Болгария

Болгарията Өрөспүбүүлүкэтэ
Република България
Болгарията Өрөспүбүүлүкэтэ Република България
	Ыҥырыыта: Съединението прави силата (Bulgarian); "Saedinenieto pravi silata" (transliteration); "Strength through unity."1
	Өрөгөй ырыата: Мила Родино (Bulgarian); Mila Rodino (transliteration); Dear Motherland; ; ;
	Location of Bulgaria Location of Болгария (orange) – on the European continent (camel & white); – in the European Union (camel) [Legend]
Киин куората; (уонна саамай улахан куорат)	София; 42°41′N, 23°19′E
Ил тыла	Болгар тыла
Омуктар	84% болгардар, 9% түрктэр, 5% сыгааннар, 2% атыттар
Олохтоохтор ааттара	Болгардар
Дьаhалтата	Парламент республиката
Историята
ЭУ кыттыыта	1 January 2007
Иэнэ
Олохтоохторо
БИО (АКП)	2007 estimate
БИО (номинал)	2007 estimate
Дьини (2003)	29.2 (low)
КСИ (2007)	▲ 0.824 (high) (53rd)
Валюта	Болгария лэва3 (BGN)
Кэм зоната	EET (UTC+2)
Ил домен	.bg4
Телефон кода	+359
1	Bulgaria’s National Flag. Bulgarian Government (3 October 2005). Тургутулунна 1 Тохсунньу 2007.
2	Vidin Tsardom.
3	plural Болгария лэва.
4	Bulgarians, in common with citizens of other European Union member-states, also use the .eu domain.
5	Cell phone system GSM and NMT 450i
6	Domestic power supply 220 V/50 Hz, Schuko (CEE 7/4) sockets

Болгария (бол. България), официаллык Болгария Республиката (Република България) диэн Балканнарга баар дойду. Биэс дойдулуун кирбиилэhэр: Румыниялыын хоту, Сербиялыын уонна Македония Республикатыныын арҕаа, уонна Грециялыын уонна Түркийэлиин соҕуруу. Илин Хара байҕал баар.

Болгария Эуропа Униятын (2007 сылтан) уонна NATO (2004 сылтан) кыттыылаахтара. Олохтоохторун ахсаана 7.6 млн кэриҥэ.

Киин Куората София. Государственнай тыл-болгарскай. Харчы кээмэйэ — болгарскай хаҥас.

Дойду болгарин норуоттарын этнонимынан ааттаммыта.

Илин өттүгэр хара муора диэн баар. Кирбиилэһэллэр Грецияны уонна Турцияны кытта соҕуруу, Сербияны уонна Хотугу Македонияны кытта — арҕаа уонна Румынияны кытта — хоту. Уһуна 2245 км., итинтэн 1181 км. кэтитэ, 686 км. өрүстэр (итинтэн 470 км. Дунайынан) уонна 378 км. хара муора устун. Уһук илин географическай точкалар икки ардыларыгар саамай улахан ырааҕа-520 км. арҕааттан илин уонна хоту 330 км. соҕуруу.

Парламент республика президени кытта. 2016 сыллаахха Болгария Президенэ биэс сылга болдьохтоон Румен Радев талыллыбыта, кэлин 2021 сылга иккистээн талыллыбыта.

Административнай дьыаланан дойду 28 уобаласка арахсар, кинилэр 265 общинаҕа арахсаллар.

Конституция быһыытынан Болгария сырдык государство буолар. Нэһилиэнньэ чааһа (78 % кэриҥэ) православиены билинэр.

Сайдыылаах тыа хаһаайыстыбатын кытта индустриальнай дойду буолар. Экономика биир сүрүн салааларынан туризм уонна өҥө эйгэтэ буолаллар. Дойду демографическай кризиһин тургутан көрөр уонна олоҕун тупсарар 73- с миэстэни ылар.

По данным МВФ, ВВП кээмэйэ ППС за 2018 году составил $159,681 млрд ($22 700 на человека).

