Кемерово уобалаһа

Бикипиэдьийэ диэн сиртэн ылыллыбыт
(Мантан: Кемерово уобалаhа көстө)
Навигацияҕа көс Көрдөбүлгэ көс
Кемерово уобалаһа

Кемерово уобалаһын былааҕа Кемерово уобалаһын гиэрбэтэ
Кемерово уобалаһын былааҕа Кемерово уобалаһын гиэрбэтэ
Киин куората Кемерово
Иэнэ 95 500 км²
Дьонун ахсаана 2 821 900 (2009)
Федеральнай уокуруга Сибиир
Экономическай оройуона Арҕаа-Сибиир
Ил тыла Нуучча тыла
Губернатор Аман Тулеев
Уобалас сэбиэтин Бэрэстээтэлэ
Кэм зоната Халыып:MSK+3

Кемерово уобалаһа, (Нууччалыы: Кемеровская область) - Российскай Федерация субъега. Киин куората — Кемерово.

География[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Хоту өттө дэхси сир, онтон соҕурууҥҥута хайалаах дойду, Алтаай уонна Сайаан хайа системаларын кытыыларыгар сытар, уобалас иһигэр Кузнецкай хайалара, Салаир хайалара уонна Шория хайалара бааллар. Уобалас кэтитэ: хотуттан соҕурууга: 500 км, арҕааттан илиҥҥэ: 300 км.

Климат[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Клиимата континентаальнай - уһун, тымныы кыһын уонна кылгас сылаас сайын. Орто температууралар: тохсунньуга −17 … −20 °C, от ыйыгар +17 … +18 °C. Халлаан уутун түһуүүтэ, сылга: дэхси сиргэ 300 мм, хайаларга 1000 (сороҕор үрдүк) мм.

Сир баайа[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Таас уонна буурай чохтор хостоноллор (аатырбыт КУЗБАСС), тимир уонна полиметаал уруудалар, кыһыл көмүс, фосфориттар уонна араас тутуу материаллара.

История[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Уруук сүрүн нэһилиэнньэтэ шор уонна телеут омуктар эбиттэр. 1618 сылтан нууччалар олохсуйан саҕалаабыттара. Уобалас бэйэто 1943-үс сылга тэриллибитэ, ССРС Үрдүк Сэбиэтин Президиумун уурааҕынан.

Экономика[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Уобаласка улаханнык сайдыыллыбыт таас чох хостуур промышленнастаах. Сылга 150 мөл. туонна таас чох сиртэн хостонор. Тимиир ууллары (өҥнөөх уонна хара), машиностроение, химия.

Демография[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Алта саамай элбэх ахсааннаах омуктар, 2002 сыллах биэрэпис көрдөрүүтүнэн:

Сигэлэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]