 16 | 350 |
Норвегия | 2,413 | 7 | - |
Австралия | 1,709 | 7 | 88 |
Дания | 1,570 | 13 | - |
Малайзия | 1,518 | 14 | 159 |
Израиль | 1,297 | 1 | 54 |
Чехия | 1,120 | 1 | 6 |
Япония | 1,101 | 41 | 235 |
Ирландия | 906 | 4 | 5 |
Люксембург | 798 | 8 | 6 |
Таиланд | 721 | 1 | 52 |
Diamond Princess | 712 | 9 | 574 |
Финляндия | 626 | 1 | 10 |
Греция | 624 | 15 | 19 |
Исландия | 568 | 1 | 36 |
Румыния | 433 | 4 | 64 |
Словения | 414 | 3 | - |
Эстония | 352 | 0 | 4 |
Бахрейн | 337 | 2 | 160 |
Гонконг | 317 | 4 | 100 |
Панаама | 313 | 3 | 1 |
Хорватия | 306 | 0 | 5 |
Сербия | 253 | 2 | 2 |
Ливан | 248 | 4 | 8 |
Ираак | 233 | 20 | 57 |
Доминика Өрөспүүбүлүкэтэ | 202 | 3 | 0 |
Алжир | 201 | 17 | 65 |
Кытай Өрөспүүбүлүкэтэ | 195 | 2 | 29 |
Армения | 194 | 0 | 2 |
Болгария | 187 | 3 | 3 |
Словакия | 185 | 0 | 7 |
Сан-Марино | 175 | 20 | 4 |
Венгрия | 167 | 7 | 16 |
Уругвай | 158 | 0 | 0 |
Литва | 143 | 1 | 1 |
Латвия | 139 | 0 | 1 |
Коста Рика | 134 | 2 | 2 |
Босния уонна Герцеговина | 126 | 1 | 2 |
Марокко | 122 | 4 | 3 |
Вьетнам | 121 | 0 | 17 |
Хотугу Македония | 114 | 2 | 1 |
Кипр | 113 | 0 | 3 |
Андорра | 112 | 1 | 1 |
Иордания | 112 | 0 | 1 |
Саҥа Зеландия | 102 | 0 | 0 |
Молдавия | 94 | 1 | 2 |
Мальта | 90 | 0 | 2 |
Албания | 89 | 2 | 2 |
Бруней | 88 | 0 | 2 |
Камбодьа | 86 | 0 | 2 |
Шри-Ланка | 86 | 0 | 3 |
Венесуэла | 77 | 0 | 15 |
Буркина Фасо | 75 | 4 | 5 |
Тунис | 75 | 3 | 1 |
Украина | 73 | 3 | 1 |
Сенегал | 67 | 0 | 5 |
Азербайджан | 65 | 1 | 10 |
Казахстаан | 59 | 0 | 0 |
Камерун | 56 | 0 | 2 |
Оман | 55 | 0 | 17 |
Грузия | 54 | 0 | 8 |
Тринидад уонна Тобаго | 50 | 0 | 0 |
Лихтенштайн | 44 | 0 | 0 |
Узбекистан | 43 | 0 | 0 |
Кууба (дойду) | 35 | 1 | 0 |
Нигерия | 35 | 1 | 2 |
Конго ДӨ | 30 | 2 | 0 |
Гондурас | 26 | 0 | 0 |
Кот д'Ивуар | 25 | 0 | 1 |
Боливия | 24 | 0 | 0 |
Гана | 24 | 1 | 0 |
Маврикий | 24 | 2 | 0 |
Монако | 23 | 0 | 1 |
Черногория | 22 | 1 | 0 |
Парагвай | 22 | 1 | 0 |
Гайана | 19 | 1 | 0 |
Гуатемала | 19 | 1 | 0 |
Ямайка | 19 | 1 | 2 |
Макао | 19 | 0 | 10 |
Руанда | 19 | 0 | 0 |
Того | 16 | 0 | 0 |
Кения | 15 | 0 | 0 |
Барбадос | 14 | 0 | 0 |
Кыргыстаан | 14 | 0 | 0 |
Мальдив арыылара | 13 | 0 | 3 |
Мадагаскар | 12 | 0 | 0 |
Танзания | 12 | 0 | 0 |
Эфиопия | 11 | 0 | 0 |
Монголия | 10 | 0 | 0 |
Сейшельские Острова | 7 | 0 | 0 |
Экватор Гвинеята | 6 | 0 | 0 |
Габон | 5 | 1 | 0 |
Суринам | 5 | 0 | 0 |
Багама Холбоһуга | 4 | 0 | 0 |
Эсватини | 4 | 0 | 0 |
Кабо-Верде | 3 | 0 | 0 |
КАӨ | 3 | 0 | 0 |
Конго Өрөспүүбүлүкэтэ | 3 | 0 | 0 |
Эл Салвадор | 3 | 0 | 0 |
Либерия | 3 | 0 | 0 |
Намибия | 3 | 0 | 0 |
Фиджи | 3 | 0 | 0 |
Замбия | 3 | 0 | 0 |
Зимбабве | 3 | 0 | 0 |
Ангола | 2 | 0 | 0 |
Бенин | 2 | 0 | 0 |
Бутан | 2 | 0 | 0 |
Гвинея | 2 | 0 | 1 |
Гаити | 2 | 0 | 0 |
Мауритания | 2 | 0 | 0 |
Непал | 2 | 0 | 1 |
Никарагуа | 2 | 0 | 0 |
Нигер | 2 | 0 | 0 |
Сент-Люсия | 2 | 0 | 0 |
Судаан | 2 | 1 | 0 |
Гамбия | 2 | 1 | 0 |
Антигуа уонна Барбуда | 1 | 0 | 0 |
Чад | 1 | 0 | 0 |
Доминика | 1 | 0 | 0 |
Дьибути | 1 | 0 | 0 |
Эритрея | 1 | 0 | 0 |
Гренада | 1 | 0 | 0 |
Мозамбик | 1 | 0 | 0 |
Папуа Саҥа Гуинея | 1 | 0 | 0 |
Сент Винсент уонна Гренадиннар | 1 | 0 | 0 |
Сомали | 1 | 0 | 0 |
Сирия | 1 | 0 | 0 |
Илин Тимор | 1 | 0 | 0 |
Уганда | 1 | 0 | 0 |
Ватикан | 1 | 0 | 0 |
Хос быһаарыы: Баһаалыста, Covid-19 пандемия түбэлтэлэри көрөөрү баҕараҕыт буоллаххытына бу сайтка барын. Ааҥыл тылы билэргэ улахан наадата суох.
Саха Сиригэр коронавирус
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]3657 киһи ыалдьыбыта, 2439 үтүөрбүтэ, 26 өлбүтэ биллэр. (21 бэс ыйа, 2020, 12:55)
Сигэ: #СтопКоронавирус Якутия Архыыптаммыт 2020, Бэс ыйын 22 күнүгэр.