Узбекистаан
| Узбекистаан Өрөспүүбүлүкэтэ O‘zbekiston Respublikasi |
||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
| Өрөгөй ырыата: National Anthem of the Republic of Uzbekistan |
||||||
 |
||||||
| Киин куората | Ташкент | |||||
| Largest city | Tashkent | |||||
| Ил тыла | Узбек | |||||
| Региональнай тыллар | Каракалпак | |||||
| Олохтоохтор ааттара | Узбекистааннар, Узбектар | |||||
| Дьаhалтата | Президент Республиката | |||||
| - | Президент | Шавкат Мирзиёев | ||||
| - | Премьер-министр | Абдулла Арипов | ||||
| Тутулуга суох буолуута | ССРС | |||||
| - | Тэриллиитэ | 17471 | ||||
| - | Ылыныы | Балаҕан ыйын 1, 1991 | ||||
| - | Билинии | Ахсынньы 8, 1991 | ||||
| - | Бигэргэтии | Ахсынньы 25], 1991 | ||||
| Иэнэ | ||||||
| - | Бүтүн | 447 400 km² (56-с) 172 742 sq mi |
||||
| - | Уу (%) | 4,9 | ||||
| Олохтоохторо | ||||||
| - | 2009 estimate | 27 555 300 (44-с) | ||||
| - | Олохтоох чиҥэ | 59/km² (136-с) 153/sq mi |
||||
| БИО (АКП) | 2007 estimate | |||||
| - | Total | $64.201 billion | ||||
| - | Per capita | $2,389 | ||||
| БИО (номинал) | 2007 estimate | |||||
| - | Total | $22.307 млрд | ||||
| - | Per capita | $830 | ||||
| Дьини (2000) | 26,8 (low) | |||||
| КСИ (2007) | ▲ 0.702 (medium) (113-с) | |||||
| Валюта | Сом (UZS) |
|||||
| Кэм зоната | UZT (UTC+5) | |||||
| - | Сайыҥҥы кэм | not observed (UTC+5) | ||||
| Ил домен | .uz | |||||
| Телефон кода | +998 | |||||
| 1 | Бухараа эмираата, Коканд ханаата, Хорезм. | |||||
Узбекистаан (узбек. O‘zbekiston), официаллык Узбекистаан Өрөспүүбүлүкэтэ (O‘zbekiston Respublikasi) диэн Орто Азия дойдута. Кирбиилэhэр Казахстаанныын арҕаа уонна хоту, Кыргыстаанныын уонна Тадьикистаанныын илин, Афганистаанныын уонна Түркменистаанныын соҕуруу.
Сүрүн тыла — узбек тыла. 12 уобаластан уонна Каракалпакстан Өрөспүүбүлүкэтиттэн турар. Узбекистааҥҥа 120 куорат, 115 улахан бөһүөлэк баар. Киһитин ахсаана 27,5 мөлүйүөнтэн тахса. Узбектар — 80 %, тадьиктар — 4,9 %, нууччалар — 3,8 %, казахтар — 3,6 %, каракалпактар — 2,2 %, атын араас омуктар — 2,1 %.
Сирэ[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Сирин иэнэ — 447 тыһ. км². Хотуттан соҕуруу устата — 925 км, арҕааттан илин кэтитэ — 1400 км. Ол эрэн сирин үгүс өттүн улахан туһата суох кумах куйаар, дала уонна хайалаах сирдэр ылаллар. Дьоно сэргэтэ өрүс хочолорун бата олороллор.
Климата[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Орто температурата тохсунньуга +4 кыраадыстан −8-ка дылы, от ыйыгар +22 кыраадыстан +42-гэ дылы.
Экономиката[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Кыһыл көмүс хостонор. Ниэп уонна гаас хаhаастаах. Хлопок үүннэрэн аан дойдуга атыылыыр. Орто Азия үрдүнэн соҕотох көтөр аал тутар собуоттаах. "GM Узбекистан" диэн собуотугар Daewoo уонна Chevrolet мааркалаах массыыналары хомуйан атыыга таһаарар.
Итэҕэлэ[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Ислам, христианизм. 88% - мусулмааннар, 9% - православнайдар, 3% - араас атын конфессиялар.
Устуоруйата[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Былыр Узбекистан сиригэр уотугар Грек-Бактрия, Хорезм, Согд, Парфия, Кангюй, Тохар, Кушан, Саманид, Караханид, Тимурид уо.д.а. иллэр олохсуйа сыльдьыбыттара. Кэлин, Сэбиэскэй былаас олоҕуруор дылы Бухара эмирата, Хива уонна Коканд ханааттара былааһы ылан олорбуттара.
Туһаныллыбыт сирдэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
- Узбекистан саха хараҕынан. И. Гаврильев. "Хатан" сурунаал, 2009 с., 3(6)№
| |||||