Амма Аччыгыйа: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

Амма Аччыгыйа
Амма Аччыгыйа
	;
Идэтэ	Поэт, Суруйааччы
Илэ	Саха
Genres	Поэт, драма, кылгас кэпсээннэр, романнар

Интерактивная навигация по истории

← Иннинээҕи уларытыыга Кэннинээҕи уларытыыга →

Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ

КөрөнБиики тиэкис

Утумнаах

10:38, 11 Муус устар 2013 барыл

Амма Аччыгыйа (Мординов Николай Егорович) — саха норуодунай суруйааччыта,. ССРС суруйааччыларын сойууһугар 1934 с. киирбитэ.

Олоҕун олуктара

1906 сыл тохсунньу 6 күнүгэр Боотур Уус улууһугар улууска (Тааттаҕа) дьадаҥы Дьөгүөрдээн Мординов (Мундунов) ыалыгар төрөөбүтэ.
1928 с. Дьокуускайдааҕы педтехникуму бүтэрбитэ.
1931 с. Иккис Москубатааҕы судаарыстыбаннай университет тыл уонна литература салаатын бүтэрбитэ.
«Ийэ» диэн ааттаах бастакы хоһооно «Чолбон» сурунаалга 1927 с. бэчээттэммитэ. «Быһах угун кыстыммат» диэн хоһооннорун хомуурунньуга саха литературатын көмүс фондатыгар киирбитэ.
«Сааскы кэм» романа нууччалыы, украиналыы, венгердыы уонна чешскайдыы тылларынан тылбаастаммыта.

Тахсыбыт кинигэлэрэ

Талыллыбыт айымньылар: 2 томнаах. — Дьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1956.

Т. 1. Кэпсээннэр. Сэһэннэр. Хоһооннор. — 480 с. Т. 2. Пьесалар. Очеркалар. — 479 с.

Талыллыбыт айымньылар: 4 томнаах. — Дьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1966—1970.

Т. 1. Хоһооннор. Кэпсээннэр. Очеркалар. — 1966. — 512 с. Т. 2. Сэһэннэр. — 1967. — 562 с. Т. 3. Драмалар. Ахтыылар. — 1969. — 512 с. Т. 4. Сааскы кэм: Роман. — 1970. — 748 с.

Быһах угун кыстыммат: Кэпсээннэр. — Дьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1934. — 69 с.
Хоһооннор. — М.: Учпедгиз, 1936. — 32 с.
Кэпсээннэр. — М. — Дьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1937. — 72 с; 1940. — 98 с.
Ситим быстыыта: Драма. — Дьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1937. — 78 с.
Уон сыл: Хоһооннор. — Дьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1937. — 104 с.
Киһи: Драма. — Дьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1938. — 94 с.
Сэрии: Очеркалар. — Дьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1942. — 86 с.
Ааһан иһэн: Новеллалар. — Дьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1944. −104 с.
Сааскы кэм: Роман. — Дьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1944. — 312 с; 1952. — 702 с; 1963. — 682 с; 1982. — 752 с; 1988. — 752 с; 1994. — 360 с.
Саха литературатыгар Аҕа дойду сэриитин кэмигэр. — Дьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1944. — 20 с.
Доҕоттор: Сэһэн. — Дьокуускай: Кинигэ изд-вота. — 1947. — 164 с.
Күнү көрсө: Кэпсээннэр. Хоһооннор. — Дьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1947. — 298 с.
Тоҕус төгүл тоҕо?: Кыра саастаах оҕолорго. — Дьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1949. — 42 с; 1974. — 24 с.
Алдьархай: Сэһэн. — Дьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1966. — 352 с.
Киһи уонна айымньы: Ахтыылар. Ыстатыйалар. Этиилэр / Хомуйда, ред. Г. С. Сыромятников. — Дьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1975. — 408 с.
Кэпсээннэр, очеркалар. — Дьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1983. — 295 с.
Сэһэннэр. Кэпсээннэр. Ахтыылар. — Дьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1986. — 527 с.
Дьон ортотугар: Хоһооннор. Сэһэн. Кэпсээннэр. Ахтыылар: Орто уонна улахан саастаах оскуола Ооолоругар. — Дьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1989. — 216 с.

