Углевод

Углевод — карбонильнай уонна хас да гидроксильнай группаттан турар органичэскэй вещество. Сибээс кылааhын аата “углерод гидраттара” диэн тыллартан тахсар, кини 1844 сыллаахха ниэмэс уонна балтия омук торуттээх арассыыйа хиимигэ К.Шмид ааттаабыта. Углевод киhи этигэр сиинигэр энергия источнигынан туттуллар. Өскөтүн 1грамм углевод окисляйся гыннаҕына кини 4,1 ккал энергияны уонна 0,4 г ууну таhаарар. Углевод диэн органичэскай мөлүөкүлэ, кини углерод аатамын араас тэнийбэтэх сыаптарыттан, гидроксильнай уонна карбонильнай группалартан турар сибээс буолар. Бастатан туран углевод энэргэтиичэскэй үлэни онорор.Ону таhынан кини инэмтэлээх веществолары хаhаанар үлэлээх. Полисахарид клеткага наада эрэ буоллагына хаhаанар уонна ороскуоттанар.

Углеводтар араастара

Боростуой , ыарахан уонна волокнистай углевоттары араараллар. Боростуой углевоттарга моно- уонна дисахариттар киирсэллэр, кинилэр биир эбэтэр икки сахарнай группалаахтар (глюкоза, фруктоза, лактоза, сахароза). Ыарахан углевоттарга полисахариттар киирсэллэр, кинилэр састааптара устэн элбэх углероттан киирсэллэр (крахмал, целлюлоза).

Углеводтаах астар

Крахмал сурун астара буолаллар:

• рис куруппа (73,7г.)
• сэлиэhинэй куруппа (67,1г.)
• гречневай куруппа (63,7г.)
• мокоруон (62,3г.),
• хортуоска (16,0г.) уо.д.а.

Волокнистай углевоттар боростуой пищевой клетчаткаттан турараллар, кини билэргит курдук аhы буһарыыга олус туһалаах. Хас биирдии углевод түмүгэр моносахариттага үрэллэр, кинилэр метоболизм уонна атын молекулярнай комплекстар синтезтара барарыгар энергия источнигынан туттуллуохтарын соп. Углевоттар араас киьи сиир аhылыктарыгар бааллар. Боростуой саахардары минньигэс бурдук аска, ситэ оноhулла,танастана илик оноhуктарга уонна фрукталарга булуохха соп, ол бириэмэ ыарахан углевоттар источниктара килиэп, мокоруоннай оноhуктарга уонна оҕуруот аhыгар буолаллар.

Углевод тыынар тыыннаах харамайдарга араас функцияны онорор

1. Структурнай уонна тирэх функция.
2. Уунээйигэ харыстанар функция.
3. Пластичэскэй функция.
4. Энергетическэй функция.
5. Осмотическай функция.
6. Хаьаанар функция.
7. Рецепторнай функция.

Тумук

Углевод биhиги олохпутугар олус улахан суолталаах, тоҕо диэтэххэ кини гликолиз, гликогенез уонна гликонеогенез барарыгар наада. Ол курдук, углевод киhи этигэр хааныгар энергия источныгынан буолара сүрүн оруоллаах. Аска баар углеводтар энергия таhааран, крахмал, сахар уонна пищевой сибээстэри онорор тустаахтар. Биьиги эппит хааммыт, суруннээн мэйиибит бастайаанна глюкозаҕа наадыйар, кини эпэктиибнэй уонна результативнай улэни онороругар наада. Углевод киhи хaаныгар сиинигэр өр бириэмэ тиийбэт буоллаҕына кини бэйэтин белоктарыттан глюкозаны синтезируйдаан саҕалыыр, интэн сибээстээн кини таhынааҕы эйгэттэн харыстанар дьоҕура күүскэ мөлтүүр.