Корнилов Федор Григорьевич
Корнилов Федор Григорьевич (1879 — 1939) — бастакы саха идэтийбит музыкааннарыттан биирдэстэрэ, самодеятельнай композитор, хормейстер, саха национальнай муусукатын култууратын төрүттээччилэртэн биирдэстэрэ[1], саха норуотун музыкатын чинчийээччи, педагог.
1879 сыл олунньу 25 күнүгэр Өлүөхүмэҕэ Бастакы Ньөрүктээйи нэһилиэгэр Кудай диэн сиргэ[2] төрөөбүтэ. Таҥара дьиэтин оскуолатыгар 4 сыл үөрэммитэ, онтон духуобунай училищены уонна семинарияны бүтэрбитэ. Балалайкаҕа уонна скрипкаҕа уһулуччу үчүгэйдик оонньуура. 1902 сыллаахха 23 сааһыгар Кыыллаахха көспүтэ, учууталлаабыта. Онно Александра Грязнухина диэн огдообо дьахтары ойох ылбыта.
1918 сыллаахха дьиэ кэргэнин кытта Дьокуускайга көһөр. Манна хуор тэрийиитинэн дьарыктанар, норуот матыыптарын хомуйар. Ол сылдьан бэйэтэ эмиэ ыраалары айар. "Чолбон" сурунаалга 1926-27 сс. хас да ыстатыйаны бэчээттэппитэ.
Кини хомуйбут матырыйаалларынан "Саха ырыатын ноталара" (1927), "Саха ырыаларын хомуура" (1936), "Саха бастакы ырыалара" (1969) нуоталаах ырыа хомуурнунньуктара бэчээттэнэн тахсыбыттара[1].
1934 сыллаахха Москубаҕа ыыталлар, онно Наркомпрос сорудаҕынан бэйэтэ хомуйбут ыраларын хомуурунньугун таһаартарар. Араас омуктар (татаардар, хакаастар, сахалар уо.д.а.) 239 мелодиялара киирбит хомуурунньуктара 1936 сыллаахха тахсыбыта[3].
Айбыт ырыалара
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Ыллаа миэхэ, сиэстэрэм (Валерий Чиряев тыллара)
- Таба (Эллэй тыллара)
- Үөрүүм-көтүүм, үрдээ! (Эллэй тыллара)
Дьиэ кэргэнэ
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Кини кыыһа Феодора кэлин Венгрия бастакы салайааччыта буолбут Матьяш Ракоши кэргэнэ. Иккис кыыһа Любовь 1931 сыллаахха Дьокуускай педтехникумугар дошкольнай салааны олохтообута, Амма Аччыгыйын кэргэнэ. Федор Григорьевич сиэннэрэ: Ли Пахомов уһун сылларга Москубаҕа үлэлээбитэ, Плеханов аатынан норуот хаһаайыстыбатын иснтитуутун проректора этэ, Чаҕыл Мординов поэт этэ, эрдэ өлбүтэ, Муза Мординова биллиилээх учуонай, ХИФУ БГФ үлэлиир.