ХНТ чилиэнэ 1955 сылтан, 1975 сылтан ОБСЕ, 1992 сылтан, Европа Сэбиэтин 1992 сылтан, 1996 сылтан, НАТО 2004 сылтан уонна ЕС с

Болгарияны кытта сирэйдэрин холбуур бырааптаахтар, кинилэр бэйэ бырааптарын уонна эбээһинэстэрин холбуур бырааптаахтар. Болгария бэйэтин гражданнарыгар эбии омук гражданствотыгар көмөлөһөр. Россия гражданнара болгарскай гражданствоны ылбыт буолан, иккилии гражданство туһунан дуогабар түһэрсиллибэттэр. Сорох дойдулар элбэх ахсааннаах гражданнары көҥүллээбэттэр. Холобур, болгарскай уонна японскай гражданствоны туппут дьон Япония Юстициятын министерствотыгар 22 сылга диэри, ханнык гражданствоны оннунан хаалларарга дьулуһуохтаахтар.^[3]

Туризм

Туризм Болгарияҕа дойду ВВП- гар баар. Туристар үксүлэрэ сайылыкка, эбэтэр сезонунан сөп түбэһиннэрэн сылдьаллар. Болгарияҕа туризмы сайыннарыы кэскилэ үөрүүлээх, дойду культурнай уонна айылҕалаах сирдэрдээх. 2015 с. хаһыат Болгария курортарын Европаҕа саамай чэпчэки диэн ааттаабыта. Тутаах болгарскай курортарга бородуукта корзина Италия, Испания уонна Турция курортарыгар маарынныыр чэпчэки. Ону таһынан Болгарияҕа икки эрэ туристическай ыйы - алтынньы уонна сэтинньи ыйдарга. Черноморскай кулун тутар — бу хайы — үйэҕэ сибэккилээх эрэллээх саас, бэс ыйыгар хара муораҕа балаҕан ыйыгар диэри сөтүөлүүллэр. Хайа- байытар сезон ахсынньы ыйга саҕаланар уонна олунньуга диэри салҕанар.^[4]

Черноморскай байҕал кытылыгар-пляж туризмын хайысхата. Болгария Илин Европа Социалистическай дойдуларыгар биир саамай улахан курорт этэ. 1990- с сылларга салаа эстэн, билигин өрө көтөҕүллүү көстөр. Туристар сүрүн маассалара Арҕаа уонна Илин Европа, Скандинавия, Германия, Россия, Украина уонна Великобритания дойдуларыттан кэлэллэр.

Ордук биллэр хара муора курортара: Албена, көмүс кумах, Ривьер, Св. Константин уонна Елена, Обзор, күн Биэрэгэ, Созол, Елена, Сибэтиэй былаас.

Балоно (СПА) курортара: Велинград, Сандански, Хисар, Павел баанньык, Чатенскай баанньык, О. Д. А.

Хайа курорда: Банско, Боровец, Пампоро, Витоша. Хайа- байҕал курортарыгар, хара муора таһымынан, гостиница базатын уонна хайа инфраструктуратын көхтөөхтүк саҥардыы барар. Саҥа трассалар тутуллаллар, аныгы подъезниктар (холобур, Dopelmyer) туруоруллаллар. Курортар трасса уопсай уһуна кыра, орто уонна намыһах уустуктардааҕар ордук нүөлсүтүллүбүт салааларынан намыһах. 2008 сыл кулун тутарга Бан- Эуропа турнира эр дьоҥҥо түргэн тэтимнээхтик ыытыллыбыта.

Быһаарыылар

↑ http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/3236.htm
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 Bulgaria. International Monetary Fund. Тургутулунна 9 Алтынньы 2008.
↑ Гражданствоны хайдах ылыахха сөбүй?
↑ Ордук Болгарияҕа туруҥ

Бу географияҕа туһунан сиппэтэх ыстатыйа. Көннөрөн уонна эбэн биэрэн Бикипиэдьийэҕэ көмөлөһүөххүн сөп.

[1] ttp://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/3236.htm

[imf2-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 Bulgaria. International Monetary Fund. Тургутулунна 9 Алтынньы 2008.

[3] Гражданствоны хайдах ылыахха сөбүй?

[4] Ордук Болгарияҕа туруҥ

[1]

[2]

[3]

[4]