COVID-19 пандемията

Бикипиэдьийэ диэн сиртэн ылыллыбыт
Навигацияҕа көс Көрдөбүлгэ көс

COVID-19 пандемията - короновируснай инфекция COVID-19 пандемията[1] SARS-CoV-2 диэн коронавируһунан 2019 сылга ахсынньыга Кытайга Ухань куоратыгар (Хубэй провинцията) тарҕаммыта. Ахсынньы 31 күнүгэр Кытай былаастара биллибэт пневмония туһунан ВОЗка иһитиннэрбиттэрэ. Кулун тутар 11 күнүгэр ВОЗ пандемия дьүһүнүн ылбыт диэн этиллибитэ.

COVID-19 дойдуларынан тарҕаныыта.

Дааннайдарынан кулун тутуар 18 күнүгэр 218 721 киһи, 173 дойдуга ыалдьыбыт, 8943 киһи өлбүт[2].

Коронавирус оҥорор инфекциатын толору аата COVID-19.

Үөскүүр төрүөттэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Үгүс ыарыыга бастакы ыарыыга ылларбыт, ону тэҥэ чыычаахтар, моҕойдор, көтөр кутуйах уонна тыа хаһаайыстыбатын сүөһүлэрэ эмиэ сыһыаннаахтар. Вирус ол кыыл организмыгар мутация кэнниттэн киһи сутуллара сэрэйиллэр этэ.

Бастаан утаа муора бородуукталара кэлбиттэрэ дииллэр (ол эрээри бу версия наһаа саарбахтаммат этэ, тоҕо диэтэххэ ыарыы салгынынан айаннаан иһэрин көрдөрөр). Кэлин экспертэр SARS Covid-19, бадаҕа, көтөр кутуйахтарыттан көстүбүт гибрид коронавирус уонна атын биллибэт төрүттээх гибрид буолар эбит диэн түмүккэ кэллилэр. Аныгыскы түһүмэххэ чинчийээччилэр эриэн үөнтэн дьону туттарбыттара буолуо диэн чинчийээччилэр бэлиэтээтилэр.

2020 сыл кулун тутарыгар АФК киирбит компаниялар 1 млрд солк. кэриҥэ коронавиру утары охсуһууга анаммыттара, ол сүрүн өттө Харысхалы арыйарга тест оҥорорго, ону сэргэ көмүскүүр уонна антисептиктэр үптэрин оҥорууга туттуллубуттара.[3][4]

Эпидемиология[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Өлүү сыанабыла[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Сөптөөх сыанабылга нэһилиэнньэ ортотугар бүтүн аан дойдуга тарҕаныытын буларга эбии чинчийиилэр наадалар. COVID-19 реальнай былаана тарҕаныыта, өлүү дьиҥнээх таһыма биллибэккэ хаалар. Өлүү регистрацияламмыт көрдөрүүлэрэ араас дойдуларга олус кырата суох: Германияҕа өлүү 0,35 % атын Европа дойдуларын кытта тэҥнээтэххэ уонна доруобуйа харыстабылын тиһигэр тэҥнээтэххэ, өлүү түбэлтэлэрин сыаналааһын биир ураты критерийдэрэ суоҕун туоһулуур.

ВОЗ даннайдарынан кулун тутар 30 күнүнээҕи туругунан, 2020 сылга диэри өлүү диагностированнай үлэлэр ахсааннарыгар сылдьыбыттар. 4,7 % (29 957/634 835). Үлэ көрдөрүүтүгэр үлэ коэффициена (CFR), ыарыыттан өлүү бырыһыанын көрдөрөр диагностированнай уонна диагностированнай ахсааныттан өлүү коэффициена (IFR), ол аата инфекциялаах уонна диагностированнай аҥардаах (диагностированнай). Бу көрдөрүүлэр эпидемия бүппүтүн кэннэ ааҕыллаллар. Кэккэ учуонайдар бу сыыппаралары нэһилиэнньэҕэ чопчу бөлөхтөргө суоттуурга холоннулар. Улахан суолталаах ыарыы элбээтэҕинэ усулуобуйаҕа омуннаммыт өйдөбүлү үөскэтэллэр. Иккис өттүнэн, бу көрдөрүү ыарыыттан өлүү түбэлтэлэрэ регистрацияламматаҕына, дьиҥнээх кутталы кыччатыан сөп. Көрдөрүү араас фактортан, тестированиелартан көрөн уларыйар- тэлэрийэр. Кытайга CFR 17,3%тан намтаабыт (ол дьоҥҥо- сэргэҕэ 2020 сыл тохсунньу 1-10 күннэрэ саҕаламмыттарыгар) 0,7 % дылы сыанабыла (ол киһиэхэ сибикилэр олунньу 1 күнэ 2020 сыл кэнниттэн көстүбүттэр).

