Грифон
Грифон (был.-гириэк. γρύψ grū́ps, лат. grȳps эбэтэр grȳpus) диэн хахай көҥдөй көхсүлээх уонна хотой төбөлөөх, сытыы тыҥырахтаах уонна хаар маҥан (эбэтэр үрүҥ көмүс) кынаттаах мифологическай көтөр харамай. Грифоннар — утарсыылаах соҕус харамайдар, биир бириэмэҕэ Сири уонна Халлааны, Үтүөнү уонна Өһү холбууллар. Кинилэр оруоллара араас мифтарга да, литератураҕа да өйдөммөт: биир бириэмэҕэ күмүскээччи оруолун толоруохтарын сөп; эбэтэр тугу да туттуммат кыыл буолуохтарын сөп.
Этимология[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Грифон диэн тыл grȳphus диэн латыын тылыттан үөскүүр. Grypos диэн илин омук тылларыттан ылыллыбыт диэн сорох учёнайдар теориялаахтар: ассарийскай k’rub (дьиибэлээх көтөр харамай), эбэтэр еврейскэй kerub (кынаттаах ангел).
Символическай образ суолтата[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Бу дьикти харамай сири уонна халлааны, күүһү, киэбириини ойулуур. Грифон ону кытта Немизида диэн таҥара атрибута буолан турбуттаах.
Образ үөскээһинэ[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Грифон обраһа древнегреческай историктарга Алтай көмүс хостооччулар остуоруйаларыттан билбит буолуохтарын сөп, тоҕо диэтэххэ кинилэр Гоби пустынятыгар протоцератопс диэн динозавр уҥуоҕун булбут буолуохтарын сөп диэн Адриена Майор диэн историк "Первые охотники за окаменелостями" (1993) диэн кинигэтигэр суруйбута. Грифон ойуулааһына бу динозавр уҥуоҕар син да майгынныыр.
Ол кэнниттэн 1946 сыллаахха Осло университетын математика профессора буолбута. Кини үөрэннээччилэриттэн - Атле Сельберг кини ахсаан теоритыгар чинчийиилэрин салҕаабыт. 70 сааһыгар Брун үлэтиттэн тохтообут.
Геральдикаҕа[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Грифон — араас гербэҕэ көстөр негеральдическэй фигура буолар. Күүһү, былааһы, кыаҕы, сэргэҕи символизируйдуур. Атыыр грифон кыната суох уонна аалай хатыылаах, сороҕор муостаах уруһуйданааччыык. Геральдикаҕа муора грифонун обраһа баар, армигер ууну кытта сибээһин бэлиэтиир. Маннык грифон кыныты суох уонна хахай көхсүтүн оннугар кыгас кутуруктаах.
Архитектураҕа[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Архитектураҕа дьиэ истиэнэтин барельефыгар, ону кытта өссө скульптура курдук дьиэ крышатыгар киэргэл буолар.
Аныгы культураҕа[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Грифон фентэзи жанрдаах айымньыларга, киинэҕэ уонна компьютернай оонньууларга киэҥник биллэр персонаж буолар.
Сигэлэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
- Грифон "Энциклопедия вымышленных существ" диэн сайтка.