Арассыыйа федераальнай уокуруктара
Арассыыйа федеральнай уокуруктара (нууч. Федеральный округ) 2000 сыллаахха ыам ыйын 13 күнүгэр президент Владимир Путин «Федеральнай уокурукка Арассыыйа Президенын Боломуочуйалаах бэрэстэбиитэлин туһунан» диэн уурааҕынан (нүөмэрэ 849) тэриллибиттэрэ.[1]. Федеральнай уокуруктар Российскай Федерация субъектарынан эбэтэр административнай сиринэн араарыы атын конституционнай чаастара буолбатахтар, сэрии уокуруктарын уонна экономическай оройуоннар төрүттэригэр оҥоһуллубуттар, ол эрэн ахсаанынан уонна састаабынан атыннардаах.
2000 сылга 7 федеральнай уокурук тэриллибит.[2] Президент Д. А. Медведев 2010 сыллаах тохсунньу 19 күнүнээҕи Ыйааҕар олоҕуран, уокуруктар ахсааннара уларыйбыт (8 буолбут), Соҕуруу федеральнай уокурук састаабыттан Соҕуруу Кавказтааҕы федеральнай уокурук туспа араарыллыбыт.
Уокуруктар киин-куораттарыгар салайар-сүрүннүүр органнара — президент боломуочуйалаах представителэ, кини аппарата уонна салалтата — олохтоноллор. Хотугу Кавказтааҕы федеральнай уокурук киин куората (Пятигорск) административнай киин эбэтэр субъегын улахан куоратын ахсааннарыгар киирбэт.
Российскай Федерация Президенын боломуочунай представителэ Президент администрациятын представителинэн уонна үлэһитинэн ааҕыллар.
Федеральнай уокуруктар тиһиктэрэ
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы] | |||||
| Нүөм. | Уокурук аата | Иэнэ (км²) |
Олохтоохторо (на 01.01.2013)[3] |
Субъект ахсаана | Киинэ |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Киин федеральнай уокурук | 652,800 | 38 683 929 | 18 | Москва |
| 2 | Соҕуруу федеральнай уокурук | 416,840 | 13 913 335 | 6 | Ростов-на-Дону |
| 3 | Хотугулуу-Арҕаа федеральнай уокурук | 1,677,900 | 13 718 994 | 11 | Санкт-Петербург |
| 4 | Уһук Илин федеральнай уокурук | 6,215,900 | 6 251 711 | 9 | Хабаровск |
| 5 | Сибиирдээҕи федеральнай уокурук | 5,114,800 | 19 281 424 | 12 | Новосибирск |
| 6 | Ураллааҕы федеральнай уокурук | 1,788,900 | 12 199 734 | 6 | Екатеринбург |
| 7 | Волгатааҕы федеральный уокурук | 1,038,000 | 29 778 039 | 14 | Нижний Новгород |
| 8 | Хотугу Кавказтааҕы федеральнай уокурук | 172,360 | 9 542 640 | 7 | Пятигорск |
Киин Федеральнай уокурук
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Сүрүн ыстытыйа: Киин Федеральнай уокурук
- Белгород уобалаһа
- Брянскай уобалас
- Владимир уобалаһа
- Воронеж уобалаһа
- Иваново уобалаһа
- Калуга уобалаһа
- Кострома уобалаһа
- Курскай уобалас
- Липецкай уобалас
- Москва уобалаһа
- Орёл уобалаһа
- Рязань уобалаһа
- Смоленскай уобалас
- Тамбов уобалаһа
- Тверь уобалаһа
- Тула уобалаһа
- Ярославскай уобалас
- Федеральнай суолталаах куорат Москва
Соҕурууҥҥу федеральнай уокурук
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Сүрүн ыстатыйа: Соҕурууҥҥу федеральнай уокурук
Хотугулуу-Арҕааҥҥы федеральнай уокурук
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Сүрүн ыстатыйа: Хотугулуу-Арҕааҥҥы федеральнай уокурук
- Карелия
- Коми
- Архангельскай уобалас
- Вологда уобалаһа
- Калининград уобалаһа
- Ленинград уобалаһа
- Мурманскай уобалас
- Новгород уобалаһа
- Псков уобалаһа
- Санкт-Петербург куорат
- Ненецтэр автономиялаах уокуруктара
Уһук Илиҥҥи федеральнай уокурук
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Сүрүн ыстатыйа: Уһук Илиҥҥи федеральнай уокурук
- Саха Сирэ
- Приморье кыраайа
- Камчатка кыраайа
- Хабаровскай кыраай
- Амур уобалаһа
- Магадан уобалаһа
- Сахалин уобалаһа
- Еврейдар автономиялаах уобаластара
- Чукотка
Сибиирдээҕи федеральнай уокурук
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Сүрүн ыстатыйа: Сибиирдээҕи федеральнай уокурук
- Алтай
- Бурятия
- Тыва
- Хакасия
- Алтай кыраайа
- Забайкалье кыраайа
- Красноярскай кыраай
- Иркутскай уобалас
- Кемерово уобалаһа
- Новосибирскай уобалас
- Омскай уобалас
- Томскай уобалас
Ураллааҕы федеральнай уокурук
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Сүрүн ыстатыйа: Ураллааҕы федеральнай уокурук
- Курганскай уобалас
- Свердловскай уобалас
- Тюменскай уобалас
- Челябинскай уобалас
- Ханты-Мансийскай автономнай уокурук
- Ямало-Ненецкай автономнай уокурук
Волгатааҕы федеральнай уокурук
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Сүрүн ыстатыйа: Волгатааҕы федеральнай уокурук
- Башкортостан
- Марий Эл
- Мордовия
- Татарстан
- Удмуртия
- Чувашия
- Пермь кыраайа
- Кировскай уобалас
- Нижний Новгород уобалаһа
- Оренбургскай уобалас
- Пензенскай уобалас
- Самарскай уобалас
- Саратовскай уобалас
- Ульяновскай уобалас
Хотугу Кавказтааҕы федеральнай уокурук
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Сүрүн ыстатыйа: Хотугу Кавказтааҕы федеральнай уокурук
Быһаарыылар
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Сигэлэр
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Уокуруктар официальнай саайтара:
- Урааллааҕы фед. уок. (нуучч.) Архыыптаммыт 2009, Кулун тутар 30 күнүгэр.
- Волгатааҕы фед. уок. (нуучч.) Архыыптаммыт 2005, Ахсынньы 29 күнүгэр.
- Уһук Илин фед. уок. (нуучч.)
- Сибиир фед. уок. (нуучч.)
- Хотугулуу-Арҕааҥҥы фед. уок. (нуучч.) Архыыптаммыт 2008, Олунньу 16 күнүгэр.
- Соҕурууҥҥу фед. уок.