Халыып:Бу күн:06-07

Бикипиэдьийэ диэн сиртэн ылыллыбыт

ХНТ ХНТ: Ас-үөл куттала суох буолуутун күнэ. ХНТ быһаарыытынан 2018 сылтан бэлиэтэнэр.

Түбэлтэлэр[биики-тиэкиһи уларытыы]

  • 1494Испания уонна Португалия Тордесильяс дуогабарын түһэрсэн аан дойдуну барытын икки аҥы үллэстибиттэр. Испания арҕааҥы полушариены ылбыт, онтон Португалия — илиҥҥини.
  • 1726 — Шпанберг диэн Витус Беринг киһитэ отут хараабылы хомуйан 200 киһилээх Дьокуускайтан ыраах айаҥҥа туруммут. Кини хоту барыахтаах таһаҕаһы Охуоскайга илдьибит. Беринг бэйэтэ уонна Чириков онооҥҥо-манааҥҥа дылы Дьокуускайга хаалбыттар.
  • 1816 — 2-с раангалаах капитан Михаил Миницкэй Саха уобалаһын салайааччыта буолбут. 1821 сыл алтынньы 21 күнүгэр диэри бу дуоһунаска олорбута.
  • 1837 — Кавкаазка Адлеры ылыы кэмигэр Бестужев-Марлинскай өлбүт. Бу киһи Дьокуускайга көскө кэлэ сылдьыбыта, онтон ыраахтааҕыттан көрдөһөн Кавкааз сэриитигэр барбыта.
  • 1923Охуоскайга кыһылларга бэринимээри бэйэтин ытыммыт генерал Ракитин өлбүтэ. Кини Гражданскай сэриигэ өлбүт бүтэһик генерал буолбута.
  • 1924 — 130 киһилээх олохтоох эбэҥкилэр этэрээттэрэ биир суукканы быһа кыргыһан Айаан пуорду ылар.
  • 1947 — Дьугдьуурлаг тэриллибит. Салалтата Дьокуускайга эбит. Бастаан САССР ИТЛ салалтатыгар бас бэринэр эбит, онтон ГУЛаг тиһилигэр киирбит.
  • 1950Георгий Башарин дуоктар диссэртээссийэтин көмүскээбитэ. Бу үлэтигэр тыа сахаларын XVIII үйэ 60-с сылларыттан XIX үйэ ортотугар диэри олохторун-дьаһахтарын ырытан, сүөһү иитээччилэргэ сир суолтатын арыйбыта. Географиялыы пессимизм уонна географиялыы оптимизм диэн тиэрминнэри туһаммыта, оптимизм баар буолан Саха тыйыс айылҕатыгар бурдук ыһыыта саҕаламмытын ыйбыта. Ол эрээри, бэлиитикэ дьайыытынан бу көмүскээһини аахсыбатахтара, онон 1956 сыллаахха диссэртээссийэтин хос көмүскээбитэ.

Төрөөбүттэр[биики-тиэкиһи уларытыы]

  • 1848 — Поль Гоген (1903 өлб.) төрөөбүт, французскай живописец, постимпрессионизм биир сүрүн бэрэстэбиитэлэ.
  • 1855 — Иван Мичурин (1935 өлб.) төрөөбүт, биолог учуонай уонна селекционер.
  • 1946Бүлүү куоратыгар Анатолий Алексеев — археолог, СГУ ректора, Гуманитарнай чинчийэр институт дириэктэрэ, устуоруйа билимин дуоктара. Бастакы диссэртээччиэйтин Алын Өлүөхүмэ таас үйэтигэр көмүскээбитэ.

Өлбүттэр[биики-тиэкиһи уларытыы]