Миша
Миша эһэ оҕото (эбэтэр Мишка) — 1980 сыллаахха Москва куоракка ыытыллыбыт Олимпия сайыҥҥы XXII оонньууларын ымыыта. Кини кэлин атаҕар туран эрэ үөрэ турар антропоморфнай эһэ буолар. Бу ымыы ааптара – кинигэ иллюстратора Виктор Чижиков.
Миша диэн аат (нууччалыы Мишка, Михаи́л, Михаил Пота́пыч) — тыатааҕыны (эһэни) үгүс остуоруйаларга нуучча омук үгэс буолбут ааттыыр майгытыттан баар буолбут. Москватааҕы оонньууларын тэрийэр бөлөх бу ымыыны анаан-минээн спортсмен бары күүстээх хаачыстыбатын (күүс-уох, дьаныар, сымса) көрдөрөрүн иһин талбыттар[1].
Хайдах баар буолбута
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]1977 сыллаахха Олимпия сайыҥҥы XXII оонньууларын тэрийэр бөлөҕө эһэни уобарастаан көрдөрөр иһин күрэс былдьаһыы биллэрбит. Онно 42 саастаах, оҕо кинигэлэригэр иллюстрация оҥорорунан биллэр Виктор Чижиков кыайбыт.
Чижиков кэлиҥҥи ахтыыларыгар доҕордуулар биир кэмҥэ түмсэн баран сүүс кэриҥэ эһэ ойуутун оҥорбуппут, олортон биир ойуу тэрийэр бөлөх талбыт 60 ойуутун ахсааныгар киирбит этэ диэн ахтар. Кинини ол кэннэ ойуутун өҥнөөх оҥороругар көрдөспүттэр. Муус устар 1 күнүгэр кини ойууну илдьэн туттарбыт. Ол эрэн биир кыра ымпык хаалбыт – олимпия оонньууларын бэлиэтин киллэрии. Маны кини атырдьах ыйыгар биирдэ, ону даҕаны түүлүгэр көрбүт эбит: эһэ оҕотугар халлаан күөх-хара-саһархай-от күөх-кыһыл өҥнөөх курдаан баран ортотугар Олимпия оонньууларын тиэрбэстэрин оҥоруу. Кини бу көннөрүүлэри киллэрэр[2].
Бу кэнниттэн сотору буолан баран ыытыллыбыт бырайыактар быыстапкаларыгар Чижиков ойуутун Олимпия норуоттар икки ардыларынааҕы кэмитиэтин бэрэсэдээтэлэ лорд Килланин биһирээбитин биллэрбит. Онтон балаҕан ыйын бүтүүтэ киниэхэ төлөпүөнүнэн: «Виктор Александрович! эҕэрдэлиибит — Эн эһэҥ Партия КК-тын ааста!» диэбиттэр (ол аата ымыыны киин кэмитиэт көрүүтүн ааспыт)[2].
Онон, 1977 сыллаахха ахсынньы 19 күнүгэр Олимпия сайыҥҥы XXII оонньууларын сүрүн ымыытын быһыытынан бигэргэммит[1].
Ымыыны туттуу
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]_C_%D0%9D%D0%BE%D0%B2%D1%8B%D0%BC_%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%BE%D0%BC!.jpg)
Олимпия сайыҥҥы XXII оонньууларын ымыыта киэҥник туттуллубут. Оччотооҕу кэм сиэринэн вымпелларга, былакааттарга, почта мааркаларыгар, кэмбиэргэ, открыткаларга, значоктарга, бэлэх-туһах оҥоһуктарыгар итиэннэ кинигэ-сурунаал таһыгар үгүстүк туһаныллыбыт[3].
«эйэҕэс Миша» туһунан строкалар «До свиданья, Москва» диэн — Москватааҕы оонньуулар быраһаайдаһар ырыаларыгар киирбит. Бу строкалары композитор А. Н. Пахмутоваҕа уонна поэт Н. Н. Добронравовка Олимпия сайыҥҥы XXII оонньууларын үөрүүлээх быһыыга-майгыга аһыллыытын уонна сабыллыытын тэрийээччи – режиссер И. М. Туманов уонна бу сиэр-туом сүрүн дирижёра О. А. Димитриади анаан-минээн суруттарбыттар[4].
1980 сыл атырдьах ыйын 3 күнүгэр В.И.Ленин аатынан Киин стадиоҥҥа ыытыллыбыт үөрүүлээх быһыыга-майгыга сабыллыы кэмигэр, илиҥҥи трибунаҕа уус-уран фон баара (экраны илиилэригэр араас өҥнөөх щиттары тутан турар 4500 саллаат оҥорбут)[5]. Олимпия оонньууларын уота утуйбутун кэннэ экраҥҥа Миша эһэ оҕото уонна "Доброго пути!" сурук баар буолбут. Ол кэннэ кини харах уутун таһаарар[6].
- ↑ 1,0 1,1 XXII летние Олимпийские игры Архыыптаммыт 2014, Муус устар 23 күнүгэр. Спортканал.ру Архыыптаммыт 2014, Бэс ыйын 7 күнүгэр. саайка
- ↑ 2,0 2,1 Виктор Чижиков: как Родина продала Олимпийского Мишку Архыыптаммыт 2014, Муус устар 19 күнүгэр. («Медведь» сурунаалга кэпсээнэ)
- ↑ Бородин Г. Олимпиада под знаком медведя (Олимпиада как мультфильм) // Сеанс. — 2013. — № 55—56.
- ↑ Ярослав Тимофеев. Александра Пахмутова: «Когда СССР на Олимпиаде оказывался вторым, для нас это был траур» // Известия. — 2014. — № 11 (29011) за 22 января.
- ↑ 1980. Живые картины Московской Олимпиады Родина — Советский Союз саайтан
- ↑ Церемония закрытия XXII Летних Олимпийских Игр в Москве 1980 Архыыптаммыт 2012, Муус устар 8 күнүгэр. – 5rings.Ru Архыыптаммыт 2014, От ыйын 21 күнүгэр. саайтан