Доосо

Федосеев Иван Егорович (Доосо) — саха общественнай диэйэтэлэ, бэйиэт, прозаик, тылбаасчыт, литэрэтиирэ кириитигэ, ССРС суруйааччыларын чилиэнэ (1964).

Олоҕун олуктара

1927 сыллаахха ахсынньы 20 күнүгэр Чурапчы улууһугар Дирин дэриэбинэтигэр төрөөбүт.
1946 с. Чурапчытааҕы С. А. Новгородов аатынан педучилищаны бүтэрбит.
1950 с. — Дьокуускайдааҕы учуутал институутун бүтэрбит.
1952 с. — олоҕо суох репрессиялана сылдьыбыт.
1954 с. — Саха пединститутун историко-филологическэй факультетын. Дьокуускайдааҕы кинигэ кыһатыгар эрэдээктэринэн, учууталынан уонна «Кыым» хаһыат корреспонденынан үлэлээбит.
1965—1992 сc. — «Хотугу сулус» уонна «Полярная звезда» сурунааллар холбоммут эрэдээксийэлэрин эппиэттиир сэкиритээрдэрэ.
1993 с. — «Чолбон» сурунаал поэзияҕа отделын сэбиэдиссэйэ.
2003 сыл сэтинньи 3 күнүгэр өлбүтэ.

Федосеев И.Е.-Доосо үлэлэрэ 1950 сылтан саҕалаан бэчээттэммиттэрэ. Бастакы хоһооннорун хомуурунньуга «Таммах уу» диэн ааттанан 1960 сыллаахха күн сирин көрбүтэ. Поэт бу хоһоонноругар айылҕаҕа иэйиитин хоһуйбут. Ити кэннэ саҥа хоһоонноох, кэпсээннээх, сэһэннээх хомуурунньуктар, очеркалар, литератураны ырытар ыстатыйалар — саха уонна нуучча тылларынан 40-чэ кинигэ — бэчээттэнэн тахсыбыттара. Поэт үгүс хоһоонноро музыка доҕуһуолланан, кэрэтик иһиллибиттэрэ, ырыа буолан ылламмыттара. Ол курдук, «Сардаана», «Туундара», онтон да атын хоһооннорун саха ыччата сөбүлээн ыллыыр. И. Федосеев, прозаик быһыытынан, художественнай-документальнай көрүҥҥэ хабааттар. Кини кэпсээннэрэ уонна сэһэннэрэ, чуолаан «Холорук» диэн историческай сэһэнэ, ааҕааччыны урукку олох чахчыларын, хотугу омуктар олохторун-дьаһахтарын, үгэстэрин кытта билиһиннэрэр. И. Федосеев нуучча суруйааччыларын айымньыларын (Н. Носов «Приключения Незнайки и его друзей», «Незнайка в Солнечном городе», «Незнайка на Луне», М. Прилежаева «Жизнь Ленина» о. д. а. сахалыы тылбаастаабыта.

Айымньылара

Таммах уу: Хоһооннор, ырыалар. Дьокускай: Кинигэ кыһата, 1960. — 48 с.
Харыйа: Хоһооннор, ырыалар уонна остуоруйалар. — Дьокуускай: Кинигэ кыһата, 1963. — 36 с.
Хотугу хоһууттар: Кэпсээннэр, очеркалар. — Дьокуускай: Кинигэ кыһата, 1966. — 104 с.
Ааттарын киртиппэтэхтэрэ: Орто уонна улахан саастах оҕолорго кэпсээннэр. — Дьокуускай: Кинигэ кыһата, 1973. — 48 с.
Балыксыттар: Кыра саастах оскуола оҕолоругар. - Дьокуускай: Кинигэ кыһата, 1974. — 96 с.
Кыһыл бухатыыр дойдутугар. — Дьокуускай: Кинигэ кыһата, 1976. — 160 с.
Сергей Мицкевич. — Дьокуускай: Кинигэ кыһата, 1977. — 101 с.
Күн мичээрэ: Кэпсээннэр. — Дьокуускай: Кинигэ кыһата, 1978. — 172 с.
Хаарга түспүт кустуктар: Хоһооннор, ырыалар. — Дьокуускай: Кинигэ кыһата, 1979. — 168 с.
Чороонноох сэргэ: Хоһооннор.- Дьокуускай: Кинигэ кыһата, 1984. — 61 с.
Сөҕүрүйбэт төлөн: ССРС народнай учуутала М. А. Алексеев туһунан сэһэн. — Дьокуускай: Кинигэ кыһата, 1985. — 208 с.
Дабайыы: Хоһооннор. — Дьокуускай: Кинигэ кыһата, 1988. — 240 с.
Ойуунускай өлүүтэ уонна тиллиитэ. — Дьокуускай: Кинигэ кыһата, 1993. — 72 с.
Холорук: Ист. сэһэн, кэпсээннэр. — Дьокуускай: «Бичик», 1993. — 280 с.
Мин алаас уолабын, сахабын. — Дьокуускай: «Бичик», 1997. — 463 с.
Олох диэн охсуһуу: Ыстатыйалар, очеркалар, рецензиялар, ахтыылар. — Дьокуускай: «Бичик», 1997. — 463 с.
Хара мурун. — Дьокуускай: «Бичик», 2000. — 21 с.

Наҕараадалара уонна ытык ааттара

Саха Өрөспүүбүлүкэтин культуратын үтүөлээх үлэһитэ
П. А. Ойуунускай аатынан Саха Өрөспүүбүлүкэтин Государственнай бириэмийэтин лауреата
Н. М. Карамзин аатынан Россия суруйааччыларын Түмсүүтүн литературнай бириэмийэтин лауреата, «Холорук» сэһэнинэн
Эрилик Эристиин аатынан Саха Өрөспүүбүлүкэтин литературнай бириэмийэтин лауреата
«Отличник печати СССР» Бэлиэ
«Отличник шефской работы над селом» Бэлиэ

Кини туһунан

Я сын аласа: Дабайдар дабайа тур: Төрөөбүтэ 70 сааһын туолла // «Чолбон». — 1997. — № 12. С.70—74.
Кырдьыгы кынат оностон / Хомуйан онордо С. Н. Федосеева. — Дьокуускай: «Бичик», 2005. — 296 с.

Өссө маны көр

Ылыллыбыт сирэ

Саха сирин суруйааччылара Архыыптаммыт 2011, Алтынньы 6 күнүгэр.
Писатели Якутии
Якутский Государственный музей имени П. А. Ойунского