Алекперов Вагит Юсуфович

{{{аата}}}
Дойдута:	Сэбиэт Социалист Республикалар Холбоhуга, Арассыыйа уонна Азербайдьан

Ваги́т Юсу́фович Алекпе́ров (Балаҕан ыйын 1 күнүгэр 1950 сыллаахха Баку куоракка төрөөбүт) — урбаанньыт, түмэт урбаанньыт, салайааччы; «Когалымнефтегас» холбоһук генеральнай дириэктэрэ (1987—1990), ССРС Ньиэм-гаас бырамыысыланнаһыгар миниистирин солбуйааччыта (1990—1991) уонна бастакы солбуйааччыта (1991—1992), «Лангепасурайкогалымнефть» концерн бэрэсидьиэнэ (1992—1993), «Лукойл» ньиэптээх хампаанньа бэрэсидьиэнэ, биир бас силээччит (1993 сылтан).

2011 сыллаах туругунан кини баайа-дуола 13,9 милийээр дуолларга сыаналаммыт уонна Арассыыйа 200 саамай баай урбаанньыттарын ахсааныгар киирбит («Форбс» сурунаал суруйуутунан).

Биографията

Вагит Алекперов 1950 сыллаахха балаҕан ыйын 1 күнүгэр Степан Разин бөһүөлэккэ (Баку, Азербайджан) нефтяник дьиэ кэргэнигэр бэһис оҕонон төрөөбүт. Аҕата — Юсуф Кербалаевич Алекперов Аҕа дойду сэриитин кыттыылааҕа, исполком үлэһитэ, омугунан — азербайджан. Оттон ийэтэ — Татьяна Федоровна Бочарова — нуучча хаһаахтарыттан төрүттээх. Уол аҕата кини үс саастааҕар 1953 сыллаахха өлбүт, ийэлэрэ биэс оҕону соҕотоҕун ииппит. 1972—1974 сыллардаахха Алекперов «Каспморнефть» хампаанньаҕа ньиэп уонна гаас хостооһунун эпэрээтэринэн үлэлээбит. 1974 сыллаахха Азербайджаннааҕы ньиэп уонна химия үнүстүүтүн хайа инженерэ идэлээх бүтэрбит. 1974—1979 сс. Алекперов төрөөбүт оройуонугар 2-с нүөмэрдээх инженернэй-технологияческай сулууспаҕа ыстаарсай инженер-технологынан, симиэнэ начаалынньыгынан, ньиэп уонна гаас хостооһунун маастарынан, ыстаарсай инженеринэн, А.Серебровскай аатынан НГДУ ньиэп хостооһунун начаалынньыгын солбуйааччытынан үлэлээбит.

Ити кэнниттэн Вагит ньиэп хостуур араас тэрилтэлэргэ салайар дуоһунастарга үлэлээбит:

• 1979 — ССРС Ньиэпкэ бырамыысыланнаһын министиэристибэтин «Фёдоровскнефть» НГДУ 2-с ¹-дээх ньиэп хостооһунугар салаатын ыстаарсай инженерэ, Тюмень уобалаһа, Сургут куорат.
• ССКП чилиэнэ.
• 1979—1980 — «Фёдоровскнефть» НГДУ 2-с ¹-дээх ньиэп хостооһунугар салаатын начаалынньыга.
• 1980—1981 — «Холмогорнефть» НГДУ Киин инженернэй-технологическай сулууспатын начаалынньыга.
• 1981—1983 — «Лянторнефть» НГДУ кылаабынай инженерэ, начаалынньык солбуйааччыта.
• 1983—1987 — «Башнефть» ПО генеральнай дириэктэрин бастакы солбуйааччыта.
• 1987—1990 — «Когалымнефтегаз» генеральнай дириэктэрэ.
• 1990—1991 — ССРС Ньиэпкэ уонна гааска миниистирин солбуйааччыта.
• 1991—1992 — ССРС Ньиэпкэ уонна гааска миниистирин бастакы солбуйааччыта.
• 1992—1993 — «Лукойл» ньиэп концерынын бэрэсидьиэнэ.
• 1993 сылтан — «Лукойл» ААУо бэрэсидьиэнэ.
• 2007 сылтан — «Биһиги кэскилбит» эрэгийиэннээҕи социальнай бырагыраамалар пуондаларын тэрийээччитэ.
• 2010 сылтан — «Сколкова» пуонда сэбиэтин чилиэнэ.

1995 сыллаахха Алекперов «Империал» баан Дириэктэрдэрин сэбиэтин бэрэссэдээтэлинэн талыллыбыта. Ол сыллаахха Уматын уонна энэргиэтикэ министиэристибэтин кэллиэгийэтигэр киирбитэ. Эмиэ ити кэмнэргэ Белоруссияҕа биисинэһин сайыннарбыта. Алекперов бас билиитигэр ньиэби таҥастыыр уонна тас дойдуларга таһаарарга туһуламмыт нефтетрейдэр, АЗС улахан ситимэ баар.

Тус олоҕо

Вагит Алекперов кэргэнээх. Ойоҕо — Лариса Викторовна Алекперова. 1991 сыллаахха Юсуф диэн уолламмытара 2012 сыллаахха Губкин аатынан ньиэп уонна гаас үнүбэрсиэтин «ньиэптээх сирдэри туһаҕа таһаарыы» диэн идэлээх бүтэрбитэ. Иллэҥ кэмигэр доҕотторун кытары көрсөрүн, айанныырын, тиэннистиирин, Кырыымҥа сынньанарын сөбүлүүр.

Вагит Алекперов — экэниэмикэ билимин дуоктара, Арассыыйа естественнэй билимнэргэ акадьыамыйатын дьиҥнээх чилиэнэю.

Баайа-дуола

«Форбс» сурунаал суруйарынан, 1996 сыллаахха Алекперов баайа-дуола 3,7 милийээр дуолларга тэҥэспит. Дьон-сэргэ киэҥ билиитигэр Алекперов хамнаһа аан бастаан эписийээлинэ 2002 сыллаахха көрдөрүүгэ тахсыбыта. Ону даҕаны салайар хампаанньатын аахсыйалара атыыланар буолан. Оччолорго, биэс сыллаах хантыраагы учуоттаан туран, «Лукойл» бэрэсидьиэнин сыллааҕа хамнаһа сылга 1,5 мөлүйүөн дуоллар, эбии сылга 3,336 мөлүйүөн дуоллар буонус аахсар диэн суруллубута.

Оттон «Форбс» сурунаал 2009 сыллаах суруйуутунан, Алекперов баайа-дуола 17,8 милийээр дуолларга тэҥнэспит уонна кини аан дойду саамай баай дьонун эриэйтинигэр 27-с миэстэни ылбыт.

2012 сыллааҕы туругунан, Алекперов Арассыыйаҕа баайынан-дуолунан бэһис миэстэҕэ тахсыбыт — 10,6 милийээр.

2015 сыллаахха, эмиэ «Форбс» суруйарынан, Алекперов баайа-дуола 12,2 милийээр дуолларга тэҥнэспит.