Болот Боотур

Болот Боотур
Төрөөбүт аата:	Соловьев Василий Сергеевич
Төрөөбүт күнэ:	15 муус устар 1915({{padleft:1915|4|0}}-{{padleft:4|2|0}}-{{padleft:15|2|0}})
Төрөөбүт сирэ:	IV Хатылы нэһилиэгэ, Боотур Уус улууһа, Саха уобалаһа
Өлбүт күнэ:	24 ыам ыйын 1993({{padleft:1993|4|0}}-{{padleft:5|2|0}}-{{padleft:24|2|0}}) (78 сааһыгар)
Дойдута:	Россия империята Россия империята → ССРС ССРС → Арассыыйа Арассыыйа
Айар сыллара:	1957 сылтан
Айымньыларын тыла:	саха
Наҕараадалара:	Орден Славы

Соловьев Василий Сергеевич — Болот Боотур (15.04.1915—24.05.1993) — саха норуодунай суруйааччыта, ССРС суруйааччыларын Сойууһун чилиэнэ (1966).

Олоҕун олуктара

1915 с. муус устар 15 күнүгэр Боотур Уус улууһун (билигин Чурапчы) IV Хатылы нэһилиэгэр төрөөбүт. Кыра эрдэҕиттэн норуот уус-уран айымньытыгар убанан үөскээбит. 15 саастааҕар оройуоннааҕы сир салаатыгар бастакы артыаллары тэрийэргэ көмөлөспүт. Всеобуч учууталларын кылгас кэмнээх бэлэмниир курустарын бүтэрэн 1933 с. Мындаҕаайы бастакы сүһүөхтээх оскуолатыгар учууталынан анаммыт.

Үлэлии сылдьан репрессияҕа түбэспит, учуутал үлэтигэр 1939 с. биирдэ төннүбүт. Мугудай оскуолатыгар үлэлии сылдьан Дьокуускайдааҕы педагогическай институт тыл уонна литература факультетыгар кэтэхтэн үөрэммит. Сэрии саҕаланан үөрэҕэ уурайбыт.

1942 с. сэриилэһэр аармыйаҕа ыҥырыллыбыт. Калининград, Ленинград уобаластарын, Литваны, Белоруссияны, Польшаны босхолооһуҥҥа кыттыбыт, сэриини Германияҕа түмүктээбит. Ыараханнык бааһыра сылдьыбыт.

Сэрии кэнниттэн үөрэтэр үлэҕэ төннүбүт. Фольклор уонна этнография матырыйааларын хомуйууннан дьарыктаммыт, оскуола түмэлин тэрийбит. 1955 с. кэтэхтэн үөрэнэн Дьокуускайдааҕы педагогика институтун бүтэрбит.

1993 с. ыам ыйын 24 күнүгэр өлбүт.

Айар үлэтэ

1957 с. кимиэхэ да биллибэт ааптар «Ол күн» диэн поэматынан Өктөөп өрөбөлүүссүйэтин 40 сылыгар анаммыт өрөспүүбүлүкэ таһымнаах куоҥкуруска кыттан иккис бириэмийэни ылбыт. Поэма 1958 с. туспа кинигэнэн тахсыбыта. «Сааскы дьыбардар» романа 1967 сыллаахха буолбут куонкуруска эмиэ иккис миэстэни ылан суруйааччы прозаик быһыытынан сиппитин-хоппутун көрдөрбүт. Айымньы 1971 с. бэчээттэммит. Роман саха литературатыгар көс эбээннэр олохторун-дьаһахтарын көрдөрбүт бастакы айымньыннан буолбут.

Айымньылара

• 1. Ол күн. Поэма. - Якутскай, 1959;
• 2. Сааскы дьыбардар. Роман. - Якутскай, 1971;
• 3. Весенние заморозки. Роман /Авториз.пер. В.Дудинцева, Н.Гордеевой. - М., 1974; 1982;
• 4. Уһуктуу. Роман.- Кн. 1-3. - Якутскай, 1975 - 1987;
• 5. Пробуждение. Роман /Авториз.пер. В.Кочеткова - М., 1978 - 1984;
• 6. Ол күнтэн — бу күҥҥэ. Хоhооннор, поэмалар. - Якутскай, 1985;
• 7. Хомурахтаах хоту сирим оҕолоругар. - Якутскай, 1992.

Оҕолорго айымньылара

• Сибинньэлии сигили (үгэ)
• Билбэт эрээри бэбээримэ (үгэ)
• Тэйэр хайа (үгэ)
• Күтэр көлөлөммүтэ (үгэ)
• Соруока соруоха (угэ)
• Чугаһынан тойооску (чабырҕах)
• Чоҕой уонна Ньоҕой (чабырҕах)
• Сырдык мичээрдэр Саас буолуута, сай кэлиитэ
• Ханкыьыт ырыата
• Хайыһарым барахсан
• Тугутчаан
• Куобахчаан
• Барыта таба оҕото

Наҕараадалара уонна ытык ааттара

• Албан аат III ст. уордьана
• Аҕа дойду Улуу сэриитин I ст. уордьана
• Саха норуодунай суруйааччыта
• Саха АССР П. А. Ойуунускай аатынан Государственнай бириэмийэтин лауреата

Өссө маны көр

• Саха норуодунай суруйааччыларын тиһигэ
• Саха норуодунай поэттарын тиһигэ

Сигэлэр

• П. А. Ойуунускай аатынан Саха государственнай литературнай түмэлэ: Василий Сергеевич Соловьев — Болот Боотур
• Д. Е. Васильева. 90 лет со дня рождения В. С. Соловьева — Болот Боотура.