Бикипиэдьийэ диэн сиртэн ылыллыбыт
Ыстатыйаны саҕалыырга көмөлөһөр Сирдьит баар. Сигэтин аллара маннык кинигэ ойуутун таһыгар булуоҥ 
.
Сахалыы буукубалар браузергар тахсыбат буоллахтарына маны баттаа
Бикипиэдьийэ — бу элбэх омук тылынан суруллар аһаҕас энциклопедия
Манна ким баҕалаах талбыт ыстатыйатын уларытар эбэтэр саҥа ыстатыйаны суруйар кыахтаах.
Билигин Бикипиэдьийэҕэ 17510 сахалыы, уонна атын 318 омук тылынан өссө 60 мөлүйүөнтэн тахса ыстатыйа баар.
|
- Тоҕойдору туораан ис,
- Арҕастары ааһан ис,
- Саргы дьайаан Сахам тыла,
- Сарыал санаа — Сахам тыла!
- Бүөтүр Тобуруокап
|
|
|
|
Бырайыак кылгас устуоруйата маннык — бастаан 2006 сыл бүтэһигэр: бу тугуй, тоҕо атын омуктарга баарый, биһиэхэ суоҕуй, — диэн ыйытыылар кэнниттэн: арай?, тоҕо сатаныа суоҕай? — диэн саарабыл кэнниттэн: ээ, чэ холонон көрүөххэ, — диэнтэн тахсыбыт суол.
Кыттар дьон араас идэлээх, араас дойдуга олорор, саастарынан эмиэ тэҥэ суох дьон.
Биһиги санаабытыгар дьон элбэхтик кытыннаҕына, бэрт эбит диэн биһирээтэҕинэ, сүрдээх, кэскиллээх буолар туруктаах бырайыак. Күн-түүн көннөрү дьон көмөтүнэн ис хоһооно да тупса, ыстатыйатын ахсаана да элбии турар.
|
|
Ыам ыйын 23 күнэ
- ХНТ
 ХНТ: Хат буолуу кэмигэр үөскүүр сырҕан бааһы утары охсуһуу аан дойдутааҕы күнэ. ХНТ бу ыарыыны кыыс оҕо этэ-сиинэ ситэ илигинэ аһара эрдэ ыал буоларын кытта ситимниир
- Тустууну кэрэхсээччилэр Тустуу күнүн бэлиэтииллэр
- Германия
 Германия — Конституция күнэ
- Миэксикэ
 Миэксикэ — Устудьуон күнэ
- Ямайка
 Ямайка — Үлэ күнэ
- Чараппаахы аан дойдутааҕы күнэ
Түбэлтэлэр
- 1430 — Жанна д'Арк диэн аҥылычааннары утары охсуспут боронсуус кыыһа Бургундия сэриилэригэр билиэҥҥэ түбэспит. Бургундия хоруола Англия диэкки этэ.
- 1498 — Флоренцияҕа (Италия) Джироламо Савонарола диэн Рим паапатын утары барбыт манааҕы уоттабыттар. Бу киһи сыаркап харчы хомуйарын, дьадаҥылары баайдар баттыылларын, былаас күүстээх батталын утарарын үрдүнэн киэргэллэри, кэрэ "туһата суох" таҥаһы, малы-салы, хартыыналары, кинигэлэри анал кутааларга уматтарара.
- 1859 — бэйэтин дьоһунун көмүскээн саха номоҕор уонна устуоруйатыгар киирбит Манчаары Баһылай 54 сааһыгар күһэлэҥ көскө олорор сиригэр Бүлүү уокуругар хандалылаах хомбуойдаммыт.
- 1904 — Венаҕа грек-рим тустуутугар бастакы аан дойду чөмпүйэнээтэ саҕаламмыт.
- 1907 — Финляндия Түмэнэ бастакы мунньаҕыгар мустубут.
- 1951 — "17 пууннаах сөбүлэҥ" быһыытынан Тибиэт Кытай састаабыгар төттөрү киирэр. 18-19 үйэлэргэ Кытай Тибиэти бас билэр эбит буоллаҕына, Синьхай өрөбөлүүссүйэтин кэнниттэн 1912-1951 сылларга Тибиэт тутулуга суох олорбут. Бу сөбүлэҥи Далай Лаама тэлэгирээммэнэн бигэргэппитэ, ол эрээри сыл аҥаара буолан баран күһэлэҥинэн баттаммыт сөбүлэҥ диэбитэ, билиммэтин биллэрбитэ.
- 1991 сыллаахха "Саха Өрөспүүбүлүкэтин национальнай оскуолаларын саҥардан сайыннарыы концепциятын" бырабыыталыстыба бигэргэппитэ.
- 1992 — Италияҕа мафияны кытта охсуһарынан киэҥник биллибит Джованни Фальконе диэн судьуйаны, кини кэргэнин уонна үс харабылын Корлеонези клаан бандьыыттара Сицилияҕа дэлби тэптэрэн өлөрбүттэр. Кини атаһын уонна кэллиэгэтин Паоло Борселлино диэн судьуйаны икки ый буолан баран өлөрбүттэрэ, бу түбэлтэлэр 1992 сыллаахха дойду бырабыыталыстыбата мафияны утары күүстээх үлэтин саҕалыырыгар олук буолбуттара.
- 1995 — Java диэн көмпүүтэр тылын бастакы барыла тахсыбыт.
