Магаданскай уобалас
| |||||
.svg)
| |||||
| Киин куората | Магадаан | ||||
| Иэнэ | 462 464 км² км² | ||||
| Дьонун ахсаана | 152 358 (2013) | ||||
| Федеральнай уокуруга | Уһук Илин | ||||
| Экономическай оройуона | Уһук Илин | ||||
| Ил тыла | Нуучча тыла | ||||
| Губернатор | Владимир Петрович Печеный | ||||
| Кэм зоната | MSK+8 (UTC+11, сайын UTC+12) | ||||
Магадаан уобалаhа (өссө биллэринэн Маҕадаан сирэ, Maҕadaan sïrè, урукку саха тылыттан Маҕан Аан) — Арассыыйа Уһук Илинигэр хоту сытар субьега. Арҕаа өттүнэн Саха сирин кытта кыраныыссалаһар, хоту өттүнэн Чукотка автономнай уокуругун, илин — Камчааткалыын, соҕуруу — Хабаровскай кыраайдыын. Уһук Илин федераал уокуругар киирэр.
1953 сыллаахха ахсынньы 3 күнүгэр үөскээбит.
Иэнэ — 462 500 км². Олохтоохторун ахсаана — 162 969 чел. (2009). Киинэ — Магадаан.
2002 сыллааҕы Биэрэпис көрдөрбүтүнэн Магадаан уобалаһыгар 182 тыһ. 726 киһи олорор эбит.
| Омук | 2002 с. ахсаана, тыһ |
|---|---|
| Нууччалар | 146,5 (80,2 %) |
| Украинецтар | 18,1 (9,9 %) |
| Эбээннэр | 2,5 (1,4 %) |
| Белорустар | 2,2 (1,2 %) |
| Татаардар | 2,0 (1,1 %) |
| Кэрээктэр | 0,88 (0,5 %) |
| Ингуштар | 0,8 (0,45 %) |
| Ниэмэстэр | 0,7 (0,45 %) |
| Ительменнар | 0,65 (0,35 %) |
| Сахалар | 0,47 |
| 500-тэн тахса киһилээх омуктар уонна сахалар эрэ көрдөрүллүннүлэр |
Дьон олорор сирдэрэ[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
| 2 тыһыынчаттан тахса киһилээх сирдэр 2008 сыл тохсунньу 1 туругунан | ||||||||||||||||||||||||||||
|
Магадаан сахалара[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Магадаан билиҥҥи сирдэригэр сахалар былыр-былыргыттан олороллор. Ол гынан баран аныгы этнографтар ааҕалларынан саха омук билиҥҥи бөлөҕө көһөн кэлбит дьонтон турар. Аан бастаан XVII үйэ бүтэһигэр батталтан күрээн көһөн кэлбиттэр дэнэр. Ол саҕана Тыылаах (Тыаллаах? Тыллаах? нууч. Тыллах), Балыгычаан, Сэйимчээн үрэхтэргэ олохсуйбуттар. 1930 сылларга дылы бу сирдэр Саха сирин састаабыгар киирэллэрэ - Өймөкөөн улууһун Оротук уонна Сэйимчээн нэһилиэктэрэ дэнэллэрэ.
Иккис бөлөх сахалар Охуоскай муора кытылыгар олохтоохтор. Балар өбүгэлэрэ үгүстэрэ икки долгунунан кэлбиттэр: 1909-1910 сылларга Ола-Халыма траагыгар дьаам сүүрдээччилэр, онтон 1920-с сылларга балыктыы. Балар Ола (Ольскай) оройуон Гадля (Хатылы?) уонна Ола сэлиэнньэлэригэр олохсуйбуттар.
| Олорор сирдэрэ | Ахсааннара | ||
|---|---|---|---|
| 2002 с. [1] | 2007 с.[2] | ||
| Тенькинскэй | Киин Халыма оройуоннара | 118 | 110 |
| Орто Каан (Оротукаан) | Киин Халыма оройуоннара | 98 | 149 |
| Ягоднинскай | Киин Халыма оройуоннара | 29 | 20 |
| Хасынскай | Киин Халыма оройуоннара | 14 | 43 |
| Сусумаан | Киин Халыма оройуоннара | 10 | 10 |
| Омсукчаан | Киин Халыма оройуоннара | 1 | - |
| Ола | Муора оройуоннара | 95 | 101 |
| Хотугу Эбээн | Муора оройуоннара | 1 | - |
| Магадаан к. | Муора оройуоннара | 103 | 54 |
| Барыта | 469 | 487 |
Быһаарыылар[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Сигэлэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
- Магадаан уобалаһын дьаһалтата
- Магадаанская уобалаһын дуумата
- Магадаан уобалаһа «Вся Россия» справочник-каталогка
- Магаданстат
- Колыма. Ру биллэрэр-иһитиннэрэр сиэрбэр
- Рейтинг Магадаан уобалаһын рейтинэ (Эксперт РА)
- Магадаан Кыраайа Сонуннар
- Магадаан уобалаһын сонуннара
- GlobalSib.com Магадаан уобалаһын сонуннара
|
Бу Арассыыйа географиятыгар сыһыаннаах сиппэтэх ыстатыйа. Көннөрөн уонна эбэн көмөлөһүөххүн сөп. |