Туманов Иосиф Михайлович
Иосиф Михайлович Туманов (дьиҥнээх араспаанньата — Туманишви́ли; 1909—1981) — сэбиэскэй артыыс, тыйаатыр уонна маассабай туруоруу биллиилээх режиссера, уһуйааччы. ССРС народнай артыыһа (1964). Сталин аатынан иккис истиэпэннээх бириэмийэ лауреата (1950). 1980 сыллаахха Москваҕа ыытыллыбыт олимпия сайыҥҥы оонньууларын үөрүүлээх быһыыга-майгыга аһыллыытын уонна сабыллыытын сүрүн туруорааччыта.
Олоҕо уонна айар үлэтэ
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]И. М. Туманов 1909 сыллаахха тохсунньу 2 (15) күнүгэр Тифлис (билиҥҥитэ Тбилиси) куоракка төрөөбүтэ.
Сыанаҕа 1923 сыллаахтан оонньоон барбыта. Ю. А. Завадской салайар драматическай куруһуогун ситиһиилээхтик бүтэрбитэ (1929). Завадской Театр-студиятын артыыһынан үлэлии сылдьан (1925—1932) хас да сүрүн оруолга оонньообута. 1933—1934 сыллардаахха — үлэһит дьон Москватааҕы уус-уран театрын сүрүн режиссёра; 1934—1936 сыллардаахха — Саҥа театр режиссера.
1936 сылтан режиссуранан дьарыктанар, 1938—1946 сыллардаахха — К. С. Станиславскай аатынан Опера тыйаатырын сүрүн режиссера (1941 сылтан — К. С. Станиславскай уонна Вл. И. Немирович-Данченко ааттарынан музыка Москватааҕы академическай тыйаатыра). 1946—1953 сыллардаахха — оперетта Москватааҕы тыйаатырын салайааччыта.
1953—1961 сыллардаахха — А. С. Пушкин аатынан драма Москватааҕы академическай театрын сүрүн режиссера. 1961 сылтан сийиэс Кириэмиллээҕи дыбарыаһын сүрүн режиссера, ону сэргэ 1964—1970 сыллардаахха — Улахан театр сүрүн режиссера.
1951 сыллаахтан ГИТИСка уһуйааччынан үлэлээбитэ. 1965 сыллаахтан профессор. 1970 сыллаахтан — ГИТИС режиссура хаапыдыратын сэбиэдиссэйэ.
И. М. Туманов 1981 сыллаахха от ыйын 8 күнүгэр өлбүтэ. Москваҕа Ваганьковскай кылабыыһаҕа көмүллэ сытар.[1]
Литэрэтиирэ
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- ↑ Туманов, Иосиф Михайлович — Улахан сэбиэскэй энциклопедияттан ыстатыйа сорҕотун тылбаастааһын.