1774
| Сыллар |
|---|
| 1770 1771 1772 1773 — 1774 — 1775 1776 1777 1778 |
| Уоннуу сыллар |
| 1740-с 1750-с 1760-с — 1770-с — 1780-с 1790-с 1800-с |
| Үйэлэр |
| XVII үйэ — XVIII үйэ — XIX үйэ |
1774 сыл.
Туох буолбута
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Тохсунньу 17 — Саха сирин бойобуодатынан Ларион Черемисинов анаммыт. Кини бу солоҕо бэс ыйын 15 күнүгэр диэри сыл аҥаара сулууспалаабыт.
- Муус устар 2 — 1773—1775 сс. Бааһынай сэриитин кэмигэр Татищева кириэппэс аттынааҕы кыргыһыыга Емельян Пугачёв сэриилэрэ аан бастаан бөдөҥнүк хотторбуттар.
- Муус устар 12 — Сакмарскай аттыгар буолбут кыргыһыыга генерал Петр Голицын сэриитэ Емельян Пугачёв сэриитин үлтүрүппүт.
- Бэс ыйын 15 — аҕыйах ый (1774 сыл тохсунньу 17 күнүттэн) Саха сирин бойобуодатынан ананан сулууспалаабыт киһи Ларион Черемисинов дуоһунаһыттан уурайбыт.
- От ыйын 21 — Арассыыйа уонна Осмаан импиэрийэтэ Күчүк-Кайнардьатааҕы эйэ сөбүлэҥэр илии баттаан 1768—1774 сс. Нуучча-туурак сэриитин түмүктээбиттэр. Кырыым тутулуга суох дойду быһыытынан билиниллибит.
- От ыйын 26 — Емельян Пугачёв сэриилэрэ Казань аттыгар үс хонуктаах кыргыһыыга Иван Михельсон хамаандалаах сэриититтэн бүтэһиктээхтик хоттороллор.
- Атырдьах ыйын 1 — Англия учуонайа Джозеф Пристли кислороду арыйбыт.
- Атырдьах ыйын 11 — Емельян Пугачев крепостной бааһынайдары босхолуур туһунан манифеһа Пензаҕа ааҕыллыбыт.
- Ахсынньы 14 — Cекунд-майор Степан Шатилов Саха сирин бойобуодатынан анаммыт. Кини бу солоҕо 1778 сыллаахха дылы сулууспалаабыт.
Төрөөбүттэр
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Муус устар 18 — Григорий Лангсдорф (Георг Генрих фон Лангсдорф, 1774–1852), айылҕаны чинчийээччи, этнограф, Бөтөрбүүрдээҕи НА акадьыамыга. 1807 с. Охуоскайтан Дьокуускайга аттаммыт уонна аара Өлүөхүмэҕэ, Битиимҥэ, Киренскэйгэ, Верхоленскайга уо.д.а. чинчийиилэри ыыппыт.