Иһинээҕитигэр көс

Дыраама

Бикипиэдьийэ диэн сиртэн ылыллыбыт

Дыраама (литэрэтиирэ көрүҥэ)

[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Дыраама — олоҕу буола турар көстүү быһыытынан ойуулуур, дьоруойдар саҥаларынан, дьайыыларынан, утарыта киирсиилэринэн көрдөрөр литэрэтиирэ көрүҥэ.

Дыраама тыйаатыр сыанатыгар оонньоон көрдөрөргө аналлаах, оонньонор эрэ буоллаҕына кини толору олохтоох айымньы, ол быһыытынан кини өссө ускуустуба атын көрүҥнэрин — тыйаатыры, операны кытта сибээстээх. Дыраама сүрүн бэлиэлэринэн ордук эпоска чугас: ааптартан тутулуга суох событиелар ойууланаллар, сюжекка, конфликка дьоруойдар характердара арыллар. Лириканы кытта сибээһэ: дьоруойдар монологтарыгар кинилэр ис туруктара, иэйиилэрэ арыллар. Дыраама ис хоһоонун сүрүн уратытынан кини сытыы конфликтааҕын бэлиэтииллэр, конфликт — дыраама айымньыларын туллар тутааҕа, кинитэ суох драматическай айымньы суох.

  • Трагедия — хаһан да эйэлэһэр кыаҕа суох утарыта турар күүстэр хабыр киирсиилэрэ тыҥааһыннаах түмүккэ тиэрдиитин көрдөрөр айымньы. Манна олох чыпчаал көстүүтэ (возвышенное) көстөр, олох уонна өлүү, олоххо икки суолтан биирин талыы, тыын боппуруоска быһаарыныы («Быть или не быть?!») курдук киһи санаатын оонньотор быһыы-майгы арыллар, үрдүк иэйиилэр ойууланаллар. Ол иҺин айымньы философскай күүрээнэ күүстээх. Холобур, Суорун Омоллоон «Айаал» трагедията.
  • Кэмиэдьийэ — ис хоһоонунан трагедияҕа утары турар драма жанрын формата, киһи буола турар быһыыга-майгыга сөп тубэспэтин көрдөрөр күлүүлээх түгэни арыйар. Манна олох алын өттө(низменное) көстөр, ол иһин сатирическай пафос баһыйар. Холобур, Неустроев «Куһаҕан тыын», «Кукаакы кулуба» комедиялара.
  • Дыраама — трагедия уонна комедия икки ардыларыгар турар, күннээҕи олох утарсыыларын, киһи уонна общество хайдыһыыларын көрдөрөр айымньы. Холобур, Софронов «Дьадаҥы Дьаакып», «Таптал» драмалара.

1. Окорокова В. Б. Литература теорията. Дьокуускай, 2004.