Нууччалыы

Весенняя пора: Роман / Авториз. пер. А. Дмитриевой, Л. Корниловой. — М.: Сов. писатель, 1951. — 780 с; М.: Сов. писатель, 1954. — 712 с; М.: Гослитиздат, 1958. — 712 с; Новосибирск: Кн. изд-во, 1961. — 717 с; М.: Известия, 1970. — 718 с; М.; Сов. Россия, 1978. — 541 с; М.: Худож. лит., 1993. — 396 с.
Повести. — М.: Сов. писатель, 1960. — 194 с.
Беда: Повесть / Авториз. пер. А.Дмитриевой; М.: Сов. писатель, 1970. — 319 с; М.: Сов. писатель, 1972. — 319 с.
Друзья-товарищи: Повести / Якутск: Кн. изд-во, 1976. — 488 с.

Олоҕун уонна айар үлэтин туһунан

Амма Аччыгыйын туһунан ахтыылар / Хомуйан оҥордо Д. В. Кириллин. — Дьокуускай: Бичик, 1997. — 168 с.
Соломов Н. И. С любовью родной земле: Воспоминания. — М., 1996. — 24 с.
Башарина З. К. Сыыры сырыынньатынан дабайбатаҕа // Чолбон. −1996. — № 1. — С. 153—155.
Босяк В. Дьолбут эбит // Аргыс. — 1991. — № 1. — С. 80—84.
Васильев Ю. «Сааскы кэм» тэҥнэбиллэрэ // Хотугу сулус. — 1988. № 1. — с. 86—88.

Наҕараадалара уонна ытык ааттара

Саха АССР норуодунай суруйааччыта (1966)
«Үлэ Кыһыл Знамята» уордьан
«Үлэ Кыһыл Знамята» уордьан
Норуоттар доҕордоһууларын уордьана
«Бочуот Знага» уордьан
«Бочуот Знага» уордьан
Саха АССР искусствотын үтүөлээх диэйэтэлэ
Саха Өрөспүүбүлүкэтин П. А. Ойуунускай аатынан Государственнай бириэмийэ|П. А. Ойуунускай аатынан Государственнай бириэмийэтин]] лауреата

Аатын үйэтитии

Кини аатынан Харбалаах орто оскуолата (Таатта улууһа) ааттаммыта.
Дойдутугар түмэл аһыллыбыта.

Туһаныллыбыт сирдэр

Писатели земли олонхо. Библиографическай ыйынньык. — Дьокуускай, «Бичик», 2000. — ISBN 5-7696-1001-8
Михаил Чооруоһап. Ытык-мааны Амма Аччыгыйа народнай суруйааччы туһунан ахтыылар. — Дьокуускай, Бичик, 2006. — ISBN 5-7696-2180-X

