Саха Өрөспүүбүлүкэтин Төрүт Сокуона
Тас көрүҥэ
Саха Өрөспүүбүлүкэтин Төрүт Сокуона эбэтэр Саха Өрөспүүбүлүкэтин Конституцията — Саха Өрөспүүбүлүкэтин сүрүн сокуона. Саха Өрөспүүбүлүкэтин Үрдүкү Сүбэтэ 1992 c. муус устар 4 ылыммыта.
Ис хоһооно:
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Преамбула
- Икки салаалаах:
- Бастакы салаата 11 бастаах уонна 127 ыстатыйалаах
- Иккис салаата 4 ыстатыйалаах.
Уларытыылара уонна эбиилэрэ
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- 1994 с. тохсунньу 26,
- 1994 с. муус устар 20: Үрдүкү Сэбиэт оннугар Ил Түмэн, "миниистирдэр кабинеттара" уонна "премьер-миниистир" оннугар "бырабыыталыстыба", "бырабыыталыстыба бэрэстээтэлэ","куорат уонна оройуон сууттара" диэн оннугар "улуус (куорат) сууттара" буолбуттара, олохтоох салайыныы сорох боломуочуйата чопчуламмыта. Ол саҕана Ил Түмэн икки балааталаах этэ: Өрөспүүбүлүкэ балаатата уонна Бэрэстэбиитэллэр балааталара. Бастакыны Е. Ларионов салайара, иккиһи - А. Илларионов.
- 2000 с. от ыйын 7: икки балааталаах Ил Түмэн (Василий Филиппов уонна Николай Соломов) тоҕус «федеральнай» уларытыыны оҥорбут. Элбэх ыстатыйаҕа РФ конституциятын уонна кини бастыыр оруолун ахтар буолбуттар. Ону таһынан өрөспүүбүлүкэ тас ситимнэрин МИД хонтуруоллуур буолбут, СӨ бэрэсидьиэнэ сэбилэниилээх күүстэргэ дьайар кыаҕа суох буолбут. Ил Түмэн өрөспүүбүлүкэ нолуогун РФ бүдьүөтүгэр ыытар кээмэйин быһаарара тохтообут, бүддьүөт бэлиитикэтэ федерация таһымыгар быһаарыллар буолбут.
- 2001 с. бэс ыйын 15: преамбулатыгар "суверенное государство" диэн суох буолбут, ол оннугар "государство в составе Российской Федерации" дэммит. 7 ыстатыйаҕа СӨ Төрүт сокуонун тутуһуу туһунан балаһыанньаҕа РФ ТС тутуһуу туһунан балаһыанньа эбиллэн биэрбит. 39-с ыстатыйаттан "сувереннай" диэн тыл сотуллубут. 103-108 ыстатыйалар (суут туһунан) сотуллубуттар. 132-с ыстатыйан уларытыллан, СӨ нолуогун сулууспата өрөспүүбүлүкэ түмэнигэр отчуоттуура уурайбыт, федеральнай уорганнарга быһаччы бас бэринэр буолбут.
- 2001 с. от ыйын 17 уонна 18,
- 2002 с. тохсунньу 28,
- 2002 с. кулун тутар 6,
- 2002 с. муус устар 29: "Судаарыстыба былааһын олохтоох уорганнара" диэн салаа суох буолбут.
- 2003 с. от ыйын 10, Төрүт сокуон 55-с (дьокутааттар биир мандааттаах уонна өрөспүүбүлүкэ уокуругуттан талыллалларын туһунан), 62-с (сокуону уларытар инициатива туһунан), 93-с ыстатыйаларыгар уларытыылар киирбиттэр.
- 2006 с. муус устар 25: СӨ бэрэсидьиэнин туһунан ыстатыйаларга кэккэ уларытыылар киллэриллибиттэр.
- 2007 с. олунньу 14,
- 2008 с. от ыйын 22: 40 (СӨ уонна федерация ыккардыларыгар болмуочуйа тыырыллыыта) уонна 86 (сууттар тустарынан) ыстатыйаларга эбиилэр киирбиттэр, кэккэ ыстатыйа кыратык уларыйбыт.
- 2009 с. олунньу 18,
- 2009 с. муус устар 22,
- 2009 с. бэс ыйын 17: 692-З N 275-IV сокуонунан Преамбулата уларыйбыт. Бастакы ыстатыйаҕа эбиилэр киирбиттэр.