1968 сыл

1968 сыл.

Түбэлтэлэр

Тува өрөспүүбүлүкэтигэр, Кызыл куоракка Саха АССР култууратын, ускуустубатын күннэрэ уонча хонук устата буолбуттар^[1].

Тохсунньу 1 — Сэбиэскэй Сойууска эфиргэ бастакытын «Время» информационнай биэрии тахсыбыт.
Тохсунньу 28 — ССРС билимин Академиятын ыҥырыытынан Сорбонна профессора Жан Масари Саха Cиригэр кэлэ сылдьыбыт.
Тохсунньу 30 — Саха култууратын үлэһиттэрин III сийиэһэ саҕаламмыт.
Тохсунньу 30 — Вьетнам сэриитин саҕана Вьетконг уонна Хотугу Вьетнам аармыйата Тет кимэн киириитин саҕалаабыттар. Бу сэриигэ хомуньуустар бастакы улахан кимэн киириилэрэ этэ. Мантан сылтаан Америка дьоно-сэргэтэ кыайыыны ситиһэргэ эрэллэрин сүтэрбиттэрэ.
Тохсунньу 31 — Вьетнам сэриитэ: сарсыарда эрдэ бартыһааннар Сайгоҥҥа АХШ посольствотыгар уонна атын эбийиэктэргэ саба түспүттэр.
Тохсунньу 31 — Науру Австралияттан тутулуга суох буолбут.

Олунньу 1 — Вьетнам сэриитэ: Вьетконг эппиһиэрин Нгуен Ван Лемы Соҕуруу Вьетнам полициятын начаалынньыга Нгуен Нгок Лоан ытан өлөрөрүн киинэҕэ устубуттар уонна Эдди Адамс аатырбыт хаартыскатын оҥорбут.
Олунньу 20 — Пекиҥҥэ Кытай космос технологияларыгар акадьыамыйата олохтоммут, спутниктары оҥорор Кытай сүрүн тэрилтэтэ.

Кулун тутар 5 — Саха сирин суруйааччыларын VII сийиэһэ аһыллыбыт. Кулун тутар 5-6 күннэригэр үлэлээбит.
Кулун тутар 12 — Маврикий Британияттан тутулуга суох буолбут.

Муус устар 4 — АХШ түмэт диэйэтэлин, хара тириилээхтэр бырааптарын туруулаһааччы Кинг Мартин Лютеры (Martin Luther King, Jr.) расистар өлөрбүттэр. Нобель Эйэ бириэмийэтин 1964 с. лауреата.

Ыам ыйын 30 — Шарль де Голль Германияҕа куота сылдьан баран Францияҕа төннөн кэлбит уонна дойду түмэнин ыспыт, сайынын саҥа быыбары анаабыт. Бу күн мөлүйүөнү эрэ кыайбат кини диэки буолааччылар Парижка Елисей хонуулара диэн сүрүн уулуссаҕа хаамыы тэрийбиттэр. Бу 1968 сыллаахха ыам ыйыгар Францияҕа буолбут дьалхаан тохтууругар сүрүн түгэн буолбута.

Ахсынньы 9 — Сан-Францискоҕа Дуглас Энгелбарт аан бастаан киэҥ араҥаҕа көмпүүтэр мышкатын уонна гипертиэкиһи көрдөрбүт.
Ахсынньы 22 — Кытайга культурнай өрөбөлүүссүйэ кэмигэр "Жэньминь жибао" хаһыакка Мао Цзэдун биир улахан суолталаах ыстатыйата тахсыбыт. Ыстатыйаҕа «өйдөөх эдэр ыччат тыа сиригэр барыахтаах, уонна тыа сирин дьадаҥы олоҕун билэн үөрэниэхтээх» диэн этиллибит. Инньэ гынан оскуоланы бүтэрбит эдэр ыччат тыа сиригэр "үөрэххэ" ыытыллыбыта.
Ахсынньы 28 — Израиль спецнааһа Бейрут куорат аэропордугар 14 пассажирскай сөмүлүөтү урусхаллаабыт.

Балаҕан ыйын 25 — Абрамова Оксана Ивановна, РФ, СӨ үтүөлээх артыыһа.
Алтынньы 29 — Владимир Федоров — Саха сирин бэлиитигэ, Ил Түмэн III уонна IV ыҥырыыларын дьокутаата.
Сэтинньи 6 — Раиса Кузьмина — эбээн тылын чинчийэр учуонай, филология билимин хандьыдаата.

Сэтинньи 22 — Александр Габышев — Арассыыйа кыһалҕаларыгар болҕомто тардар соруктаах 2019 сыллаахха "Дьокуускай—Москуба" суолунан сатыы хаамыыны саҕалаабыт түмэччи.

Кулун тутар 27 — авиакатастрофаҕа бастакы космонавт Юрий Гагарин (1934 төр.) өлбүт.

Ыам ыйын 28 — Охлопков Фёдор Матвеевич (төр. 1908), Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа, Сэбиэскэй Сойуус Геройа (1965).
Бэс ыйын 9 — Эргис — Гермогенов Георгий Устинович (төр. 1908), тыл үөрэҕин билимнэрин кандидата.
От ыйын 14 — нуучча суруйааччыта Константин Георгиевич Паустовскай.
Балаҕан ыйын 9 — Эргис Георгий Иустинович, саха фольклорун үөрэтээччи, этнограф, бөлүһүөк; тыл үөрэҕин билимин хандьыдаата.
Ахсынньы 18 — Пантелеймон Аргунов — Саха АССР оскуолаларын үтүөлээх учуутала, Иккис Аан дойду сэриитин кыттыылааҕа, бастаан Арҕаа фроҥҥа, онтон Дьоппуону утары сэриигэ кыттыбыта.