Халыып:Бу күн:10-17
Тас көрүҥэ
- ХНТ — Дойдулар ардыларынааҕы быстар дьадайыыны суох оҥоруу күнэ.
- Ииндийэ — Сыыппара уопсастыбатын күнэ.
Түбэлтэлэр
[биики-тиэкиһи уларытыы]- 1740 — Витус Беринг салалталаах Иккис Камчаатка эспэдииссийэтин кыттыылаахтара Камчаткатааҕы Петропавловскай куораты олохтоообуттар.
- 1855 — Англия айааччыта Генри Бессемер ыстаалы уһаарыы ньыматын патеннаабыт. Бессемер ньымата, ону кытары эмиэ бу саҕана айыллыбыт Мартен ньымата ыстаал уһаарыытын быдан чэпчэппиттэрэ. Ыстаал киэҥник туттуллар кыахтаммыта, чуолаан тимир суол тутуутугар.
- 1925 — Николай Неустроев «Куһаҕан тыын» комедиятын премьератын күнэ Саха тыйаатырын төрөөбүт күнүнэн ааҕыллар.
- 1933 — Альберт Эйнштейн АХШ-га нацистыы Германияттан күрээн тиийбит.
- 1938 — Сэбиэскэй Сойууска «Бойобуой өҥөлөрүн иһин» мэтээл олохтоммут. Бу мэтээлинэн уопсайа 5 210 078 киһи наҕараадаламмыта.
- 1959 — Соҕуруу Африкатааҕы «Де Бирс» хампаанньа бастакы искусственнай алмаас оҥорбутун туһунан биллэрбит.
- 1961 — ССКП XXII сийиэһигэр 1980 сылга диэри ССРС-ка хомуньуустуу уопсастыбаны тутар туһунан сорук туруоруллубут.
- 1973 — ОПЕК холбоһугар киирэр араб дойдулара Израили сэриитигэр өйөөбүт дойдуларга ньиэп эмбарготын биллэрбиттэр. Бастатан туран АХШ-ка уонна кини Арҕаа Европатааҕы кыттыгастарыгар ньиэп атыыламмат буолбут. Ньиэп сыаната түөрт төгүл үрдээбит, онтон сылтаан экэнэмиэкэ кириисиһэ тоҕо тардыллыбыт. Бу ньиэп кириисиһин түмүгэр бензини кэмчилиир Дьоппуон массыыналара тарҕаммыттара, ССРС тас дойдуларга ньиэп атыылыыра кэҥээбитэ, энергетикаҕа саҥа технологиялар киириилэрэ түргэтээбитэ, холобура Франция сүрүннээн атомнай электростанцияларга көспүтэ.
- 2003 — Тайвааҥҥа Тайпэй 101 диэн 101 мэндиэмэннээх, 509,2 м үрдүктээх небоскреб тутуллубут. 2010 сыллаахха Дубайга Бурдж Халифа тутуллуор диэри Тайпэй 101 аан дойдуга саамай үрдүк дьиэ этэ.
Төрөөбүттэр
[биики-тиэкиһи уларытыы]- 1914 — Дмитрий Ильин — саха биллиилээх муосчута, ССРС худуоһунньуктарын холбоһугун чилиэнэ.
- 1940 — Андрей Кривошапкин — эбээн бас-көс суруйааччыта, Саха Өрөспүүбүлүкэтин народнай суруйааччыта. Эбээн омугун, өрөспүүбүлүкэ биллиилээх түмэт уонна судаарыстыба диэйэтэлэ, Ил Түмэн I, II, III, IV ыҥырыыларын дьокутаата, Эбээн-Бытантай улууһун, Кэбээйи улууһун, Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ытык Киһитэ.
- 1972 — Эминем — АХШ рэпера, артыыс уонна продюсер. «Грэмми» бириэмийэ 11 төгүллээх хаһаайына.
Өлбүттэр
[биики-тиэкиһи уларытыы]- 1740 — Анна Иоанновна (1693 төр.), Романовтар династияларыттан Арассыыйа импэрээтэрэ (1730 сылтан), Бүөтүр I бииргэ төрөөбүт убайын кыыһа.