Тарабукин Михаил Михайлович

Тарабукин Михаил Михайлович (төрөппүт аҕатынан Гаврильевич) — биллиилээх сылгыһыт, Тиит-Арыы нэһилиэгин Ытык олохтооҕо, Аҕа дойду улуу сэриитин кытыылааҕа. Аҕа дойду Улуу сэриитин II степеннээх орденынан, «Японияны кыайыы иһин», «1941-45 сс. Аҕа дойду сэриитин сылларыгар килбиэннээх үлэтин иһин» мэтээллэринэн наҕараадаламмыта. Пятилетка түмүгүнэн «ударник» сылгыһыт аат иҥэриллибитэ. 1996 сыллаахха тахсыбыт «Память» кинигэ бэһис чааһыгар «Поименная книга-мемориал воинам-якутянам — участникам Великой Отечественной войны 1941—1945 гг» ахтыы баар.

Тиит-Арыы (оччотооҕута II Байаҕантай) нэһилиэгиттэн 90 киһи бу үйэлэргэ умнуллубат кырыктаах сэриигэ кыттыбыттара. Кинилэртэн уоттаах сэрии кыргыс хонуутугар 52 буойун олохторун толук уурбуттара. Биһиги биир дойдулаахтарбыт, оччотоо5у нэһилиэк үс колхуоһун — «Бөлөхтөһүү», «Тыра5атталаах», «Пятилетка» туруу үлэһиттэрэ, учууталлар Советскай Союз араас омук буойуттарын кытта сарын-сарынтан өйөһөн, биир модун санаанан салайтаран фашистары утары Ийэ дойдубут тэбэр сүрэ5эр — Москва куорат анныгар, Октябрьскай революция киинэ буолбут Ленинград куорат оборонатыгар, сэрии хаамыытын уларытыыга сүрүн кылааты киллэрбит Сталинград аннынаа5ы кыргыһыыга, Курскай то5ойго, Аан дойдуну сөхтөрбүт Севастополь куорат оборонатыгар, Улуу Илмень күөл мууһугар, Гоби кумах куйаарыгар, Хинган хайаларыгар фронт инники кирбиитигэр сылдьыбыттара.

II Байаҕантан нэһилиэгэр Үөһээ үрэххэ Үс Көлүйэ диэн сиргэ булт уонна сылгы иитиитэ дьарыктаах Тарабукиннар диэн халыҥ аймах үөскээн-тэнийэн олорбута. Кинилэр бииргэ төрөөбүт үс ини — бии уолаттар диэн эһэбиттэн истэр этим. Олортон мин хос-хос эһэм аҕата Айаас аттаах Ачыас диэн киһи уолаттара: Гаврил Алексеевич уонна Михаил Алексеевич диэн эбиттэр.

Тарабукин Гаврил Алексеевич ыал буолан, биэс оҕону төрөппүт. Ол оҕолор ааттара — бастакы кыыс оҕо Ульяна, иккис оҕо Михаил, үһүс оҕо Афанасий, төрдүс оҕо кыыс Матрена, бэһис оҕо мин хос эһэм эмиэ Михаил диэн этилэр.

Үс ини — бии Тарабукиттар — Ийэ дойду көмүскэлигэр.

Мин хос эһэм бииргэ төрөөбүт убайа — Михаил Гаврильевич Тарабукин 1919 сыллаахха тохсунньу 23 күнүгэр төрөөбүтэ. Кини баара-суоҕа үс кылаас үөрэхтээҕэ. «Пятилетка» холкуос туруу үлэһитэ этэ. 1942 сыллаахха бэс ыйын 24 күнүгэр сэриигэ ыҥырыллан барбыта. Челябинскай куоракка 6 ый байыаннай үөрэххэ үөрэммитэ. Ол кэнниттэн Ленинград куорат блокадатыгар сэриилэспитэ. Уоттаах сэриигэ үс ый сэриилэһэн, уҥа атаҕар бааһыран, Новосибирскайга госпитальга алта ый эмтэнэн, 1943 сыл балаҕан ыйыгар аҥар атахтаах төрөөбүт дойдугар эргиллэн кэлбитэ. Ол кэми кини маннык ахтан кэпсиир эбит: «Сэриилэһэр кэммитигэр наар чугуйар этибит. Сэрии бастакы сыллара буолан, кимэн киирдэхпитинэ олох да чугаһаппат этилэр, киһи бөҕө күн-түүн аайы өлөрө. Буулдьа, снаряд, буомба ардах курдук кутара». Михаил Гаврильевич сэрииттэн эргиллэн кэлээт, үлэ үөһүгэр түспүтэ. Өр кэмҥэ сүөһү көрүүтүгэр үлэлээбитэ. Аҥар атаҕым суох диэбэт этэ. Сайын оттоон, кыһыҥҥы кэмҥэ бултаан-алтаан үлэлээбитэ. Ийэ дойдутун хорсуннук көмүскэспит буойун саллаат Албан аат I уонна III степеннээх орденнарынан, Улуу Кыайыы уонна Сэбилэниилээх күүстэр юбилейнай медалларынан наҕараадаламмыта. Кадровай булчутунан үлэлии сылдьан, хас да төгүл «ударник» аатын ылбыта. Кини ыал буолан, 6 оҕону төрөппүтэ.

