Халыып:Бу күн:09-06

Бикипиэдьийэ диэн сиртэн ылыллыбыт
Навигацияҕа көс Көрдөбүлгэ көс

Түбэлтэлэр[биики-тиэкиһи уларытыы]

  • 1689Арассыыйа уонна Кытай икки ардыларыгар бастакы дуогабар — Нерчинскэй дуогабара — түһэрсиллибит. Дуогабарга кыраныысса ханан ааһара быһаарсыллыбыт, мөккүөрдээх Амур өрүһүн тардыыта Кытай киэнэ буолбут. Инньэ гынан Чуумпу далай кытылыгар нууччалар Саха сиринэн эрэ тиийэр кыахтаммыттара.
  • 1922 — Үрүҥ генерал Анатолий Пепеляев 650 киһилээх десана Айааҥҥа түспүт. Кинилэргэ корнет Михаил Коробейников 250 киһилээх өрө турааччылар тобохторун кытары холбоспут.
  • 1936 — «ССРС народнай артыыһа» бочуоттаах аат олохтоммут. Сахалартан бу ааты сүкпүттэрэ: тыйаатыр режиссера уонна актера Василий Местников (1958), тыйаатыр актера уонна режиссера Дмитрий Ходулов (1958), опера ырыаһыта Анегина Ильина-Дмитриева (1988).
  • 1970Аллараа Халымаҕа Черскэй аттыгар бөдөҥ нефтебаза аһыллыбыт, соруга — хотугу оройуоннары уонна Чукотканы уматыгынан хааччыйыы. Нефтебаза тула Черскэй урукку аатын ылбыт Алын Кириэс бөһүөлэк тутуллубут (нууч. Нижние Кресты).
  • 1991Чечня тутулуга суоҕун биллэрбит.

Төрөөбүттэр[биики-тиэкиһи уларытыы]

  • 1901 — Вера Давыдова — саха дьахталларыттан бастакы суруйааччы, учуутал, эрин Петр Оросины Бодойбоҕо көскө ыыппыттарыгар барсыбыт, онно олохсуйан Бодойбо куоратын ытык киһитэ буолбут.
  • 1909 — Михаил Лорин — Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа, сэрии иннинэ Саха сиригэр аэросъемкаҕа инженеринэн үлэлии сылдьыбыта.
  • 1914 — Дмитрий Федоров - Миитэрэй Таас — бэйиэт, прозаик, ССРС суруйааччыларын холбоһуктарын чилиэнэ.
  • 1915 — Александр Чусовской — Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа, Саха АССР үөрэҕириитин миниистирин солбуйааччыта (1954—1962), Саха АССР үтүөлээх учуутала, Саха АССР култууратын үтүөлээх үлэһитэ. Кини аата Ньурбатааҕы техническэй лицейгэ иҥэриллибитэ.
  • 1930Семен Попов — РАН Сибиирдээҕи салаатын үтүөлээх бэтэрээнэ, биология билимин хандьыдаата.
  • 1934 — Сардана Ойунская — фольклорист, литературовед, тыл үөрэҕин хандьыдаата.
  • 1950Борис Кершенгольц — СӨ НА акадьыамыга, РФ билимин уонна техникатын ытык үлэһитэ, РАН Сибиирдээҕи салаатын үөтүөлээх бэтэрээнэ, билогия билимин дуоктара.
  • 1952 — Александр Бондарь — Социалистыы Үлэ Дьоруойа, Саха Өрөспүүбүлүкэтин ытык киһитэ. 1984 сыл балаҕан ыйын 29 күнүгэр уон сыл тутуллубут БАМ тимир суолун бүтэһик кыһыл көмүс звенотун уурууга кыттыбыта. Ону кытары 2011 сыл сэтинньи 15 күнүгэр Бондарь салайыытынан Аллараа Бэстээххэ АЯМ тимир суолун кыһыл көмүс звенота ууруллубута.

Өлбүттэр[биики-тиэкиһи уларытыы]

  • 1566 — Үтүөкэн Сулейман — Осмаан Импиэрийэтин онус султаана (1520—1566), кини салайар кэмигэр Осмаан Импиэрийэтэ сайдыы муҥутуур чыпчаалыгар тахсыбыта.
  • 1995 — Мария Жорницкая (1921 төр.) — Саха сиригэр олорор омуктар үҥкүүлэрин чинчийбит устуоруйа билимин хандьыдаата, Саха АССР үтүөлээх артыыһа.
  • 1998 — Акира Куросава — Дьоппуон киинэ режиссера.
  • 2010 — Михаил Еремисов — сүүрүүк-спортсмен, супермарафонец. Биир сууккалаах сүүрүүгэ уонна 100 км дистанцияҕа Арассыыйа элбэх төгүллээх призера. Биир сууккалаах сүүрүүгэ 264 км 400 м көрдөрөн СӨ рекордун олохтообута. СӨ үөрэҕириитин туйгуна, Үөһээ Бүлүү улууһун, Далыр нэһилиэгин Бочуоттаах гражданина.