Өбрүөпэ Сойууһа

Бикипиэдьийэ диэн сиртэн ылыллыбыт
(Мантан: Европа Сойууһа көстө)
Навигацияҕа көс Көрдөбүлгэ көс
Flag of the European Union
MottoUnited in diversity
AnthemOde to Joy(orchestral)
Location of the European Union
Location of the European Union
Political centresБрүссель
Лүксембург
Страсбур
Ил тыллара
Кыттааччы иллэр
Government Sui generis
 -  Хамыыһыйа Жозе Мануэл Баррозу (ЭДьП)
 -  Парламент Ханс-Герт Пөттериҥ (ЭДьП)
 -  Сүбэ Испания
 -  Эуропа Сүбэтэ Мирек Тополанек (ЭД)
Устуоруйата
 -  Париж Үлэҕэ 1951 муус устар 18 
 -  Ром Үлэҕэ 1957 кулун тутар 25 
 -  Маастрихт Үлэҕэ 1992 олунньу 7 
Иэнэ
 -  Бүтүннүүтэ 4,324,782 km² (n/a)
1,669,807 sq mi 
 -  Water (%) 3.08
Олохтоохторо
 -  2008 estimate 499,021,851 (n/a)
 -  Чиҥэ 114/km² (n/a)
289/sq mi
GDP (PPP) 2007 (IMF) estimate
 -  Total $14.712 trillion (n/a)
 -  Per capita $28,213 (n/a)
GDP (nominal) 2007 (IMF) estimate
 -  Total $16.830 trillion (n/a)
 -  Per capita $33,482 (n/a)
Gini (2005) 31 (EU25) (Low) 
HDI (2005) 0.959-0.813 (High) (n/a)
Валюта
Time zone (UTC+0 to +2)
 -  Summer (DST)  (UTC+1 to +3)
Internet TLD .eu

Өбрүөпэ Сойууһа (ӨС) диэн 28 Өбрүөпэ иллэрин политика уонна экономика холбоhуктара. 1992 олунньутугар ылыллыбыт Маастрихт Үлэҕинэн тэриллибитэ (1993 сэтинньитигэр чахчылаах буолбута). 500 млн олорооччулардаах, ЭУ номинал брутто аан дойду оҥоhугун 30% (16.8 трлн $) таhаарар.

ЕС бары кыттааччы иллэрин сокуоннарын системаларын биир стандартаан соҕотох баhаар тэрийбитэ, кини Түөрт Көҥүлү мэктиэлиир. Кини бүтүн эргиэн, агрикултуура, балыктааhын уонна регионнааҕы сайдыы политикаларын өйүүр. Уон алта кыттааччы дойду эуро диэн бүтүн валютаны ылыммыттара. ЭУ сүүрбэ биир дойдута NATO кыттааччылара. ЭУ Шенген Сөбүлэhиитигэр кыттыылаах дойдуларын (ол ахсааныгар ЭУ'тыгар киирбэт дойдулар) икки ардыларыгар пааспор контролын эhиитигэр улахан оруолу оонньообута.

ЕС омуктар икки ардыларынааҕы дьаhалта уонна супранационализм булкаас систематынан үлэлиир. Сүрүн институттара уонна органнара: Эуропа Комиссията, Эуропа Парламена, Эуропа Холбоhугун Сүбэтэ, Эуропа Сүбэтэ, Эуропа Кырдьыктабыл Суута уонна Эуропа Киин Баана. ЭУ олорооччулара Парламены хас биэс сыл аайы талаллар.

Билиҥҥи ЭУ 1951 алта дойду тэрийбит Эуропа чох уонна ыстаал холбоhуттан уонна 1957 Ром Үлэҕиттэн төрүөттээх. Онтон ыла холбоhук саҥа дойдулар киниэхэ кыттыhаннар улааппыт уонна саҥа политика эйгэлэрэ уонна институттар эбиллибиттэр.

Комиссия

Историята[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Кыттааччы иллэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Эуропа Холбоhуга 28 тутулуга суох суверен дойдулартан турар:

Кыттааччы буолууга официаллык кандидат дойдулар Хорватия, Македония уонна Түркийэ. Исландия, Албания, Босния уонна Херцеговина, Монтенегро уонна Сербия кандидат буолар кыахтаахтар. Эуропа Комиссията Косованы кандидат буолар кыахтаах дойдулар тиhиктэригэр киллэрбитэ, ол гынан баран кыттааччы иллэртэн сорохторо кинини, Сербияттан туспа, тутулуга суох дойду быhыытынан билинэ иликтэр.

Быһаарыылар[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Сигэлэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]