Кокугаку
Кокугаку (дьоп. 國學 «Төрүт үөрэх») — Дьоппуон билимигэр хамсааһын, Токугава кэмигэр үөскээбит Дьоппуон тыл үөрэҕэ уонна философията. Кокугаку үөрэхтээхтэрэ Дьоппуон үөрэҕириитин ол кэмҥэ баһыйар Кытай, конфуцианство уонна Бурхан-Бахсы үөрэҕиттэн былыргы дьоппуон классикатыгар төнүннэрии туһугар үлэлээбиттэрэ.[1]
Устуоруйата
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Кокугаку үөрэҕэ 17-18-с үйэлэргэ когаку («былыргы үөрэх»), вагаку («Дьоппуон үөрэҕэ») эбэтэр инишиэ манаби диэн саҕаламмыта. Бу үөрэҕи Мотоори Норинага уонна кини оскуолата төрүттээбиттэрэ. Бу оскуола Синто итэҕэлигэр уонна Дьоппуон былыргы литературатыгар олоҕуран Дьоппуон култууратын «көмүс үйэтигэр» хайыспыта. Кинилэр 12-с үйэ ортотугар диэри сайдыбыт дьоппуон хоһооннорун уонна Дьоппуон култууратын атын ситиһиилэрин үрдүктүк сыаналыыллара.
Кокугаку үөрэҕэ кангаку (Кытай үөрэҕэ) үөрэҕэр утары үөскээбитэ уонна бу өйдөбүлү 19-с үйэҕэ Атсутанэ Хирата тарҕаппыта. Кокугаку «төрүт үөрэх» буолан саҥа конфуцианство үөрэҕэр эппиэттэһиэхтээх этэ. Кокугаку үөрэхтээхтэрэ Конфуций үөрэҕэ тарҕатар сиэрдэрин-туомнарын ырыталлара уонна тас дьайыылара суох былыргы дьоппуон үөрэҕин тилиннэрэ сатаабыттара.
Түмүгэр, кокугаку үөрэхтээхтэрэ Сонноо дьоой философиятыгар уонна хамсааһыныгар дьайбыттара. Бу философия 1868 сыллаахха Токугава сегунатын былааһа самнарыгар уонна Мэйдьи уларыйыыларыгар тириэрдибитэ.
Үөрэх тутула
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Кокугаку оскуолата Дьоппуон майгыта ыраас буолуохтаах уонна ол туһугар тас дьайыылартан (Кытай) босхолонуохха наада диэн үөрэтэрэ. «Кытай сүрэҕэ» «дьиҥнээх сүрэххэ» эбэтэр «Дьоппуон сүрэҕэр» утары этэ, ол иһин дьиҥнээх Дьоппуон тыынын булар туһугар тыһыынча сыллаах Кытай үөрэҕиттэн аккаастаныахха наада.[2]
Дьайыыта
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Кокугаку өйдөбүлү аныгы кэмнээҕи дьоппуон политикатыгар «национальнай идея» быһыытынан туттубуттара. Бу өйдөбүлү кытайдар «омук ис дьиҥэ» диэн тылбаастаан (C: guocui) бэйэлэрэ күн бүгүҥҥэ диэри тутта сылдьаллар.[3]
Эбии көрүөххэ сөп
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Быһаарыылар
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- ↑ Earl, David Margarey, Emperor and Nation in Japan, Political Thinkers of the Tokugawa Period, University of Washington Press, 1964, pp. 66 ff.
- ↑ Earl, David Margarey, Emperor and Nation in Japan, Political Thinkers of the Tokugawa Period, University of Washington Press, 1964, pp. 67
- ↑ Center, Susan Daruvala. Publ. by the Harvard University Asia (2000). Zhou Zuoren and an alternative Chinese response to modernity. Cambridge, Mass. [u.a.]: Harvard Univ. Press. p. 66. ISBN 0674002385. https://books.google.com/books?id=lyRlnjFzq8oC&lpg=PA66&dq=kokugaku%3B%20%20guoxue&pg=PA66#v=onepage&q&f=false.
Кинигэлэр
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Harry Harootunian, Things Seen and Unseen: Discourse and Ideology in Tokugawa Nativism. Chicago: University of Chicago Press 1988.
- Mark McNally, Proving the Way: Conflict and Practice in the History of Japanese Nativism. Cambridge, MA: Havard UP, 2005.
- Peter Nosco, Remembering Paradise. Nativism and Nostalgia in Eighteenth Century Japan. Cambridge, MA: Havard UP, 1990.
- Michael Wachutka, Kokugaku in Meiji-period Japan: The Modern Transformation of 'National Learning' and the Formation of Scholarly Societies. Leiden, Boston: Global Oriental, 2013.
Сигэлэр
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- The Kokugaku (Native Studies) School.
- Kokugaku — Синто энциклопедията.