Неустроев Николай Денисович
Николай Денисович Неустроев (15.12.1895—21.07.1929) — саха литэрэтиирэтин төрүттээбит суруйааччылартан биирдэстэрэ, драматург уонна прозаик.
Олоҕун олуктара
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]1895 сыл ахсынньы 15 күнүгэр Таатта улууhугap төрөөбүтэ.
Анна Неустроевна(суруйааччы) улахан быраата.
Бастакы үөрэҕин Байаганскай оскуолаҕа ылбыта. 1910-1913 сылларга түөрт кылаастаах Дьокуускай куорат училищетыгар үөрэммитэ. Платон Алексеевич Слепцовы(Ойуунскай) уонна Максим Аммосовтыын кытта үөрэммитэ. Үөрэх сылларын кэмигэр литература куруһуогун үлэтигэр көхтөөхтүк кыттар. Тыйаатырынан умсугуйар - ол бириэмэҕэ приказчиттар дьиэллэригэр уонна туспа дьэлэргэ нууча классиктарын драммаларын саха тылыгар тылбаастаан
туруораччылар.
Бастакы нууччалыы кэпсээнэ «Дикая жизнь» 1915
сыллаахха бэчээттэммитэ, комедия жанрын төрүттээбитэ.
Бастыҥ комедията «Кукаакы Кулуба» 1920 сыллаахха суруллубута. Саха драмтеатра кини суруйбут «Kyhaҕaн тыын» драматынан үлэтин саҕалаабыта (1925). «Балыксыт» кэпсээнэ саха классикaтыгаp киирэр.
Неустроев нуучча литературатын ааҕан суруйааччы буолбут. Нууччалыы кэпсээннэри суруйбутун тэҥэ, өссө революция иннинэ Платон Ойуунускайдыын Н. В. Гоголь «Ревизорун» сахалыы саҥардыспыта. Эдэр caaһыгap 1929 сыл от ыйын 21 күнүгэр ыалдьан өлбүтэ. Дьокуускайга көмүллүбүтэ.
Кинини, Ойуунускайы курдук, эмиэ баһааҕырдан, буржуазнай националист диэн ааттыы сылдьыбыттара. Саха үс бастакы суруйааччыларын үтүө ааттарын төнүннэриигэ профессор Г. П. Башарин улахан өҥөлөөх.
Ю.И.Васильев суруйааччы "Прокажённые","Факир","Торжество смерти" кэпсээннэрин, "До5орбор" уонна нууччалыы суруллубут хоhооннорун дьонугар кэриэс суругун архыыптан ылан кун сирин аан бастаан кордорбутэ.
Бэчээттэммит кинигэлэрэ
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Талыллыбыт айымньылар. — Дьокуускай, 1947.
- Талыллыбыт аиымньылар. — Дьокуускай, 1959.
- Талыллыбыт айымньылар. — Дьокуускай, 1985.
- Пьесалар, кэпсээннэр. — Дьокуускай, 1987.
- Төрөөбүт сирбэр, тапталлаах дьоммор…: Пьесалар, кэпсээннэр, очеркалар, тылбаас, xohooннop, суруктар, бэлиэтээһиннэр, докумуоннар. — Дьокуускай, 1995.
Ылыллыбыт сирэ
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- «Илин» сурунаал, № 2, 2000
