Эндокриннай систиэмэ ыарыылара уонна веществолар атастаhыыларын кэhиллиитэ.[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Тиреотоксикоз кырдьар сааска.[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Тиреотоксикоз ыарыhахтарга моонньуларын, хабарҕаларын анныгар соҕуо буолан биллэр. Ыарыы биричиинэтин организмҥа дьуот тиийбэтинэн быhаараллар. Кытаата сылдьар соҕуо сороҕор аденома эбэтэр искэн буолуон сеп. Оччоҕуна бу улахан , эмтэммэт ыарыыларга кубулуйуон сөп.

Гипотиреоз кырдьар сааска.[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Маннык үксүн 50-рын ааспыт дьахталлар ыалдьаллар. Сирэйдэригэр маннык бэлиэ баар буолар: харахтарын халтаhaлара испит курдук сылдьаллар, сирэйдэрин быччына хамсаабат- мимикалара суох буолар, тынырахтара тостор, тарҕайданаллар, истииллэрэ, сыты билэллэрэ мөлтүүр, куоластара хаахынас буолар . Салгыы тиистэрэ туhэр, тоно сылдьаллар, түргэнник сылайаллар, өйдүүллэрэ мөлтүүр.

Базедовай ыарыы.[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Бу ыарыыга моой былчархайын гормоннара олус үксүүллэр уонна соҕуо улаатан тахсар.Ыарыhах туруга олус мөлтүүр.

Маннык ыарыылары эмтээhин:

Соҕуо ыарыыта эмтэниитэ сүрдээх ыарахан, сүгүн үтүөрбэт. Билигин курорка эмтээhиннэр улахан оруолу ылаллар. Минеральнай уулары иhии ,муора балыкталынан аhaahын сүүнэ суолталаахтар.

Саха эмчиттэрэ тыл этэн,алҕаан, Үөhээ Аар айыылартан көрдөhөн, сороҕор гипноhу туттан эмтииргэ кыhаналлар.Былыр бу ыарыыны маска-окко иҥэрии,сүөhү өлөрүүлээх сиэрдэр-туомнар ыытыллар этилэр. Саха норуотун эмтээhинэ ытырыык оттон салаат онорон сиэhини,сир аьын элбэхтик хомуйан сииргэ,чэгиэн-чэбдик сылгы хаанын иhэргэ сүбэлиир.Оттортон уонна үүнэйилэртэн өссө манныктары тутталлара:дөлүьүөн,долохоно отонноро ,хаас ата5а от,өтөх ото, харас отоно,үөт хатырыга,көмүс силис от,бөрө сиир ото,харыйа от,ыҥырыа уйата уонна мүөтэ,алтан төбө,хонуу боруута.Сорох эмчиттэр күөл балыгынан аьыырга субэлииллэр.

Саахар ыарыыта (Сахарный диабет).[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Эндокриннэй систиэмэ (былчархайдар)улэлэрин улаханнык кэhиллиитэ уонна ол тар5аныыта сахарнай диабет дэнэр.Куртах аннынаа5ы былчархай (ноор) кыайан инсулины онорон таhаарбат буолуута бу ыарыы үөскүүрүгэр сүрүн төрүөтүнэн буолар.Араас инфекциялар,ноор тымырдарын склероhа, улахан долгуйуулар (стресстэр), төбө травмата, минньигэhи олус сиэhин бу ыарыыны үөскэтэр улахан оруоллаахтар.Ыарыы сүрүн көстүүтүнэн олус сотору-сотору ииктэhин уонна утатыы буолаллар.Ыарыhах хааныгар уонна иигэр олус элбэх саахар баар буолар. Ыарыhaхтар суукка5а уонча лиитэрэ ууну иhэллэр, ол гынан баран утахтара хаммат.Маннык ыарыhахтар тириилэрэ кураанах,хатырбыт буолар. Хоннохторун анна, быттыктара олус кыhыйан хайыта тарбаналлар. Элбэхтик кутургуйа, саанык ,араас тирии ыарыылара тахсаллар. Маны таhынан ыарыhахтар олус аччыктыыллар,олус элбэ5и аhыыллар.Ол быыhыгар хотуолууллар уонна сурэхтэрэ ыалдьар. Ыалдьар дьон 70% сүрэх - тымыр ыарыытынан эрэйдэнэр. Тымырдара кыайан үлэлээбэккэ атахтара гангреналыан сөп.Элбэхтик утуктууллар.Кома5а киириэхтэрин сөп.Тыыналларыгар тыынан таhаарбыт салгыннара ацетон сыттаах буолар.Сахалара маннык ыарыhа5ы иҥсэ кээстэрбит диэн ааттыыллар.

Сахалыы эмтээhиҥҥэ диабеттаах киьини сөпкө аhатыы боппуруоhа турар.Оттортон уонна үүнээйилэртэн эмтээhиҥҥэ манныктар туттуллаллар: хатыҥ сэбирдэ5э, сугун, уулаах отон, киис отоно,харыйа от, бөрө сиир ото,алтан төбө,дьэдьэн,хонуу ото, биэ эмийэ,дөлүьүөн,тэтиҥ.

Туhaныллыбыт литература:[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

В.А. Кондаков «Аар Айыыллыы эмтээhинтэн» (стр.55-57)