Иһинээҕитигэр көс

Футболга Америка куубага

Бикипиэдьийэ диэн сиртэн ылыллыбыт

Америка куубага (исп. Copa América) — футбол турнира, Соҕуруу Америка дойдуларын сборнайдарын ыккардыгар КОНМЕБОЛ эгидатынан ыытыллар. Бастакы күрэхтэһии 1910 ыытыллыбат, ол эрээри КОНМЕБОЛ үөскүү илигинэ буолбут буолан, официальнайдык билинниллибэт. Онон бастакы турнир 1916 сыллаахха буолбутунан ааҕыллар. Кэлин турнир Соҕуруу Америка сборнайдарын чөмпүйэнээтэ (исп. Campeonato Sudamericano de Selecciones) диэн ааттаммыта. Онон, Америка куубага континент үрдүнэн ыытыллыбыт футбол турнирдарыгар саамай кырдьаҕастара буолар. Европатааҕы чөмпүйэнээттэн 44 сыл аҕа. 1975 сыллаахха күрэхтэһии аныгы аатын ылбыта.

Америка куубага хас да сылга биирдэ буолар — ыытар болдьоҕо хаста да уларыйа сылдьыбыта. 2007 сылтан 2019 сыллаахха диэри түөрт сылга биирдэ ыытыллара. Ол эрээри бу кэмҥэ эбии «Америка Үйэтээҕи куубага» 2016 сыллаахха ыытыллыбыта — аан бастаан Соҕуруу Америка таһыгар буолбута, уонна бастакы күрэхтэһии 100 сыла туолуутугар анаммыта. 2020 сыллаахха болдьоҕун уларытан, Европа чөмпүйэнээтин кытта тэҥнээн биэрэр былааннаах этилэр. Ол эрээри коронавирус пандемиятыттан сылтаан турнирдар иккиэн 2021 сылга көһөн биэрбиттэрэ.

Америка куубагар КОНМЕБОЛ бары 10 дойдута кыттар: Аргентина, Боливия, Бразилия, Венесуэла, Колумбия, Парагвай, Перу, Уругвай, Чили, Эквадор. 1993 сыллаахтан турнирга эбии икки атын сборнай ыҥырыллар — үксүн КОНКАКАФ зонатыттан. Сүүрбэ сыл иһигэр саамай элбэх ситиһиилээх Миэксикэ сборнайа.

Америка куубагын рекордсмена (1967 сыллаахха ыытыллыбыт чөмпүйэнээттэри ааҕан туран) бастакы чөмпүйүөн — 15-тэ кыайбыт Уругвай сборнайа буолар. Биир титулунан Уругвайтан Аргентина хаалан иһэр. Америка куубагын билиҥҥи хаһаайына Бразилия сборнайа 9 төгүл кыайбыта.

