Чернобаевка
Чернобаевка (укр. Чорнобаївка) Соҕуруу Украина Херсон уобалаһыгар баар дэриэбинэ. Чернобаевка тыа общинатын администрацията олорор,Украинаҕа хастан да биир [1] Херсон аан дойдутааҕы аэропорт Чернобаевкаҕа баар.
Историята[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Олохтонуута[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Чернобаевка 1782 сыл атырдьах ыйын 18 күнүгэр Запорожье Екатерина II-ттан сир ылбытын кэннэ Сечь казаага Петро Чернобай официальнайдык олохтообута. Нэһилиэк аата кини аатыттан тахсар.
Сайдыыта[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Чернобаевка бытааннык үүммүтэ. Херсон губерниятын докумуоннарыттан 1859 сыллаахха дэриэбинэҕэ 60 ыал олороро, ол аата 239 киһи олорор эбит. Чернобаевка олохтоохторун сүрүн дохуотунан известнягы хостооһунунан биллэр этэ.. Ол саҕана фермаларга арыгы лавкатыттан ураты атыы- эргиэн тэрилтэлэрэ суох этилэрэ. Доруобуйа харыстабылын ресурсалара хааччахтаммыттар. Бастакы оскуола уон тоҕус үйэ бүтүүтэ аһыллыбыта, онно бастаан 26 уол уонна 6 кыыс үөрэнэрэ.
1902 сыллаахха Черноба хуторыгар кыра оҕолорго аналлаах начальнай оскуола аһыллыбыта.[2]
Иккис аан дойду сэриитэ[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Иккис аан дойду сэриитигэр нацистскай Германия Чернобаевканы атырдьах ыйын 9 күнүттэн 1941 сыллаахха тутарын саҕалаабыт. 1942 с. нацистар куорат ыччатын күүһүнэн Германияҕа ыыппыттара. Оккупация бириэмэтигэр 242 киһи күһэйэн туран үлэҕэ күһэйиллибиттэр. Бүтэһигэр, 1944 сыл кулун тутар 14 күнүгэр Кыһыл Армия 295- с стрелковай дивизията дэриэбинэни босхолообута.
20 үйэ бүтүүтэ уонна Украина тутулуга суох буолуу[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
1970- с сыллар саҕаланыыларыгар Чернобаевка "радикальнай" развитие буолбута. Биэс сүрүн уулусса асфалламмыта, саҥа дьиэлэр тутуллубуттар, уунан хааччыйыы системата оҥоһуллубута уонна радио тэриллибитэ.[1]
2006 сыллаахха Чернобаевкаҕа баар Херсон аэропуорда аан дойду статуһун ылбыта.[2]
2022 С. Украинаҕа Россия хаттаан киириитэ[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Эрдэ түһүмэххэ 2022 с. Украинаҕа Россия сэриинэн киирэригэр дьыл Арассыыйа сэриитэ аэропорт хонтуруолугар ылбыта. Украинскай источниктарга итэҕэйдэххэ, Россия генераллара Андрей Мордвович уонна Яков Резанцев Чернобаевка охсуу сиэрийэтин түмүгэр өлбүттэр.[1][2] Ол эрээри, мордовичев өлбүтүн туһунан Украина сайабылыанньаларын Мариупольга Мордовичев Рамзан Кадыровы кытта туһунан видеозапись тахсыбытын кэнниттэн аккаастаммыттар.Резанцевы өлөрүү, ол гынан баран, бигэргэтиллибэт.
Куорат Херсону босхолонуу бириэмэтигэор Украинскай сэриилэринэн 2022 сыл сэтинньи 11 күнүгэр босхоломмута.[3]
Географията[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Чернобаевка истиэп зонатын иһинэн Украина соҕуруу өттүгэр баар Черноморскай сидьиҥ быһыы Илиҥҥи европейскай дэхситигэр баар. Бөһүөлэк уобалас кииниттэн 10 км сиргэ сытар. Киевка дылы 414 км.
Тиэйии[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Чернобылкаҕа диэри 101 №- дээх микроавтобуһунан тиийиэххэ сөп.[4]
Демография[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
2001 сыллааҕы биэрэпис дааннайынан дэриэбинэҕэ 9275 киһи олороро.[5] Тылынан Чернобаевка түҥэтии 2001 сыллаахха маннык этэ: [2]
| Тыл | Киһи ахсаана | Бырыһыана |
|---|---|---|
| Украин тыла | 8505 | 91.70 % |
| Нуучча тыла | 680 | 7.33 % |
| Белоруус тыла | 35 | 0.38 % |
| Румынскай тыл | 21 | 0.23 % |
| Эрмээн тыла | 7 | 0.08 % |
| Романи тыла | 5 | 0.05 % |
| Поляк тыла | 2 | 0.02 % |
| Болгаар тыла | 1 | 0.01 % |
| Атын | 19 | 0.20 % |
Быһаарыылар[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
- ↑ Чернобаевка » Мой город — Херсон (ru-RU).
- ↑ 2,0 2,1 Тарчевська, Наташа Чорнобаївка – край козаків: історія села, де війська РФ зазнають поразки одна за одною(укр.) (22 Кулун тутар 2022). Цитата сыыһата: Неверный тег
<ref>: название «fakty» определено несколько раз для различного содержимого - ↑ Mahuryak, Ivan (11 November 2022). "ЗСУ в Бериславі, а в легендарній Чорнобаївці – українські прапори" (in uk). Channel 24. https://24tv.ua/zsu-berislavi-legendarniy-chornobayivtsi-ukrayinski-prapori_n2196190.
- ↑ Необходимо задать параметр title= в шаблоне {{cite web}}. (нууч.).
- ↑ Облікова картка с Чорнобаївка Херсонська область, Білозерський район(укр.).
Библиография[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
- Kostenko, Anton (2017) (in uk). https://shron1.chtyvo.org.ua/Nesterenko_Olha/Chornobaivka_vchora_sohodni_zavtra_do_235-i_richnytsi_zasnuvannia_sela.pdf.