1889
| Сыллар |
|---|
| 1885 1886 1887 1888 — 1889 — 1890 1891 1892 1893 |
| Уоннуу сыллар |
| 1850-с 1860-с 1870-с — 1880-с — 1890-с 1900-с 1910-с |
| Үйэлэр |
| XVIII үйэ — XIX үйэ — XX үйэ |
1889 сыл.
Туох буолбута
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Тохсунньу
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Тохсунньу 15 — АХШ Атланта куоратыгар Coca-Cola хампаанньа бэлиэтэммит(регистрацияламмыт), ол саҕанааҕы аата Пембертон мэдиссиинэ хампаанньата диэн эбит.
Кулун тутар
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Кулун тутар 31 — Эйфель башнятын тутуута түмүктэммит.
Ыам ыйа
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Ыам ыйын 1 — Чикаго куоракка оробуочайдар 8 чаастаах үлэ күнүн туруорсан забастовкалаабыттар уонна демонстрацияҕа тахсыбыттар. Полицейскайдар бөлөхтөрүгэр ким эрэ буомба бырахпыт, онтон сылтаан полиция демонстраннары ытыалаабыт.
- Ыам ыйын 1 — атыыга аан бастаан аспирин тахсыбыт.
- Ыам ыйын 6 — Парижка Аан дойдутааҕы быыстапка аһыллыбыт. Манна анаан Эйфель башня туппута, быыстапка кэнниттэн суох гынар былааннаахтара.
Бэс ыйа
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Бэс ыйын 30 — Парижтааҕы эйэ кэмпириэнсийэтигэр Түмэннэр (парламеннар) сойуустара олохтоммут. Бу тэрилтэ билигин да үлэлиир.
От ыйа
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- От ыйын 12 — Александр III ыраахтааҕы земскэй начаалынньыктар тустарынан ыйаахха илии баттыыр.
Атырдьах ыйа
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Атырдьах ыйын 6 — Бэрчээккитэ суох бүтэһик буоксаҕа матч буолбут.
Балаҕан ыйа
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Балаҕан ыйын 23 — Дьоппуоҥҥа Nintendo диэн видео оонньуу уонна оонньуур консоллары оҥорор хампаанньа төрүттэммит. Маҥнай кини хаарты оҥоруутунан дьарыктанар эбит.
- Балаҕан ыйын 28 — Генеральнай кээмэй уонна ыйааһын конференциятыгар метр устатын уонна килограмм ыйааһынын быһаарбыттар.
Олунньу
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Олунньу 11 — Дьоппуон импиэрийэтин көнөстүүссүйэтэ ылыллыбыт. Дьоппуон көнөстүүссүйэлээх монархия буолбут.
Ыам ыйа
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Ыам ыйын 1 күнүгэр Чикаго куоракка рабочайдар 8 чаастаах үлэ күнүн туруорсан забастовкалаабыттар уонна демонстрацияҕа тахсыбыттар. Полицейскайдар бөлөхтөрүгэр ким эрэ бомба бырахпыт, онтон сылтаан полиция демонстраннары ытыалаабыт.
Төрөөбүттэр
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Пестун Ефим Григорьевич, 1923 - 1925 сыллардаахха ВКП(б) Саха обкомын сэкрэтээрэ
- Харитонов Иона Матвеевич — Саахардаах (1889 - 1972), олҥхоһут.
- Муус устар 16 — Чарли Чаплин, аатырбыт киинэ артыыһа, режиссера
- Муус устар 20 — Адольф Хитлер
- Бэс ыйын 23 — Анна Андреевна Ахматова (Горенко), нуучча поэтессата төрөөбүт.
- Сэтинньи 14 — Джавахарлал Неру — Ииндийэ босхолонуутун иһин хамсааһынын басхана, Ииндийэ бастакы премьер-миниистирэ (1947-1964). Кини кыыһа Индира Ганди (1966-1977, 1980-1984) уонна сиэнэ Раджив Ганди (1984-1989) эмиэ премьер-миниистир буолан өр сылларга дойдуну салайбыттара.
- Сэтинньи 27 — Желобцов Н.Е. (1889 — 1921), техничесдэй хайысхаҕа саха бастакы инженера.
Өлбүттэр
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- От ыйын 29 — Ибрай Алтынсарин — хаһаах уопсастыбаннай диэйэтэлэ, сырдатааччыта, Казахстааҥҥа элбэх оскуоланы арыйбыта.
- Алтынньы 29 — Николай Чернышевскай — Бүлүү куоракка олорбут нуучча уһулуччулаах революционер демократа, сырдатааччы-энциклопедист, суруйааччы, литэрэтиирэ кириитигэ.