Кытайга олунньу 5 күнүнээҕи туругунан, өлүү 80 %- на 60- тан үөһэ саастаах дьон сирэйдэригэр баар, 75 %- на сүрэх- тымыр, диабет ыарыылардаахтарга. Сибикилэр тахсыахтарыттан өлүүгэ диэри 6- тан 41- гэр диэри күн буолуон сөп, үксүн 14 хонукк этэ.

Дойдуларынан тарҕаныы[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

2020 сыл бэс ыйын 19 күнүгэр
Дойдулар Ыалдьыбыттар Өлбүттэр Үтүөрбүттэр
Аан дойду 8,614,640 457,024 4,562,160
АХШ АХШ 2,264,307 120,691 931,150
Бразилия Бразилия 983,359 47,869 520,360
Арассыыйа Арассыыйа 569,063 7,841 324,406
Ииндийэ Ииндийэ 382,281 12,615 205,744
Улуу Британия Улуу Британия 300,469 42,288 N\A
Испания Испания 292,348 27,136 N\A
Перу Перу 244,388 7,461 131,190
Италия Италия 238,159 34,514 180,544
Чиили Чиили 225,103 3,841 186,441
Ираан Ираан 200,262 9,392 159,192
Германия Германия 190,264 8,952 174,100
Турция Турция 184,031 4,882 156,022
Миэксикэ Миэксикэ 165,455 19,747 123,095
Пакистаан Пакистаан 165,062 3,229 61,383
Франция Франция 158,641 29,603 73,887
Сауд Арабията Сауд Арабията 150,292 1,184 95,764
Баҥладеш Баҥладеш 105,535 1,388 42,945
Канаада Канаада 100,220 8,300 62,496
Катар Катар 85,462 93 65,409
Соҕуруу Африка Соҕуруу Африка 83,890 1,737 44,920
Кытай Кытай 83,325 4,634 78,398
Бельгия Бельгия 60,476 9,695 16,751
Колумбия Колумбия 60,217 1,950 22,680
Беларусь Беларусь 57,333 337 35,275
Швеция Швеция 56,043 5,053 N/A
Эгиипэт Эгиипэт 50,437 1,938 13,528
Нидерланд Нидерланд 49,426 6,081 N\A
Эквадор Эквадор 49,426 4,087 24,123
ХАЭ ХАЭ 44,145 300 30,996
Индонезия Индонезия 43,803 2,373 17,349
Сингапур Сингапур 41,615 26 32,712
Кувейт Кувейт 38,678 313 30,190
Португалия Португалия 38,089 1,524 24,010
Аргентина Аргентина 37,510 948 10,721
Украина Украина 34,984 985 16,033
Польша Польша 31,316 1,334 15,698
Швейцария Швейцария 31,217 1,956 28,900
Пилипиин Пилипиин 28,459 1,130 7,378
Афганистаан Афганистаан 27,878 548 7,962
Соҕуруу Кэриэйэ Соҕуруу Кэриэйэ 12,306 280 10,835
Австрия Австрия 3,679 16 350
Норвегия Норвегия 2,413 7 -
Австралия Австралия 1,709 7 88
Дания Дания 1,570 13 -
Малайзия Малайзия 1,518 14 159
Израиль Израиль 1,297 1 54
Чехия Чехия 1,120 1 6
Япония Япония 1,101 41 235
Ирландия Ирландия 906 4 5
Люксембург Люксембург 798 8 6
Таиланд Таиланд 721 1 52
Diamond Princess 712 9 574
Финляндия Финляндия 626 1 10
Греция Греция 624 15 19
Исландия Исландия 568 1 36
Румыния Румыния 433 4 64
Словения Словения 414 3 -
Эстония Эстония 352 0 4
Бахрейн Бахрейн 337 2 160
Гонконг Гонконг 317 4 100
Панаама Панаама 313 3 1
Хорватия Хорватия 306 0 5
Сербия Сербия 253 2 2
Ливан Ливан 248 4 8
Ираак Ираак 233 20 57
Доминика Өрөспүүбүлүкэтэ Доминика Өрөспүүбүлүкэтэ 202 3 0
Алжир Алжир 201 17 65
Кытай Өрөспүүбүлүкэтэ Кытай Өрөспүүбүлүкэтэ 195 2 29
Армения Армения 194 0 2
Болгария Болгария 187 3 3
Словакия Словакия 185 0 7
Сан-Марино Сан-Марино 175 20 4
Венгрия Венгрия 167 7 16
Уругвай Уругвай 158 0 0
Литва Литва 143 1 1
Латвия Латвия 139 0 1
Коста Рика Коста Рика 134 2 2
Босния уонна Герцеговина Босния уонна Герцеговина 126 1 2
