Бастакы Кутлуг Билгэ Пэйло
Бастакы Кутлуг Билгэ Пэйло (олбоххо олорбут кытайдыы аата: 骨咄禄毗伽阙可汗, пиньинь: gudulupigaquekehan; кытайдыы тус аата: 骨力裴罗, пиньинь: gulupeiluo) – 744–747 сс. Уйгуур хаҕанатын баһылыга.
Салайар кэмэ
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Пэйло 744 с. былааска кэлэн баран хаҕанат ордуутун Орхоҥҥо баар Хара-Балгаска көһөрбүтэ. Уйгуур хаҕаната тоҕус-оҕус диэн тоҕус аҕа уустаах этэ: Яологэ эбэтэр Яглакар (藥羅葛; хаҕан аҕа ууһа), Худугэ эбэтэр Утуркар (胡咄葛), Хулоу эбэтэр Турламвюр (кюрламвюр; 啒羅勿), Могесичи эбэтэр Бокасыкыр (боксыкыт; 貊歌息訖), Ауди эбэтэр Авучаг (阿勿嘀), Гэса эбэтэр Карсар (касар; 葛薩), Хувасу эбэтэр Хогорсув (斛嗢素), Яугэ эбэтэр Ягамвюркар (ябтукар, ябтюкар; 藥勿葛), Сияу эбэтэр Хиеймвюр (аявир; 奚牙勿)[1]. Алта тэлэ аҕа ууһа, ол эбэтэр бугу, хунь, байырку, тонгра, сыге уонна киби, уйгуурдары кытта тэҥ туруктаах этилэр. Уон биир бас бэриммит басмал уонна карлук аҕа ууһа уйгуур сэриитин сүрүн күүһэ этилэр.
Пэйло тас политикатыгар түүрдэри утары Кытайы кытта доҕордоһор этэ. 745 с. уйгуурдар Баймэй-хаан Кулун-бэг диэн ааттаах түүр хаҕанын өлөрбүттэр уонна кини төбөтүн Кытайга ыыппыттар. Кэлиҥҥи икки сыл устата Уйгуур хаҕаната күүһүрэр, сирэ кэҥиир.
747 сыллаахха Пэйло өлөр, саҥа хаҕан кини уола Мойан-чур буолбут.
Эбии көр
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Быһаарыылар
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- ↑ Hamilton. Les Ouighours a l’epoque des cing dynasties, pp. 3-4. Аҕа уустар ааттарын туһунан көр: Pulleblank. Same remarks an the Toqur-oghur problem.