Соҕуруу Америка чөмпүйэнээтэ
Сыл
{кыттааччыларын ахсаана}
Буолбут
сирэ
Кыайыылаах 1 миэстэ иһин
эбии матч
2-с миэстэ 3-с миэстэ 4-с миэстэ
19161 {4} Аргентина былааҕа (1812—1985) Аргентина Уругвай былааҕа
Уругвай
1-й титул
Аргентина былааҕа (1812—1985)
Аргентина
Бразилия былааҕа (1889—1960)
Бразилия
Чили былааҕа
Чили
1917 {4} Уругвай былааҕа Уругвай Уругвай былааҕа
Уругвай
2-й титул
Аргентина былааҕа (1812—1985)
Аргентина
Бразилия былааҕа (1889—1960)
Бразилия
Чили былааҕа
Чили
1919 {4} Бразилия былааҕа (1889—1960) Бразилия Бразилия былааҕа (1889—1960)
Бразилия
1-й титул
1:0 Уругвай былааҕа
Уругвай
Аргентина былааҕа (1812—1985)
Аргентина
Чили былааҕа
Чили
1920 {4} Чили былааҕа Чили Уругвай былааҕа
Уругвай
3-й титул
Аргентина былааҕа (1812—1985)
Аргентина
Бразилия былааҕа (1889—1960)
Бразилия
Чили былааҕа
Чили
1921 {4} Аргентина былааҕа (1812—1985) Аргентина Аргентина былааҕа (1812—1985)
Аргентина
1-й титул
Бразилия былааҕа (1889—1960)
Бразилия
Уругвай былааҕа
Уругвай
Парагвай былааҕа (1842—1954)
Парагвай
1922 {5} Бразилия былааҕа (1889—1960) Бразилия Бразилия былааҕа (1889—1960)
Бразилия
2-й титул
3:0 Парагвай былааҕа (1842—1954)
Парагвай
Уругвай былааҕа
Уругвай
Аргентина былааҕа (1812—1985)
Аргентина
1923 {4} Уругвай былааҕа Уругвай Уругвай былааҕа
Уругвай
4-й титул
Аргентина былааҕа (1812—1985)
Аргентина
Парагвай былааҕа (1842—1954)
Парагвай
Бразилия былааҕа (1889—1960)
Бразилия
1924 {4}
Уругвай былааҕа Уругвай Уругвай былааҕа
Уругвай
5-й титул
Аргентина былааҕа (1812—1985)
Аргентина
Парагвай былааҕа (1842—1954)
Парагвай
Чили былааҕа
Чили
1925 {3} Аргентина былааҕа (1812—1985) Аргентина Аргентина былааҕа (1812—1985)
Аргентина
2-й титул
Бразилия былааҕа (1889—1960)
Бразилия
Парагвай былааҕа (1842—1954)
Парагвай
1926 {5} Чили былааҕа Чили Уругвай былааҕа
Уругвай
6-й титул
Аргентина былааҕа (1812—1985)
Аргентина
Чили былааҕа
Чили
Парагвай былааҕа (1842—1954)
Парагвай
1927 {4} Халыып:Флаг Перу (1825-1950) Перу Аргентина былааҕа (1812—1985)
Аргентина
3-й титул
Уругвай былааҕа
Уругвай
Халыып:Флаг Перу (1825-1950)
Перу
Халыып:Флаг Боливии
Боливия
1929 {4} Аргентина былааҕа (1812—1985) Аргентина Аргентина былааҕа (1812—1985)
Аргентина
4-й титул
Парагвай былааҕа (1842—1954)
Парагвай
Уругвай былааҕа
Уругвай
Халыып:Флаг Перу (1825-1950)
Перу
19351 {4} Халыып:Флаг Перу (1825-1950) Перу Уругвай былааҕа
Уругвай
7-й титул
Аргентина былааҕа (1812—1985)
Аргентина
Халыып:Флаг Перу (1825-1950)
Перу
Чили былааҕа
Чили
1937 {6}
Аргентина былааҕа (1812—1985) Аргентина Аргентина былааҕа (1812—1985)
Аргентина
5-й титул
2:0 Бразилия былааҕа (1889—1960)
Бразилия
Уругвай былааҕа
Уругвай
Парагвай былааҕа (1842—1954)
Парагвай
1939 {5} Халыып:Флаг Перу (1825-1950) Перу Халыып:Флаг Перу (1825-1950)
Перу
1-й титул
Уругвай былааҕа
Уругвай
Парагвай былааҕа (1842—1954)
Парагвай
Чили былааҕа
Чили
1941 {5}1 Чили былааҕа Чили Аргентина былааҕа (1812—1985)
Аргентина
6-й титул
Уругвай былааҕа
Уругвай
Чили былааҕа
Чили
Халыып:Флаг Перу (1825-1950)
Перу
1942 {7} Уругвай былааҕа Уругвай Уругвай былааҕа
Уругвай
8-й титул
Аргентина былааҕа (1812—1985)
Аргентина