Кини 1993 сыллаахха олунньу 23 күнүгэр ыарахан ыарыыттан өлбүтэ. 1995 сыллаахха «Память» кинигэ төрдүс чааһыгар «Книга-мемориал воинам-якутянам, умершим после демобилизации» диэҥҥэ бэчээттээбиттэрэ.

Онтон иккис убайа — Тарабукин Афанасий Гаврильевич 1922 сыллаахха төрөөбүтэ. Кини туһунан элбэх ахтыы да суох, кэпсээбэтэхтэр да эбит. Эдэр сылдьан сэриигэ ыҥырыллар, кэргэн, оҕо-уруу диэн суох эбит. Аҕа дойдуну көмүскүүр Улуу сэриигэ 1942 сыллаахха Чурапчы военкоматыттан ыҥырыллан баран, сэриигэ 1944 сыллаахха өлбүтүн туһунан биллэрии кэлбитэ. Белоруссияҕа Витебскэй уобалас, Витебскэй оройуон Карамиды дэриэбинэҕэ көмүллүбүт. 1993 сыллаахха «Память» кинигэ иккис чааһыгар «Книга-мемориал воинам-якутянам, погибщим и умерщим в госпиталях в годы Великой Отечественной войны 1941—1945 гг» 177 страницатыгар Афанасий Гаврильевич туһунан кыракый ахтыы баар.

Мин хос эһэм — Тарабукин Михаил Михайлович 1926 сыллаахха олунньу 15 күнүгэр Чаҥхаҥҥа төрөөбүтэ. Тоҕо Михайлович диир буоллахха, кинини ийэтэ төрөтөөт өлөн хаалбыт, саҥа төрөөбүт оҕону аҕата иитэр, көрөр-харайар кыаҕа суох буолан, бииргэ төрөөбүт быраатыгар Михаилга ииттэрэ биэрэр. Ол ыаллар бэйэлэрин ааттарынан суруттараннар Михаил Михайлович буолбут. Кини оҕо сааһа «Тоҕой» диэн сиргэ ааспыта. 1933—1937 сылларга Тандаҕа оскуолаҕа үөрэнэр, 4 кылааһы бүтэрэр. 14 сааһыттан «Пятилетка» холхуоска сылгыһыт көмөлөһөөччүтүнэн үлэлээбитэ. 1945 сыллаахха армия5а ыҥырыллан Иркутскай уобаласка «Половика», онтон «Мальта» диэн станцияларга 21-с артиллерийскай, 91-с рабочай батальоҥҥа, онтон 1946, 1948, 1950 сылларга байыаннай чааска сапернай ротаҕа стрелогунан, саперунан сылдьыбыта. 1946 сыллаахха Маньчжурияҕа Харбин куоракка харабылынан сулууспалаабыта. Сүнньүнэн кавалерийскай чааска ат көрөөччүнэн сылдьыбыта. Кини Япония сэриитин кыттыылаа5а. Харбиҥҥа сулууспалыы сылдьан, Японияны кытта сэрии кыайыынан түмүктэммитин истибитэ. 1950 сыллаахха төрөөбүт дойдугар ыам ыйыгар эргиллэн кэлбитэ, кэлээт да колхуоһугар үлэлээбитинэн барбыта. Сулууспалыы барыар диэри 5 сыл, онтон кэлэн баран 46 сыл устата сылгыһыттаан, холбоон 51 сыл ат өрөҕөтүттэн түспэккэ үтүө суобастаахтык үлэлээбитэ. Кини Аргунова Харитина Иннокентьевналыын ыал буолан, алта оҕоломмуттара. 2002 сыллаахха алтынньы 22 күнүгэр күн сириттэн өлөн туораабыта.

Түмүк. Тиит-Арыы (оччотоо5ута II Байа5антай) нэһилиэгиттэн 90 киһи бу үйэлэргэ умнуллубат кырыктаах сэриигэ кыттыбыттара. Кинилэртэн уоттаах сэрии кыргыс хонуутугар 52 буойун олохторун толук уурбуттара. Онтон сороҕо эргиллэн төрөөбүт дойдуларыгар төһө кыалларынан үлэлээн-хамсаан, билиҥҥи олохпут тупсан, баайдык-тоттук олордохпут.