@@ 1 устуруока: / 1 устуруока: @@
 {{Infobox Writer
-| image        = Мординов.jpg
+| image        = Мординов_Николай_Егорович_-_Амма_Аччыгыйа.jpg
 | imagesize    = 250px
 | name         = Амма Аччыгыйа
@@ 21 устуруока: / 21 устуруока: @@
 }}
-'''Амма Аччыгыйа''' (Мординов Николай Егорович) — [[саха норуодунай суруйааччыта]], [[Саха АССР искусствотын үтүөлээх диэйэтэлэ]], Саха Республикатын [[П.А. Ойуунускай аатынан Государственнай бириэмийэ|П. А. Ойуунускай аатынан Государственнай бириэмийэтин]] лауреата. ССРС суруйааччыларын сойууһугар 1934 с. киирбитэ.
+'''Амма Аччыгыйа''' (Мординов Николай Егорович) — [[саха норуодунай суруйааччыта]],. ССРС суруйааччыларын сойууһугар 1934 с. киирбитэ.
-[[1906]] сыл [[тохсунньу 6]] күнүгэр [[Боотур Уус улууһа|Боотур Уус улууһугар]] улууска (Тааттаҕа) дьадаҥы Дьөгүөрдээн Мординов (Мундунов) ыалыгар төрөөбүтэ. 1928 с. [[Дьокуускайдааҕы педагогика техникума|Дьокуускайдааҕы педтехникуму]] бүтэрбитэ. 1931 с. Иккис Москубатааҕы судаарыстыбаннай университет тыл уонна литература салаатын бүтэрбитэ. «Ийэ» диэн ааттаах бастакы хоһооно «Чолбон» сурунаалга 1927 с. бэчээттэммитэ. «Быһах угун кыстыммат» диэн хоһооннорун хомуурунньуга саха литературатын көмүс фондатыгар киирбитэ.
-«Сааскы кэм» ромаана [[Нуучча тыла|нууччалыы]], украиналыы, [[венгр тыла|венгердыы]] уонна [[чех тыла|чешскайдыы]] тылларынан тылбаастаммыта.[[Ойуу:Амма Аччыгыйа Сайылык.jpg|250px|thumb|left|Амма Аччыгыйа үөскээбит сайылыга]]
-Саха АССР норуодунай суруйааччыта диэн бочуоттаах аат [[1966]] сыллаахха иҥэриллибитэ. «[[Үлэ Кыһыл знамята |Үлэ кыһыл знамята]]» уордьанынан иккитэ, «Норуоттар доҕордоһуулара» уордьанынан, «[[Бочуот знага]]» уордьанынан иккитэ, мэтээллэринэн уонна бочуот грамоталарынан наҕараадаламмыта. Кини аатынан [[Харбалаах, Таатта улууһа|Харбалаах]] орто оскуолата (Таатта улууһа) ааттаммыта. Дойдутугар дьиэ-музей аһыллыбыта.
-== Туһаныллыбыт сирдэр ==
-* Писатели земли олонхо. Библиографическай ыйынньык. — Дьокуускай, «Бичик», 2000. — ISBN 5-7696-1001-8
-* Михаил Чооруоһап. Ытык-мааны Амма Аччыгыйа народнай суруйааччы туһунан ахтыылар. — Дьокуускай, Бичик, 2006. — ISBN 5-7696-2180-X
+== Олоҕун олуктара ==
+[[Ойуу:Амма Аччыгыйа Сайылык.jpg|250px|thumb|left|Амма Аччыгыйа үөскээбит сайылыга]]<br />
+[[1906]] сыл [[тохсунньу 6]] күнүгэр [[Боотур Уус улууһа|Боотур Уус улууһугар]] улууска (Тааттаҕа) дьадаҥы Дьөгүөрдээн Мординов (Мундунов) ыалыгар төрөөбүтэ. <br />
+с. [[Дьокуускайдааҕы педагогика техникума|Дьокуускайдааҕы педтехникуму]] бүтэрбитэ. <br />
+с. Иккис Москубатааҕы судаарыстыбаннай университет тыл уонна литература салаатын бүтэрбитэ. <br />
+«Ийэ» диэн ааттаах бастакы хоһооно «Чолбон» сурунаалга 1927 с. бэчээттэммитэ. «Быһах угун кыстыммат» диэн хоһооннорун хомуурунньуга саха литературатын көмүс фондатыгар киирбитэ.<br />
+«Сааскы кэм» романа [[Нуучча тыла|нууччалыы]], украиналыы, [[венгр тыла|венгердыы]] уонна [[чех тыла|чешскайдыы]] тылларынан тылбаастаммыта.
+<br /><br /><br /><br /><br /><br /><br />
 == Тахсыбыт кинигэлэрэ ==
 * Талыллыбыт айымньылар: 2 томнаах. — Дьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1956.
@@ 71 устуруока: / 70 устуруока: @@
 * Босяк В. Дьолбут эбит // Аргыс. — 1991. — № 1. — С. 80—84.
 * Васильев Ю. «Сааскы кэм» тэҥнэбиллэрэ // Хотугу сулус. — 1988. № 1. — с. 86—88.
+== Наҕараадалара уонна ытык ааттара ==
+* Саха АССР норуодунай суруйааччыта (1966)
+* «Үлэ Кыһыл Знамята» уордьан
+* «Үлэ Кыһыл Знамята» уордьан
+* Норуоттар доҕордоһууларын уордьана
+* «Бочуот Знага» уордьан
+* «Бочуот Знага» уордьан
+* Саха АССР искусствотын үтүөлээх диэйэтэлэ
+* Саха Өрөспүүбүлүкэтин П. А. Ойуунускай аатынан Государственнай бириэмийэ|П. А. Ойуунускай аатынан Государственнай бириэмийэтин]] лауреата
+== Аатын үйэтитии ==
+* Кини аатынан [[Харбалаах, Таатта улууһа|Харбалаах]] орто оскуолата (Таатта улууһа) ааттаммыта.
+* Дойдутугар [[түмэл]] аһыллыбыта.
+== Туһаныллыбыт сирдэр ==
+* Писатели земли олонхо. Библиографическай ыйынньык. — Дьокуускай, «Бичик», 2000. — ISBN 5-7696-1001-8
+* Михаил Чооруоһап. Ытык-мааны Амма Аччыгыйа народнай суруйааччы туһунан ахтыылар. — Дьокуускай, Бичик, 2006. — ISBN 5-7696-2180-X
 {{Саха норуодунай суруйааччылара}}