Васильев Василий Егорович - Харысхал

Васильев (Харысхал), 2020 c.

Васильев Василий Егорович (Харысхал) — саха народнай суруйааччыта, драматург, прозаик.

Олоҕун олуктара

• 1950 сыллаахха сэтинньи 6 күнүгэр Амма улууһугар Соморсун нэһилиэгэр төрөөбүтэ.
• 1968 с. — оскуоланы бүтэрээт, колхозка трактористаабыт.
• 1969—1974 сс. — Саха государственнай университетыгар үөрэммит.
• «Кыым» хаһыакка корреспонденнаабыт.
• 1982—1985 сс. — Саха Сирин суруйаччыларын Сойууһун иһинэн тэриллибит художественнай литератураны пропагандалааһыҥҥа Бүтүн Сойуустааҕы бюро Дьокуускайдааҕы салаатыгар сэбиэдиссэй.
• 1984 с. — эдэр суруйааччылар Бүтүн Сойуустааҕы VII сүбэ мунньахтарыгар кыттыыны ылбыт.
• 1986 с. — ССРС суруйааччыларын Сойууһун чилиэнэ.
• «Саха Сирэ» хаһыат корреспондена.
• 2012 сылтан Олоҥхо Театрын литературнай-драматическай хайысхатын салайааччыта.
• 2021 сыл тохсунньу 30 күнүгэр Амма улууһун Мээндиги нэһилиэгэр сырдык тыына соһуччу быстыбыта.

Айар үлэтэ

Айар үлэтэ 1975 сыллаахха саҕаламмыт. 1980 сыллаахха «Аммаҕа саас этэ» пьесата Саха Сирин суруйааччыларын Сойууһа уонна Саха АССР культуратын министерствота ыыппыт конкурстарыгар үһүс бириэмийэни ылбыт. Бу пьесаны 1982 сыллаахха П. А. Ойуунускай аатынан Дьокуускайдааҕы драмтеатр туруорбут. «Далекая, близкая война» драмата биһирэнэн, Саха АССР культуратын министерствота Кыайыы 40 сылыгар оҥорбут конкурсугар бастакы бириэмийэни ылбыт. Драмаларыгар Харысхал тыыл үлэһиттэрин, кинилэр сэрии кэмигэр эр санаалаах үлэлэрин көрдөрөр. Кэпсээннэрэ, сэһэннэрэ, очеркалара республика араас хаһыаттарыгар, «Чолбон» сурунаалга бэчээттэнэллэр.

Кинигэлэрэ

• Аммаҕа саас этэ. (кэпсээннэр, сэһэн, драмалар) - Дьокуускай: Саха сиринээҕи кинигэ изд-вота, 1992

• Сир ыарыыта. [Пьесалар] - Дьокуускай: Бичик, 1997

• Харысхал, 1-кы ч.. Ааспыт кэм аартыктарынан 1-кы ч.- 2002

• Маасыҥка бадаарага. кэпсээннэр, сценкалар - Дьокуускай: Илин, 1999 (Сынньалаҥҥа, уоскулаҥҥа сэhэргэhэ түhүөххэ)

• Таптыыр, ахтар дьоннорум. сэһэннэр, кэпсээннэр - Дьокуускай: , 2012

• Учуутал - Дьокуускай: , 2013

• Аммаҕа саас этэ. кэпсээннэр, сэһэн, драмалар - Дьокуускай: РБС, 2015

• Аммаҕа саас этэ - Дьокуускай: РБС, 2016

• Сүтэрсибит сүрэхтэр / Аржаков Н., - Якутск: б.и., 2016

• Пьесалар - Дьокуускай: Изд-во ИФЦ АУ РС(Я) АРКТИКА, 2016 (Кулууп үлэһитин библиотеката)

• Учуутал. (хаартысканан дьүһүйүү) - Дьокуускай: Офсет, 2015

• "Биэс харах" харысхал - Дьокуутскай: Бичик, 2016

• Эргиллиэм хайаан да!. [пьесалар] - Дьокуускай: Медиа-холдинг Якутия, 2017

• Мөҥге ынакшыл дугайында тоожу. Тоожу - Тыва: ААН "Тываполиграф", 2017

• Повесть о вечной любви - Якутск: Сахапечать, 2017 (Библиотека "Полярки". 2017, N 6)

Саха театрын сценатыгар туруоруллар пьесалара

• «Аммаҕа саас этэ», режиссер Ф. Потапов
• «Сэрии тыйыс тыына», режиссер В. Фомин
• «Эргиллиэм хайаан да»
• «Бастыҥ хатыыта»
• «Кэт Марсден. Үтүө санаа аанньала»
• «Көмүөл», режиссер А. Борисов
• «Мин хайаан да эргиллиэм»

«Ааспыт кэм аартыктарынан»

Василий Харысхал дойду уонна тас дойдулар архивтарыгар сыралаахтык үлэлиир. Саха Сирин историятыгар сыһыаннаах матырыйаалы көрдөөн, АХШ, Япония, Кытай, Финляндия архивтарыгар сүүһүнэн докумуоннары чинчийбит, үөрэппит. Москваҕа, Санкт-Петербурга баар архивтарга, музейдарга уонна библиотекаларга барыларыгар кэриэтэ сылдьан политическай ссылка, ГУЛАГ, репрессия историяларыгар туһааннаах матырыйааллары кичэйэн үөрэппит. Бу сыралаах үлэтин түмүгэр 2002 сыллаахха репрессияҕа түбэспит уонна тас дойдуларга күрээн барбыт саха дьонун дьылҕаларын туһунан «Ааспыт кэм аартыктарынан» кинигэтэ бастакы чааһа күн сирин көрбүтэ.

Библиография

• Ааспыт кэм аартыктарынан — Дьокуускай, 2002

Наҕараадалара уонна ытык ааттара

• Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуодунай суруйааччыта
• Саха Өрөспүүбүлүкэтин культуратын үтүөлээх үлэһитэ
• Саха Өрөспүүбүлүкэтин духуобунаһын Академиятын академига
• Россия Улахан литературнай бириэмийэтин лауреата (2009)

Өссө маны көр

• Саха норуодунай суруйааччыларын тиһигэ

Сигэлэр

• О якутском драматурге, чьи пьесы стали бестселлерами
• Биографический интернет-справочник якутской литературы:Писатели Якутии:Василий Васильев — Харысхал
• Сайт «Театр Олонхо»:Василий Васильев — Харысхал
• Исторический, культурологический журнал «Илин», № 5(46) — 2005:Довести до зрителя непреходящие ценности бытия…
• Национальная библиотека Республики Саха (Якутия):Харысхал Архыыптаммыт 2013, Сэтинньи 12 күнүгэр.