- 2006 — DETSAT диэн айар бөлөх сүрэхтэниитэ Саха тыйаатырыгар буолбут. Көр-күлүү шоутуттан саҕалаан кэлин киинэни устар устуудьуйа буолбуттара.
Төрөөбүттэр
- 1707 — Карл Линней төрөөбүт (1707 — 10.1.1778), швед естествоиспытателэ, үүнээйилэр уонна хамсыыр харамайдар систематикаларын айбыт киһи.
- 1953 — Саха АССР Хандыга бөһүөлэгэр муора эппиһиэрин дьиэ кэргэнигэр Саха Өрөспүүбүлүкэтин иккис бэрэсидьиэнэ Вячеслав Штыров төрөөбүт.
Өлбүттэр
- 1983 — Хатыҥ Үрэххэ саха аатырбыт эппиһиэрэ Дмитрий Оллонов өлбүт. Кини хас да сэриигэ кыттыбыта. Бииргэ төрөөбүт 5 ини-биилэртэн түөрдэ Аҕа дойду сэриитин кыттыылаахтара, саамай эдэрдэрэ сэрии толоонугар охтубута.
- 2010 — Ангелина Файрушина — саха ырыаһыта, ырыа суруйааччыта. Сунтаар улууһун Хадан нэһилиэгэр 1967 сыллаахха бэс ыйын 6 күнүгэр төрөөбүтэ. Бастакы «Дьылҕабар махтанабын» диэн альбома 2000 сыллаахха тахсыбыта.
Телеграм-ханаалбытыгар суруттаххына биһиги да үөрүөхпүт, бэйэҥ да астыныаҥ ;)
Соторутааҥы ыстатыйалар
Ааҕыҥ, көннөрүҥ
Бу күннэрдээҕи уларыйыылар — ким тугу суруйбутун көрүөххэ сөп.
Бу саҥа ыстатыйалар, онон өссө чочулла илик буолуохтарын сөп. Алҕастаах буоллахтарына харса суох көннөрүҥ.
|
|
Бүгүҥҥү ойуу
Үҥэ олорор дьахталлар, Непал
Үчүгэй (сэргэммит) ыстатыйа
Кыталык (Grus leucogeranus) — сэдэх көтөр, туруйа көрүҥэр киирэр.
 Кыталыктар (Grus leucogeranus)
1 м 40 см үрдүк кыталык ыйааһына 6 киилэ буолар. Атыырын ыйааһына тыһытынааҕар ыарахан. Кыталык дьүһүнэ кылбаа маҥан, сирэйэ түүтэ суох, уот кыһыл. Атахтара кытархайдар. Кынатын төбөтө харалаах. Кыталык оҕото төбөтө, кэтэҕэ кытархай кугас, атын түүтэ сырдык кугас. Сымыыттан тахсарыгар хараҕа халлаан күөҕэ өҥнөөх, алта ыйыгар араҕас буолар.
Аан дойду кыталыга үс популяциялаах: илиҥҥи, киин уонна арҕаа. Кыталык илиҥҥи популяцията Саха сиригэр Халыма намталыгар сайылыыр, кыстыыр сирэ — Янцзы өрүс орто тардыыта, Кытай соҕуруулуу-илин өттө.
(өссө…)
Бастыҥ ыстатыйа
Яков Федорович Санников (1844—1908) — өбүгэлэрин үгэстэрин тутуһан нуучча уонна омук полярниктарыгар сүҥкэн улахан үтүөнү-өҥөнү оҥорбут саха атыыһыта. Кини суон сураҕа Муустаах байҕал кытыытынан эрэ буолбакка, бүтүн Россия үрдүнэн биллибит. Булуҥҥа былыр «халлааҥҥа таҥара, биһиэхэ Яков Санников» дииллэр эбит. 1886 сыллаахха доктор Бунге экспедициятыгар көмөлөспүт. 1894 сыллаахха барон Толль Ф.Нансеҥҥа депо тутарыгар көмөлөспүт. Ол өҥөлөрүн иһин икки кыһыл көмүс мэтээлинэн наҕараадаламмыт (онтон биирин Швеция ыраахтааҕыта Оскар биэрбит).
(өссө…)
Көмүөл күүһэ
Бүгүн бу ыстатыйалары тупсарабыт, тылбаастыыбыт:
Амма улууһа — Бастыҥ ыстатыйаҕа хандьыдаат
Ыстатыйаны уларытыы киинэ курдук көстүүтэ: Көмө:1-кы уруок
Ыҥырыы
Хаһыаттарга, сурунаалларга, атын да сирдэргэ Бикипиэдьийэни ахтыбыт буоллахтарына биһиги үөрэбит. Тоҕото өйдөнөр — ол аата үлэбит си-дьүгээр хаалбатын, дьоҥҥо туһалааҕын бэлиэтэ. Ити бастакытынан. Иккиһинэн — төһөнөн элбэх киһи билэр да, оччонон элбэх киһи кыттар. Онон күннүккүтүгэр (блогкутугар) кэмиттэн кэмигэр ахтар буолуҥ, элбэх дьоҥҥо туһаайан суруйар дуу этэр дуу буоллаххытына эмиэ бикипиэдьийэни кыбытар буолуҥ. Манна оннук ахтыллыбыт түгэннэр испииһэктэрэ баар.
|
|
Уруулуу ситимнэр
Wikimedia Пуондата элбэх омук тылынан тахсар, көҥүл уларытыллар уонна туһаныллар хас да тус-туһунан бырайыактардаах:
|
.
.jpg)
