Халыып:Бу күн:05-29

Бэлиэ күннэр

Түбэлтэлэр

1453 — Константинополь сууллуута: Султан Мехмед II салалталаах осмаан сэриилэрэ Константинополь куоратын 53 күннээх төгүрүктээһин кэнниттэн ылбыттар. Түмүгэр Византия, о.э. Илин Рим импиэрийэтэ урусхалламмыт, онтон бу куорат Осмаан импиэрийэтин киинэ буолбут, Истанбул диэн ааттаммыт.
1719 сыллаахха Сенат уурааҕынан Сибиир күбүөрүнэтэ үс провинцияҕа арахсыбыта. Саха сирэ уезд диэн ааттанан Тобольскай провинциятыгар киирбитэ. Онтон биэс сылынан араарыллан, Иркутскай провинциятыгар киирэр буолар.
1867 — Австрия импиэрийэтин иһигэр Венгрия киэҥ автономияны ылар. Мантан ыла бу импиэрийэ Австро-Венгрия диэн ааттанар.
1886 — Кока-кола бастакы рекламата хаһыакка тахсыбыт.
1903 — Петербурга Неваны туоруур Троицкай муоста (сэбиэскэй кэмҥэ Кировскай) аһыллыбыт.
1919 — Күн өлүүтүн кэтээн көрөннөр Альберт Эйнштейн айбыт относительность түөрүйэтин бигэргэппиттэр.
1923 — ССРС-ка Кыһыл Кириэс уонна Кыһыл Ый Сойуустара тэриллибит.
1942 — Харьков таһыгар сэбиэскэй сэриилэр хотторбут күннэрэ. Кыһыл аармыйа 270 тыһыынча киһи сүтүктэммитэ (онтон 171 тыһыынчата төннүбэт сүтүк). Бу түмүгэр ньиэмэстэр Хапхааска уонна Волгаҕа чугаһыыр кыахтаммыттара.
1947 — Ииндийэҕэ «тыытыллыбаттар» каасталарын боппуттар.
1953 — Саҥа Зеландияттан төрүттээх альпинист Эдмунд Хиллари (Edmund Hillary) уонна Непал олохтооҕо шерпа Тенцинг Норгей (Tenzing Norgay) Джомолунгма (Эверест) чыпчаалыгар тахсыбыт дьонтон бастакы буолбуттар.
1964 — Палестинаны босхолуур тэрилтэ олохтоммут.
1969 — Өлүөхүмэҕэ Кыыллаах Арыыттан халаан кэмигэр дьону таһаара сылдьыбыт Ми-2 бөртөлүөт лүөччүктэр буруйдарыттан сылтаан саахалламмыт, 25 киһи өлбүт. Лүөччүктэр иккиэн тыыннаах хаалбыттар. Экипаж хамандыыра силиэстийэ кэмигэр суукка диэри тиийбэккэ эрэ биллибэт төрүөттэн өлбүт, иккиһин (штурманы) сууттаан өлөрөргө уурбуттар, ол эрээри кэлин 8 сыл хаайыынан солбуйбуттар.
1975 — Белоруссия собуотугар ССРС-ка саамай улахан грузовик оҥоһуллан тахсар буолбут (БелАЗ—7520).
1985 — Аҥаар атаҕа ампутацияламмыт спортсмен Стив Фоньо (Steve Fonyo) Канааданы барытын ааһар 7924 килэмиэтирдээх марафону 14 ыйынан ситиһиилээхтик түмүктээбит.
1988 — АХШ бэрэсидьиэнэ Рональд Рейган ССРС-ка ыалдьыттыы кэлбит.
1990 — Оппозиционер дьокутаат Борис Ельцин РСФСР Үрдүкү Сэбиэтин бэрэстээтэлинэн талыллыбыт.

Төрөөбүттэр

1917 — АХШ бэрисидьиэнэ Джон Кеннеди. Кини салайар кэмигэр ССРС баһылыга Никита Хрущев Америкаҕа ыалдьыттаабыта, Кариб кириисиһэ диэн ааттаммыт түбэлтэ түмүгэр аан дойду сэриитэ буола сыспыта.
1932 — Иван Бубякин — саха биллиилээх мелодиһа.
1981 — футболист Андрей Аршавин.

Өлбүттэр

1979 — Саҥата суох киинэ аатырбыт артыыһа Мэри Пикфорд (1892 с.т.).