Алтайдар
| Алтайдар |
|---|
| Ахсааннара |
|
200,000 |
| Олорор сирдэрэ |
| Алтай Республиката 64,000 Кузнецкай Алатау 59,000 |
| Тыллара |
| Алтай тыла |
| Итэҕэллэрэ |
|
Буддизм Православие Ойуун итэҕэлэ Бурханизм |
| Уруулуу омуктара |
| атын Түүрдэр |
Алтайдар — түүр омуга. Алтай Республикатыгар, Алтай кыраайыгар, Тываҕа уонна Монголияҕа олороллор. Алтайдар икки бөлөххө арахсаллар:
- Соҕуруу алтайдар (Алтай-кижи) — кинилэртэн телеуттар уонна теленгиттар туспалар.
- Хотугу алтайдар — кинилэртэн кумандиннар, челканнар уонна тубалардар туспалар.
2000 сылтан саҕалаан биэрэпискэ кумандиннар уонна телеуттар туспа омук быһыытынан учуоттанар буолбуттара.
Литературнай алтай тыла соҕуруу алтай тылыгар олоҕурбута.
Ахсааннара
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]2002 сыллааҕы биэрэпис кэмигэр 67 239 киһи алтайдар диэн ааттаммыт. Алтай Өрөспүүбүлүкэтигэр — 62 192 киһи, Алтай кыраайыгар — 1880 киһи.
Казахстааҥҥа 1989 сыллаахха 679 алтай олорбут, 2009 сыллаахха — 221 киһи[1]. Узбекистааҥҥа 191 алтай олорор (1989), Кыргыстааҥҥа — 116 (1989), Тадьикистааҥҥа — 60 (1989), Украинаҕа — 38 (2001), Беларуська — 27 (1989), Грузияҕа — 27 (1989), Түркменистааҥҥа — 26 (1989), Молдоваҕа — 20 (1989), Литваҕа — 19 (1989), Азербайдьаҥҥа — 14 (1989), Латвияҕа — 4 (2011), Эстонияҕа — 3 (1997), Эрмээнийэҕэ — 1 (1989).
Монгольскай Алтайыгар (Монголия) уонна Алтай уокурукугар (Кытай) алтайдар монголларынан ааҕыллаллар. Онно алтайдар ахсааннара хас да тыһыынча киһинэн сыаналанар[2].
Алтайдар Саха сиригэр
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]| Суруйуу ыытыллыбыт сылларга Саха сиригэр Алтайдар ахсааннара | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1926 | 1939 | 1959 | 1970 | 1979 | 1989 | 2002 |
| 30 | 74 | 148 | 89 | |||
Быһаарыылар
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- ↑ Агентство Республики Казахстан по статистике. Перепись 2009. Архивга.
- ↑ Olson J. S. Altai // An Ethnohistorical Dictionary of China. — Westport, Conn: Greenwood Press, 1998. — P. 9—11. — ISBN 0-313-28853-4.