Киргизфильм
«Киргизфильм» («Кыргызфильм») — Кыргыстаан Өрөспүүбүлүкэтин Бишкек (уруккутунан Фрунзе куорат) куоратыгар баар уус уран, докумуоҥҥа олоҕурбут уонна анимация киинэлэрин устар киинэ устуудьуйата. "Киргизфильм" Сэбиэскэй кэмҥэ, 1942 сыллаахха, төрүттэммитэ.
Устуоруйата[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
"Киргизфильм" аан бастаан 1942 сыллаахха Узбекистаннааҕы судаарыстыбаннай хаартыска уонна киинэ треһин ("Узбек кино") кэрэспэдьиэнниир пуунун базатыгар тирэҕирэн арыллыбыта. Онон сибэстээн, бастаан утаа Фрунзе куораттааҕы киинэ хроникатын устуудьуйата диэн ааттаммыта. Ити кэнниттэн 1956 сыллаахха Фрунзетааҕы уус уран уонна хроникальнай документальнай киинэлэр устуудьуйалара диэн буолбута. Билиҥҥи аатын 1961 сыллаахха биирдэ эрэ ылыммыта.
Дойдуга төһө даҕаны сэрии кэннинээҕи кэмҥэ норуот хаһаайыстыбатын бары эйгэтигэр биэстии сыллаах былааннаах күүстээх үлэ саҕаланна, Кыргыстааннааҕы киинэ устуудьуйата бастакы сылларга кыайан үлэлээбэтэ
1960—1970-с сыллардаахха «Киргизфильм» Чингиз Айтматов хас даҕаны сэһэнин уонна айымньытын устан киинэ гынан таһаарбыта. Ол курдук, Айтматов айымньыларынан уһуллубут киинэлэргэ аан бастаан бэйэлэрин режиссер быһыытынан Лариса Шепитько («Зной»), Андрей Кончаловскай («Первый учитель») саҕалаабыттара. Онтон салгыы устуудьуйаҕа Кыргыстаан олохтоох режиссердара айымньылаахтык үлэлээбиттэр: Болотбек Шамшиев («Выстрел на перевале Караш», «Белый пароход», «Восхождение на Фудзияму») уонна Толомуш Океев («Красное яблоко», «Потомок белого барса»). 1972 сыллааха Болот Шамшиев «Алые маки Иссык-Куля» диэн — биир бастакы, холобур буолар мүччүргэннээх (истерн жанра) киинэни устубута. Альгимантас Видугирис «Мужчины без Женщин», «Катастрофу не разрешаю» диэбит курдук улахан таһымнаах уус уран, ону таүынан докумуонунан бигэргэтиллибит киинэлэри устубута. Ити биллиилээх киинэ режиссерын (Океев, Шамшиев, Видугирис) кытта "кыргыыс дьиктитэ" диэн феномены сибээстииллэр. Судургутук быһаардахха, ити кэмҥэ "Киргизфильм" бүтүн сойууска сураҕырбыта, киинэлэрэ тахсыбыта.
Күн бүгүн "Киргизфильм" киинэ устуудьуйата биллиилээх киинэ режиссера Толомуш Океев аатын сүгэр.
Анимация киинэтэ[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Аан бастакы анимация киинэтэ, мультфильм, "Киргизфильмҥэ" 1977 сыллаахха уһуллубута. Оччолорго устуудьуйа иһинэн мультипликатордар айар бөлөхтөрө тэриллибитэ. Ону худуоһунньук Сагынбек Ишенов салайбыта.
Сигэлэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
- Официальный сайт «Киргизфильм»
- «Киргизфильм» в БСЭ
- «Киргизфильм» в «Энциклопедии отечественного кино»
- О киностудии «Киргизфильм» на сайте А. Кончаловского