1929 сыл

1929 сыл.

Туох буолбута

• Кулун тутар 4 — Сэбиэттэр VI сийиэстэрэ буолбут. Сийиэс 1929 сылга ходуһаны, бааһынаны уонна уһаайба сирдэрин хаттаан үллэрэргэ диэн быһаарыы ылбыт.
• Кулун тутар 9 — ЯЦИК саха тылын суруга-бичигэ унификацияламмыт түүр-татаар алфавитыгар көһөргө диэн быһаарыы ылбыт.
• От ыйын 3 — Саха АССР Совнаркома Дьокуускайга республика суолталаах балыыһа тутарга диэн быһаарыы ылбыт.
• Атырдьах ыйын 18 — Дьокуускайга "L127Zeppelin" диэн дирижабль кэлбит.
• Ахсынньы 1 — Булуҥҥа сэбиэскэй былааһы суулларбыттар. Булуҥҥа уонна Күһүүргэ хомуньуустар тутуллубуттар, радио, маҕаһыын уонна астаах-үөллээх, араас табаардаах ыскылааттар былдьаммыттар. Былаастарга бу түбэлтэ туһунан ый 24 күнүгэр эрэ биллибит. Быыкап мыыска, Уус Өлөөҥҥө, Бороҕоҥҥо уонна Хара Уулаахха суһаллык кыһыл дружиналар тэриллибиттэр. Верхоянскайтан Е. Петров салалталаах кыһыл этэрээт тахсыбыт, Дьокуускайтан Булуҥҥа А. С. Доль хамаандалаах Хотугу холбоммут этэрээт (Якутский северный сводный отряд) ыытыллыбыт. Сотору кэминэн сэбиэскэй былаас сөргүтүллүбүт.
• Ахсынньы 5 — Таджик ССР төрүттэммит.
• Ахсынньы 19 — Ииндийэ национальнай кэнгириэһэ Ииндийэ тутулуга суох буолуутун туһунан декларация ("Пурна Сварадж") таһаарбыт.

Төрөөбүттэр

• Слепцов Петр Алексеевич филологическай наука доктора, профессор

• Тохсунньу 1 — Марина Петрова - Тойуктаах Марыына — тойуксут, саха болкулуорун тарҕатааччы, Саха тыйаатырын артыыһа, Саха АССР культуратын үтүөлээх үлэһитэ.
• Тохсунньу 3 — Никифор Неустроев — филология билимин хандьыдаата, Саха АССР Үтүөлээх учуутала.
• Тохсунньу 7 — Гурий Турантаев — тыыл уонна улэ бэтэрээнэ, норуот мэдиссиинэтин маҕыыстыра, Уус-Алдан улууһун (2001) уонна Бээрийэ нэҺиэлиэгин Ытык олохтооҕо.

• Олунньу 11 — Луковцев Валентин Степанович, профессор, философия доктора.
• Кулун тутар 3 — Федоров Михаил Дмитриевич (Ырыа Миисэ) — Саха АССР культуратын үтүөлээх үлэһитэ
• Кулун тутар 6 — Иванов Иван Герасимович (Уйбаан Нуолур) (06.03.1929—19.01.1999) — поэт, суруйааччы, учуутал.
• Кулун тутар 10 — Апросимов Дмитрий Нестерович (10.03.1929—29.01.1983) — биллиилээх эбэҥки поэта, худуоһунньук.
• Кулун тутар 10 — Бойлохов Николай Иванович (10.03.1929—11.06.1988) — саха биллиилээх мелодиһа.
• Кулун тутар 30 — Петров Николай Егорович — филология билимин кандидата, профессор,
• Муус устар 13 — Новгородова Екатерина Иннокентьевна — Социалистическай Үлэ Геройа.
• Муус устар 29 — Уржумцев Юрий Степанович (1929 - 2002), Арассыыйа НА чилиэнэ-корреспондена, 1997 - 2002 сылларга Саха сиринээҕи Наука киинин Президиумун бэрэссэдээтэлэ.
• Бэс ыйын 14 — Сосин Анатолий Алексеевич - историческай билим кандидата,
• От ыйын 5 — А. Ф. Абрамов төрөөбүт, СӨ наукатын үтүөлээх диэйэтэлэ, наука уонна техника эйгэтигэр СӨ Илин бириэмийэтин лауреаата, биология дуоктара, профессор.
• Балаҕан ыйын 27 — Соломонов Никита Гаврилович — саха учуонайа, биология билимнэрин доктора, профессор.
• Алтынньы 7 — Денисов Герман Васильевич, тыа хаһаайыстыба наукатын кандидата, биология доктора
• Сэтинньи 8 — Дмитрий Кустуров — саха аатырбыт суруналыыһа, тылбаасчыт, ССРС бэчээтин туйгуна, СӨ култууратын үтүөлээх үлэһитэ, Томпо уонна Таатта улуустарын Ытык киһилэрэ.

• Ахсынньы 1 — Лукин Михаил Васильевич (01.12.1929—21.08.1966) — саха живописеһа,
• Ахсынньы 2 — Потапов Федот Федотович (1929 - 1995), драматург, режиссер, РСФСР уонна Саха АССР үтүөлээх артыыһа.
• Ахсынньы 18 — Григорьева Татьяна Петровна - Илиҥҥи культураны уонна философияны чинчийээччи, философия наука-тын доктора, профессор.
• Ахсынньы 20 — Иннокентий Рожин — 1969—2002 сылларга Үөһээ Дьааҥы орто оскуолатын дириэктэрэ, Саха Өрөспүүбүлүкэтин (2000) уонна Үөһээ Дьааҥы улууһун ытык киһитэ.

Өлбүттэр

• От ыйын 21 — Неустроев Николай Денисович, Саха литературатын төрүттэспиттэртэн биирдэстэрэ.
• Атырдьах ыйын 31 — Мегежекскай (Ксенофонтов) Михаил Васильевич (1898 — 1929), Саха сиригэр сэбиэт былааһын төрүттэччилэртэн биирдэстэрэ.
• Сэтинньи 17 — Герман Холлерит — Америка инженерэ, бастакы электромеханика ааҕар массыынатын айааччы (табулятор), IBM фиирмэ иннинээҕи фиирмэни төрүттээбит киһи.