Бразилия былааҕа (1889—1960)
Бразилия
Парагвай былааҕа (1842—1954)
Парагвай
1945 {7}1 Чили былааҕа Чили Аргентина былааҕа (1812—1985)
Аргентина
7-й титул
Бразилия былааҕа (1889—1960)
Бразилия
Чили былааҕа
Чили
Уругвай былааҕа
Уругвай
1946 {6}1 Аргентина былааҕа (1812—1985) Аргентина Аргентина былааҕа (1812—1985)
Аргентина
8-й титул
Бразилия былааҕа (1889—1960)
Бразилия
Парагвай былааҕа (1842—1954)
Парагвай
Уругвай былааҕа
Уругвай
1947 {8} Халыып:Флаг Эквадора Эквадор Аргентина былааҕа (1812—1985)
Аргентина
9-й титул
Парагвай былааҕа (1842—1954)
Парагвай
Уругвай былааҕа
Уругвай
Чили былааҕа
Чили
1949 {8} Бразилия былааҕа (1889—1960) Бразилия Бразилия былааҕа (1889—1960)
Бразилия
3-й титул
7:0 Парагвай былааҕа (1842—1954)
Парагвай
Халыып:Флаг Перу (1825-1950)
Перу
Халыып:Флаг Боливии
Боливия
1953 {7} Халыып:Флаг Перу Перу Парагвай былааҕа (1842—1954)
Парагвай
1-й титул
3:2 Бразилия былааҕа (1889—1960)
Бразилия
Уругвай былааҕа
Уругвай
Чили былааҕа
Чили
1955 {6} Чили былааҕа Чили Аргентина былааҕа (1812—1985)
Аргентина
10-й титул
Чили былааҕа
Чили
Халыып:Флаг Перу
Перу
Уругвай былааҕа
Уругвай
1956 {6}1 Уругвай былааҕа Уругвай Уругвай былааҕа
Уругвай
9-й титул
Чили былааҕа
Чили
Аргентина былааҕа (1812—1985)
Аргентина
Бразилия былааҕа (1889—1960)
Бразилия
1957 {7} Халыып:Флаг Перу Перу Аргентина былааҕа (1812—1985)
Аргентина
11-й титул
Бразилия былааҕа (1889—1960)
Бразилия
Уругвай былааҕа
Уругвай
Халыып:Флаг Перу
Перу
1959 (1) {7} Аргентина былааҕа (1812—1985) Аргентина Аргентина былааҕа (1812—1985)
Аргентина
12-й титул
Бразилия былааҕа (1889—1960)
Бразилия
Халыып:Парагвай былааҕа (1954-1988)
Парагвай
Халыып:Флаг Перу
Перу
1959 (2)1 {5} Халыып:Флаг Эквадора Эквадор Уругвай былааҕа
Уругвай
10-й титул
- Аргентина былааҕа (1812—1985)
Аргентина
Бразилия былааҕа (1889—1960)
Бразилия
Халыып:Флаг Эквадора
Эквадор
1963 {7} Халыып:Флаг Боливии Боливия Халыып:Флаг Боливии
Боливия
1-й титул
Халыып:Парагвай былааҕа (1954-1988)
Парагвай
Аргентина былааҕа (1812—1985)
Аргентина
Халыып:Бразилия былааҕа (1960-1968)
Бразилия
1967 {6} Уругвай былааҕа Уругвай Уругвай былааҕа
Уругвай
11-й титул
Аргентина былааҕа (1812—1985)
Аргентина
Чили былааҕа
Чили
Халыып:Парагвай былааҕа (1954-1988)
Парагвай
Кубок Америки
Год
{число участников}
Финальная игра Участники полуфиналов3
Победитель Счёт 2-е место (матч за 3 место не проводился)
1975 {10} Халыып:Флаг Перу
Перу
2-й титул
0:1, 2:0
доп. матч
1:0
Колумбия былааҕа
Колумбия
Халыып:Бразилия былааҕа (1968-1992) Бразилия и Уругвай былааҕа Уругвай
1979 {10} Халыып:Парагвай былааҕа (1954-1988)
Парагвай
2-й титул
3:0, 0:1
доп. матч
0:0
Чили былааҕа
Чили
Халыып:Бразилия былааҕа (1968-1992) Бразилия и Халыып:Флаг Перу Перу
1983 {10} Уругвай былааҕа
Уругвай
12-й титул
2:0, 1:1 Халыып:Бразилия былааҕа (1968-1992)
Бразилия
Халыып:Флаг Перу Перу и Халыып:Парагвай былааҕа (1954-1988) Парагвай
Место
проведения
матч за 3-е место
3-е место Счёт 4-е место
1987 {10}
Аргентина былааҕа Аргентина Уругвай былааҕа
Уругвай
13-й титул
1:0 Чили былааҕа
Чили
Колумбия былааҕа
Колумбия
2:1 Аргентина былааҕа
Аргентина
