Халыып:Бу күн:08-24
Тас көрүҥэ
- Казахстааҥҥа дойду былааҕын күнэ.
Түбэлтэлэр
[биики-тиэкиһи уларытыы]- 79 — Везувий вулкан эстибит.
- 410 — Аларих хоруоллаах вестготтар Рими ылбыттар уонна талаан саҕалаабыттар. 800 сыл тухары ким да сэриилээн ылбатах куората таламмытыттан бу саҕанааҕы дьон улаханнык дьулайбыттар.
- 1572 — Варфоломей түүнэ буолбут: Францияҕа итэҕэл сэриилэрин кэмигэр Парижка католиктар гугеноттары (протестаннары) кэйгэллээһиннэрэ.
- 1873 — Хива Арассыыйаттан тутулуга суоҕун биллэрбит.
- 1876 — Орто Канаада индеецтара резервацияҕа олорорго сөбүлэспиттэр.
- 2006 — Дойдулар ыккардыларынааҕы астрономия сойууһа «планета» диэн тиэрмини уларыппытыгар Плутон карлик планеталар тиһиктэригэр киирбит. Күн систиэмэтигэр аҕыс планета хаалбыт.
- 1978 — Саха сиригэр сир аннынааҕы саахаллаах ядернай дэлби тэптэриилэртэн биирдэстэрэ 19 килотонналаах «Кратон-3» оҥоһуллубут. Мирнэй улууһун Айхал бөһүөлэгиттэн 39 км илин диэки Марха өрүһүн кытылыгар 577 метр дириҥҥэ сир хаҕын дириҥник үөрэтэр сыаллаах сейсмозондирование оҥороору дэлби тэптэриллибит. Сыыһа дьаһаныы түмүгэр радиациялаах былыт салгыҥҥа көппүт уонна экспедиционнай лааҕыры бүрүйбүт. Бу кэмҥэ ардыы турар буолан тула өттүннэҕи территория радиациянан киртитиллибит. Лааҕыр дьоно тута күрээбиттэр, оттон Саха сирин дьоно-сэргэтэ бу быһылаан туһунан 12 сылынан биирдэ 1990 сыллаахха билбиттэрэ.
- 1991 — Украина тутулуга суох буолуутун биллэрбит.
- 1991 — М. Горбачёв ССКП КК генеральнай сэкиритээрин дуоһунаһыттан батыммыт уонна Киин кэмитиэт бэйэтин бэйэтэ ыһарыгар ыҥырбыт.
Төрөөбүттэр
[биики-тиэкиһи уларытыы]- 1858 — Вацлав Серошевскай (1945 өлб.) — поляк, этнограф, суруйааччы, публицист. Сахалар тустарынан улахан этнографическай чинчийии («Якуты»/«Сахалар») ааптара.
- 1899 — Хорхе Луис Борхес — Аргентина суруйааччыта.
- 1911 — Семен Борисов — Саха сиригэр ил уонна баартыйа биллиилээх диэйэтэлэ.
- 1921 — Мария Жорницкая (06.09.1995 өлб.) — Саха сиригэр олорор омуктар үҥкүүлэрин чинчийбит устуоруйа билимин хандьыдаата, Саха АССР үтүөлээх артыыһа.
- 1938 — Дмитрий Гаврильев — Саха Өрөспүүбүлүкэтин култууратын үтүөлээх үлэһитэ, документалист-суруйааччы, Арассыыйа Федерациятын суруналыыстарын сойууһун чилиэнэ, Баайаҕа, итиэннэ Амма улууһун Абаҕа нэһилиэктэрин уонна Амма улууһун ытык киһилэрэ.
- 1952 — Валерий Аргунов — устуоруйа билимин хандьыдаата, археолог.
Өлбүттэр
[биики-тиэкиһи уларытыы]- 1966 — Лао Шэ — биллэр Кытай прозаига, драматуура, публицист, олоҕу дьиҥнээхтик көрдөрүнэн уонна сатиралаах прозанан биллибитэ. Кытай литэрэтиирэтин биир биллэр маастара.
- 1996 — Зайнаб Биишева — Башкортостан норуодунай суруйааччыта, прозаик, бэйиэт, драматуур, тылбаасчыт.
- 2010 — Сатоси Кон — анимацияҕа үлэлээбит дьоппуон режиссера.