Марокко Марокко 122 4 3
Вьетнам Вьетнам 121 0 17
Хотугу Македония Хотугу Македония 114 2 1
Кипр Кипр 113 0 3
Андорра Андорра 112 1 1
Иордания Иордания 112 0 1
Саҥа Зеландия Саҥа Зеландия 102 0 0
Молдавия Молдавия 94 1 2
Мальта Мальта 90 0 2
Албания Албания 89 2 2
Бруней Бруней 88 0 2
Камбодьа Камбодьа 86 0 2
Шри-Ланка Шри-Ланка 86 0 3
Венесуэла Венесуэла 77 0 15
Буркина Фасо Буркина Фасо 75 4 5
Тунис Тунис 75 3 1
Украина Украина 73 3 1
Сенегал Сенегал 67 0 5
Азербайджан Азербайджан 65 1 10
Казахстаан Казахстаан 59 0 0
Камерун Камерун 56 0 2
Оман 55 0 17
Грузия Грузия 54 0 8
Тринидад уонна Тобаго Тринидад уонна Тобаго 50 0 0
Лихтенштайн Лихтенштайн 44 0 0
Узбекистан Узбекистан 43 0 0
Кууба (дойду) Кууба (дойду) 35 1 0
Нигерия Нигерия 35 1 2
Конго ДӨ Конго ДӨ 30 2 0
Гондурас Гондурас 26 0 0
Кот д'Ивуар Кот д'Ивуар 25 0 1
Боливия Боливия 24 0 0
Гана Гана 24 1 0
Маврикий Маврикий 24 2 0
Монако Монако 23 0 1
Черногория Черногория 22 1 0
Парагвай Парагвай 22 1 0
Гайана Гайана 19 1 0
Гуатемала Гуатемала 19 1 0
Ямайка Ямайка 19 1 2
Макао 19 0 10
Руанда Руанда 19 0 0
Того Того 16 0 0
Кения Кения 15 0 0
Барбадос Барбадос 14 0 0
Кыргыстаан Кыргыстаан 14 0 0
Мальдив арыылара Мальдив арыылара 13 0 3
Мадагаскар Мадагаскар 12 0 0
Танзания Танзания 12 0 0
Эфиопия Эфиопия 11 0 0
Монголия Монголия 10 0 0
Сейшельские Острова Сейшельские Острова 7 0 0
Экватор Гвинеята Экватор Гвинеята 6 0 0
Габон Габон 5 1 0
Суринам Суринам 5 0 0
Багама Холбоһуга 4 0 0
Эсватини Эсватини 4 0 0
Кабо-Верде Кабо-Верде 3 0 0
КАӨ КАӨ 3 0 0
Конго Өрөспүүбүлүкэтэ Конго Өрөспүүбүлүкэтэ 3 0 0
Эл Салвадор Эл Салвадор 3 0 0
Либерия Либерия 3 0 0
Намибия Намибия 3 0 0
Фиджи Фиджи 3 0 0
Замбия 3 0 0
Зимбабве 3 0 0
Ангола Ангола 2 0 0
Бенин Бенин 2 0 0
Бутан Бутан 2 0 0
Гвинея Гвинея 2 0 1
Гаити Гаити 2 0 0
Мауритания Мауритания 2 0 0
Непал Непал 2 0 1
Никарагуа Никарагуа 2 0 0
Нигер Нигер 2 0 0
Сент-Люсия Сент-Люсия 2 0 0
Судаан Судаан 2 1 0
Гамбия Гамбия 2 1 0
Антигуа уонна Барбуда Антигуа уонна Барбуда 1 0 0
Чад Чад 1 0 0
Доминика Доминика 1 0 0
Дьибути Дьибути 1 0 0
Эритрея Эритрея 1 0 0
Гренада Гренада 1 0 0
Мозамбик Мозамбик 1 0 0
Папуа Саҥа Гуинея 1 0 0
Сент Винсент уонна Гренадиннар 1 0 0
Сомали Сомали 1 0 0
Сирия Сирия 1 0 0
Илин Тимор Илин Тимор 1 0 0
Уганда Уганда 1 0 0
Ватикан Ватикан 1 0 0

Хос быһаарыы: Баһаалыста, Covid-19 пандемия түбэлтэлэри көрөөрү баҕараҕыт буоллаххытына бу сайтка барын. Ааҥыл тылы билэргэ улахан наадата суох.

Саха Сиригэр коронавирус[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

3657 киһи ыалдьыбыта, 2439 үтүөрбүтэ, 26 өлбүтэ биллэр. (21 бэс ыйа, 2020, 12:55)

Сигэ: #СтопКоронавирус Якутия

  1. ↑ https://russian.rt.com/world/news/727461-voz-obyavila-pandemiyu
  2. ↑ https://www.worldometers.info/coronavirus/
  3. ↑ https://lenta.ru/articles/2022/02/21/farmb/
  4. ↑ https://www.osnmedia.ru/ekonomika/feliks-evtushenkov-afk-sistema/
Төрдө — «https://sah.wikipedia.org/w/index.php?title=COVID-19_пандемията&oldid=399453»