Хотугу Рейн-Вестфалия

Бикипиэдьийэ диэн сиртэн ылыллыбыт
Навигацияҕа көс Көрдөбүлгэ көс

Хотугу Рейн — Вестфа́лия[1] (ниэм. Nordrhein-Westfalen) — земля Федеративной Республики Германия. Киинэ — Дюссельдорф куорат. Бөдөҥ куората — Кёльн. Олохтоохторун ахсаана — 17,6 мөлүйүөн киһи (ФРГ-га бастакы миэстэ). Иэнэ — 34,1 тыһ км² (ФРГ-га төрдүс миэстэ). Германия 80 бөдөҥ куоратыттан 29 ХР-В сиригэр тураллар.

Географията[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Хотугу Рейн — Вестфалия дойду арҕаа өттүгэр сытар, омук сирдэриттэн Бельгиялыын (99 км), Нидерландылыын (387 км) быысаһар, Германия сирдэриттэн - Алын Саксониялыын (583 км), Гессенныын (269 км) уонна Рейнланд-Пфальц диэн сирдиин (307 км).

Хотугу Рейн — Вестфалия ортотугар Рейн-Рурский регион сытар, онно Дюссельдорф, Кёльн курдук бөдөҥ куораттар уонна промышленнай Рур региона киирэллэр. Рур хоту өттүгэр Боттроп, Гельзенкирхен, Херне уонна Реклингхаузен, илин өттүгэр Дортмунд, Хаген уонна Хамм, үөһүгэр Бохум, Эссен, Оберхаузен уонна Мюльхайм, арҕаа Дуйсбург уонна Мёрс сыталлар. Хотугу Рейн — Вестфалия урьбанизациятын таһыма дойду үрдүнэн самай үрдүк: 20 бөдөҥ куораттан 9 манна бааллар.

Устуоруйаттан[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Иккис Аан дойду сэриитин кэнниттэн билиҥҥи Хотугу Рейн — Вестфалия сирдэрэ Британия оккупациялыыр зонатыгар киирбиттэрэ. 1946 сыл атырдьах ыйын 23 күнүгэр урукку  Пруссияҕа  киирэр Вестфалия провинцияны уонна Рейн провинциятын (ниэм. Rheinland) хотугу өттүн холбоон оҥоһуллубута[2]. Онон Рур бассейнын биир дьаһалта салайар буолбута.

Салаллыыта[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Хотугу Рейн — Вестфалия ил тутула Германия уонна бэдэрээссийэ сирин бэйэтин Сүрүн сокуоннарыгар олоҕурар.  Ниэмэс федерациятын тиһигэр Хотугу Рейн — Вестфалия бэдэрээссийэҕэ киирэр туспа Ил (ниэм. Gliedstaat)

Дьаһалтанан тыырыллыыта[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Хотугу Рейн — Вестфалия оройуоннарга (ниэм. Kreis) уонна оройуоҥҥа киирбэт куораттарга (ниэм. kreisfreie Stadt) арахсар. В состав районов в свою очередь могут входить города (ниэм. Stadt) и общины (ниэм. Gemeinde). Города могут делиться на городские округа (ниэм. Stadtbezirk), причём для внерайонных городов это деление обязательно[3]; общины — на общинные округа (ниэм. Gemeindebezirk).

Оройуоннар[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Хотугу Рейн - Вестфалия оройуоннара уонна куоратын оройуоннара (кыһыл өҥүнэн).

Хотугу Рейн — Вестфалия маннык оройоуннартан турар (ускуопкаҕа массыына нүөмэрин куода бэриллэр):

  1. Ахен (AC).
  2. Боркен (BOR).
  3. Косфельд (COE).
  4. Дюрен (DN).
  5. Эннепе-Рур (EN).
  6. Рейн-Эрфт (BM).
  7. Ойскирхен (EU).
  8. Гютерсло (GT).
  9. Хайнсберг (HS).
  10. Херфорд (HF).
  11. Хохзауэрланд (HSK).
  12. Хёкстер (HX).
  13. Клеве (KLE).
  14. Липпе (LIP).
  15. Меркиш (MK).
  16. Меттман (ME).
  17. Минден-Люббекке (MI).
  18. Рейн-Нойс (NE).
  19. Обербергиш (GM).
  20. Ольпе (OE).
  21. Падерборн (PB).
  22. Реклингхаузен (RE).
  23. Рейниш-Бергиш (GL).
  24. Рейн-Зиг (SU).
  25. Зиген-Виттгенштайн (SI).
  26. Зост (SO).
  27. Штайнфурт (ST).
  28. Унна (UN).
  29. Фирзен (VIE).
  30. Варендорф (WAF).
  31. Везель (WES).

Бэдэрээссийэ сирэ дьаһайар куораттара (ниэм. Kreisfreie Städte)[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

  • Билефельд (BI)
  • Бонн (BN)
  • Боттроп (BOT)
  • Бохум (BO)
  • Вупперталь (W)
  • Гельзенкирхен (GE)
  • Дортмунд (DO)
  • Дуйсбург (DU)
  • Дюссельдорф (D)
  • Золинген (SG)
  • Кёльн (K)
  • Крефельд (KR)
  • Леверкузен (LEV)
  • Мёнхенгладбах (MG)
  • Мюльхайм-на-Руре (MH)
  • Мюнстер (MS)
  • Оберхаузен (OB)
  • Ремшайд (RS)
  • Хаген (HA)
  • Хамм (HAM)
  • Херне (HER)
  • Эссен (E)
100 тыһыынчаттан тахса олохтоохтоох куораттар

2011 сыл ыам ыйын 31 күнүнэнээҕи туругунан

Кёльн 1009,9 Хаген 188,1
Дюссельдорф 589,6 Хамм 181,8
Дортмунд 580,3 Мюльхайм 167,1
Эссен 573,6 Херне 164,4
Дуйсбург 488,5 Леверкузен 160,8
Бохум 373,8 Золинген 159,8
Вупперталь 349,6 Нойс 151,6
Бонн 326,0 Падерборн 146,8
Билефельд 323,1 Реклингхаузен 118,0
Мюнстер 287,9 Боттроп 116,6
Ахен 258,2 Ремшайд 110,1
Мёнхенгладбах 257,4 Бергиш-Гладбах 105,7
Гельзенкирхен 257,3 Мёрс 105,3
Крефельд 234,7 Зиген 103,3
Оберхаузен 212,6

Быһаарыылар[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

  1. Халыып:Книга:Словарь географических названий
  2. Verordnung Nr.46 — Auflösung der Provinzen des ehemaligen Landes Preußen in der Britischen Zone und Ihre Neubildung als selbständige Länder. (ниэм.)
  3. § 35 (Fn 46) Stadtbezirke in den kreisfreien Städten(ниэм.). Gemeindeordnung für das Land Nordrhein-Westfalen. Ministerium für Inneres und Kommunales Nordrhein-Westfalen (2014). Тургутулунна 17 Олунньу 2014.

Сигэлэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]