Биэ эмиийэ

Биэ эмийэ

Биэ эмиийэ (лат. Rubus idaeus) (нууч. малина, түөлбэ ааттара: ыт атаҕа, матыыка от аһа, өллүн от, марыына, ыт тиҥилэҕэ, бөрө тиҥилэҕэ) — отонноох сэппэрээк. Үрдүгэ 1 м кэриҥэ.

Эмтэнэргэ туттуллуута

Тыынар уорган тымныйыытыгар, үрдүк температуураны түһэрэргэ чэй оҥостон иһиллэр. Хааны тохтоторго, хааны ыраастыырга, диабекка, ис үөһүрдэҕинэ эмиэ туһаныллар. Ону таһынан сүрэх, тымыр ыарыытыгар, инфарктаабыт, инсууллаабыт дьоҥҥо, хаан үрдүк баттааһыныгар туһата улахан. Биэ эмиийин сүмэтинэн куртахатар баастаах, быардара, бүөрдэрэ, хабахтара ыалдьар дьон эмтэнэллэр. Аһыыр баҕаны көбүтэргэ, куртах, оһоҕос үлэтин тупсарарга, сэбирдэҕин эбэтэр аһын көөнньөһүгүн иһиллэр.

Өр кэмҥэ арыгы испит дьоҥҥо арыгыттан босхолонууларыгар туһлааҕа биллэр.

Туттуу суолтата

Малина үүнээйилэрэ сибиэһэй, тоҥоруллубут курдук туһаналлар эбэтэр варялары, тимири, мармелады, соколу бэлэмнииргэ туһаналлар. Малина арыгылара, наливкалара, ностойкалара, ликердэр үрдүк хаачыстыбалаах буолуохтаахтар.

Эмп сырьетун быһыытынан Малина үүнүүтүн (лат. Fructus Rubi idaei). Отоннорун сибэккитэ, сибэккитэ суох үүнээйилэр хомуйаллар. Эрдэттэн куурдар (температураҕа 50-60° С.), чараас баттаҕы эбэтэр кумааҕыга сырьену уурбут. Медицинэҕэ буорах средство диэн микстуру тупсарар средство быһыытынан туһаныллар.

Норуот медицинэтигэр тымныйыы, гриппкэ итии уонна тиритии курдук сэбирдэхтэр туһаланаллар.

Алтан. Сибэкки түҥнэри көйгөтүтэн, нектары таһаарар, айылҕа анныттан хостуур буолан, оннооҕор бытархай сылаас ардах кэмигэр үлэлиэн сөп курдук. 1 гектартан ойууру үүннэриигэ хомуллубут нектартан 70 кг мүөт, онтон 1 гектартан - 50 кг. Малиновай мүөт 41,34 %, левулезтар 33,57 % глюкозалаах уонна амтаннаах. Ыҥырыалар нектары хомуйан, үүнүүнү 60-100% улаатыннараллар.

Сэбирдэхтэр чэй солбуйар кыахтаахтар. Илиилэрин, сэбирдэхтэрин араарар, ол кэннэ оһоххо хатараллар.

Туһаныллыбыт сирдэр

• К. Токумова, П. Токумов, Төрөөбүт дойдубут эмтээх үүнээйилэрэ. Дь., Бичик. 2008. ISBN 978-5-7696-2947-1