Бикипиэдьийэ диэн сиртэн ылыллыбыт
Ыам ыйын 28 — Индеецтэри көһөрүү туһунан сокуоҥҥа АХШ бэрэсидьиэнэ Эндрю Джексон илии баттаабыт, бу сокуонунан төрүт олохтоохтору сирдэриттэн матарбыттара уонна күүс өттүнэн атын сирдэргэ көһөрбүттэрэ.Бэс ыйын 3 — Севастополь куоратыгар холера эпидемиятыттан сылтаан олохтоммут карантины утаран улахан буун буолбут, карантин көтүрүллүбүт. Ол эрээри 5 хонугунан бу куоракка аармыйа кэлэн бэрээдэги төттөрү олохтообут. Маннык бууннар Арассыыйа атын да куораттарыгар буолуталаабыттар.От ыйын 3 — Саха бастакы түмэнинэн (парламенынан) биллэр Истиэп Дуумата (Истиэпэннээх Дуума) бэйэтин бастакы бөдөҥ тэрээһинин «Сэттэ улуус мунньаҕын » тэрийбит. Бу мунньахха Санкт-Петербурга Николай I императоры кытта көрсүһүүгэ саха дьокутааттарын ыытыы, Саха сирин кыһалҕаларын туоруорсуу боппуруоһа көрүллүбүтэ. Санаттахха бу кэмҥэ декабристар бастаанньалара буолбутуттан 5 сыл ааспыта, А.С.Пушкин айар үлэтин үгэнигэр сылдьара, Саха сирин прогрессивнай көрүүлэрдээх Николай Мягков салайара, оттон Афанасий Убаарыскай С-Петербурга баран сахалыы "Ахтыыларын" суруйуо өссө да 10 сыл баара.От ыйын 15 (урукку ааҕыынан 3) — Сэттэ улуус мунньаҕа буолбут — сахалар бастакы бөдөҥ мунньахтара. Нэһилиэктэртэн талыллыбыт 482 киһи кыттыбыта. Мунньахха Ирдэбил (Свод требований) оҥоһуллубута. Импэрээтэр Николай I кытта көрсүһэр депутация таллылыбыта (Г. Старостин, Н. Рыкунов уонна тылбаасчытынан Киллэм нэһилиэгин ыстаарыһата Е. Татаринов)[ 1] Балаҕан ыйын 15 — Англияҕа Ливерпуль-Манчестер тимир суол аһыллыбыт. Бу икки улахан куораты ситимнээбит бастакы тимир суол буолбут. Пуойастар бастакы сырыыларыгар биир киһи саахалга түбэһэн өлбүт.
↑ О.Г. Сидоров От Алексея Кулаковского до Николая Лугинова. Штрихи к истории якутской культуры. — Якутск: Бичик, 2011. — С. 45. — 200 с. — 1300 экз. — ISBN 978-5-7696-3795-7