1989 {10} Халыып:Бразилия былааҕа (1968-1992) Бразилия Халыып:Бразилия былааҕа (1968-1992)
Бразилия
4-й титул
2 Уругвай былааҕа
Уругвай
Аргентина былааҕа
Аргентина
2 Халыып:Парагвай былааҕа (1988-1990)
Парагвай
1991 {10} Чили былааҕа Чили Аргентина былааҕа
Аргентина
13-й титул
2 Халыып:Бразилия былааҕа (1968-1992)
Бразилия
Чили былааҕа
Чили
2 Колумбия былааҕа
Колумбия
1993 {12} Халыып:Флаг Эквадора Эквадор Аргентина былааҕа
Аргентина
14-й титул
2:1 Халыып:Флаг Мексики
Мексика
Колумбия былааҕа
Колумбия
1:0 Халыып:Флаг Эквадора
Эквадор
1995 {12} Уругвай былааҕа Уругвай Уругвай былааҕа
Уругвай
14-й титул
1:1
(п. 5:3)
Бразилия былааҕа
Бразилия
Колумбия былааҕа
Колумбия
4:1 АХШ былааҕа
США
1997 {12} Халыып:Флаг Боливии Боливия Бразилия былааҕа
Бразилия
5-й титул
3:1 Халыып:Флаг Боливии
Боливия
Халыып:Флаг Мексики
Мексика
1:0 Халыып:Флаг Перу
Перу
1999 {12} Халыып:Парагвай былааҕа Парагвай Бразилия былааҕа
Бразилия
6-й титул
3:0 Уругвай былааҕа
Уругвай
Халыып:Флаг Мексики
Мексика
2:1 Чили былааҕа
Чили
2001 {12} Колумбия былааҕа Колумбия Колумбия былааҕа
Колумбия
1-й титул
1:0 Халыып:Флаг Мексики
Мексика
Халыып:Флаг Гондураса
Гондурас
2:2
(п. 5:4)
Уругвай былааҕа
Уругвай
2004 {12} Халыып:Флаг Перу Перу Бразилия былааҕа
Бразилия
7-й титул
2:2
(п. 4:2)
Аргентина былааҕа
Аргентина
Уругвай былааҕа
Уругвай
2:1 Колумбия былааҕа
Колумбия
2007 {12} Венесуэла Венесуэла Бразилия былааҕа
Бразилия
8-й титул
3:0 Аргентина былааҕа
Аргентина
Халыып:Флаг Мексики
Мексика
3:1 Уругвай былааҕа
Уругвай
2011 {12} Аргентина былааҕа Аргентина Уругвай былааҕа
Уругвай
15-й титул
3:0 Халыып:Парагвай былааҕа (1990-2013)
Парагвай
Халыып:Флаг Перу
Перу
4:1
Халыып:Флаг Венесуэлы
Венесуэла
2015 {12} Чили былааҕа Чили Чили былааҕа
Чили
1-й титул
0:0
(п. 4:1)
Аргентина былааҕа
Аргентина
Халыып:Флаг Перу
Перу
2:0 Халыып:Парагвай былааҕа (1990-2013)
Парагвай
2016 {16} АХШ былааҕаСША Чили былааҕа
Чили
2-й титул
0:0
(п. 4:2)
Аргентина былааҕа
Аргентина
Колумбия былааҕа
Колумбия
1:0 АХШ былааҕа
США
2019 {12} Бразилия былааҕа Бразилия Бразилия былааҕа
Бразилия
9-й титул
3:1 Халыып:Флаг Перу
Перу
Аргентина былааҕа
Аргентина
2:1 Чили былааҕа
Чили
2021 Аргентина былааҕаКолумбия былааҕа Аргентина/Колумбия
2024 Халыып:Флаг Эквадора Эквадор

Иҥнэри бичигинэн ыҥырыылаах хамаандалар бэлиэтэммиттэр.

1 Соҕуруу Америка чөмпүйэнээтэ буолбатах эрээри, КОНМЕБОЛ билммит турнирдара.
2 Кыайыылаахтар 4 хамаандалаах финал турнирыгар быһаарыллыбыттара.
3 1975, 1979 уонна 1983 сыллааҕы турнирдар полуфинаалларыгар бу иннинээҕи турнир кыайыылааҕа аптамматынан киирэрэ, үс сырыыга үһүөннэригэр иккис буолбут хамаандаҕа хотторбута.

Бастыҥ бомбардирдар

[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Халыып:Сүрүн ыстатыйа Турнир бүтүн устуоруйатын бастыҥ бомбардиирдарынан 17-лии гуолу киллэрбит аргентинец Норберто Мендес уонна бразилец Зизиньо буолаллар. 15-тии мээчиги уругваец Северино Варела уонна перуанец Теодоро Фернандес киллэрбиттэрэ.

Бастыҥ оонньооччулар

[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Халыып:Основная статья

Халыып:ВС Халыып:КОНМЕБОЛ кһрэхтэһиилэрэ Халыып:ФИФА Халыып:Футболга Америка куубага