Халыып:Бу күн:07-03

Бэлиэ күннэр

• Хакасияҕа Өрөспүүбүлүкэ күнэ.
• Алтаайга Өрөспүүбүлүкэ күнэ.
• Арассыыйаҕа ГАИ күнэ.

Түбэлтэлэр

• 987 — Гуго Капет Франция ыраахтааҕыта буолбут. Кини олохтообут Капетинг династията уонна ити династия алын линиялара — Валуа уонна Бурбон — Францияны 1848 сыллаахха диэри баһылаабыттара.
• 1648 — Орто Халыма остуруогуттан Федот Попов уонна Семён Дежнёв салалталаах сэттэ коч (баарыстаах аал) байҕалга тахсыбыттар. Кинилэр эспэдииссийэлэрин түмүгэр Азия уонна Америка икки ардыларынааҕы Беринг силбэһиитэ арыллыбыта.
• 1830 — Саха бастакы түмэнинэн (парламенынан) биллэр Истиэп Дуумата бэйэтин бастакы бөдөҥ тэрээһинин «Сэттэ улуус мунньаҕын» тэрийбит. Бу мунньахха Санкт-Петербурга Николай I императоры кытта көрсүһүүгэ саха дьокутааттарын ыытыы, Саха сирин кыһалҕаларын туоруорсуу боппуруоһа көрүллүбүтэ. Санаттахха бу кэмҥэ декабристар бастаанньалара буолбутуттан 5 сыл ааспыта, А.С.Пушкин айар үлэтин үгэнигэр сылдьара, Саха сирин прогрессивнай көрүүлэрдээх Николай Мягков салайара, оттон Афанасий Убаарыскай С-Петербурга баран сахалыы "Ахтыыларын" суруйуо өссө да 10 сыл баара.
• 1886 — Ньиэмэс инженерэ Карл Бенц бастакы ис умайыылаах хамсатааччылаах (ДВС) массыынаны сүүрдүбүт.
• 1929 — Саха АССР Совнаркома Дьокуускайга өрөспүүбүлүкэ балыыһатын тутарга диэн быһаарыы ылбыт.
• 1964 — АХШ-ка гражданнар бырааптарын омугунан араартааһыны бобор туһунан Сокуон ылыллыбыт.
• 1991 — РСФСР Үрдүкү Сэбиэтэ Адыгея, Карачай-Черкесия, Алтай уонна Хакасия автономнай уобаластарыгар өрөспүүбүлүкэ ыстаатыһын бигэргэппит.
• 1996 — Борис Ельцин РФ бэрэсидьиэнинэн иккиһин талыллыбыт. 1999 сыллаахха сыл бүтэһик күнүгэр бэйэтин баҕатынан солотуттан батыммыта.

Төрөөбүттэр

• 1919 — Михаил Шкулев-Налимскай (19.06.2007 өлб.) — тойуксут, олоҥхоһут, Абый улууһун устуоруйатын, уран тылын баайын хомуйааччы, чинчийээччи, толорооччу.
• 1922 — Петр Докторов — экономика билимин хандьыдаата, култуура үтүөлээх үлэһитэ.
• 1944 — Эдуард Соколов (Тулусхан) (05.08.1996 өлб.), суруйааччы, Арассыыйа суруйааччыларын Сойууһун чилиэнэ, Сунтаар улууһун ытык киһитэ.
• 1946 — Анатолий Старостин (Сиэн Кынат), бэйиэт, ССРС суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ.

Өлбүттэр

• 2004 — Андриян Николаев (1929 төр.), үһүс нүөмэрдээх сэбиэскэй космонавт, Сэбиэскэй Сойуус икки төгүллээх дьоруойа, омугунан чувааш. Космонавтартан бастакыннан хараабыл иһигэр "көппүтэ" (кини иннинэ Гагариннаах Титов кириэһилэлэригэр хам баайыллан олорбуттара).