Алексеев Пётр Алексеевич

Алексеев Петр Алексеевич, 14(26).01.1849—16(28).08.1891 — революционер, ткач, 1886—1891 сс. сыылкаҕа билиҥҥи Таатта улууһугар олорбут.

Олоҕун олуктара

1849 сыллаахха тохсунньу 26 (урукку ааҕыынан тохсунньу 14) күнүгэр Смоленскай губерния Сычевскай уйуоһун Новинская дэриэбинэтигэр төрөөбүт. Аҕата Москубаҕа ткачтыы киирбит. Онон 9 сааһыттан тигии фабрикатыгар Москубаҕа үлэлээбит. Онтон Петербурга көһөн Торнтон фабрикатыгар үлэҕэ киирбит. 1873 сыллаахха народниктары кытта табаарыстаспыт - "Чайковецтары" кытта, 1874 сылтан саҕалаан "москвичтар" народнай кружоктарын чилиэнэ буолбут. Литератуураны пропагандалыыр этэ. 1875 тутуллубута уонна сууттаммыта "процесс 50-ти", суукка туран революция туһунан аатырбыт этиитин эппитэ. 10 сылга хаатыргаҕа ыытыллыбыта. Бастаан Новобелгородскай хаайыыга одиночнай хаамыраҕа 3 сыл сыппыта, 1880 с. Мценскай пересыльнай түрмэтигэр көһөрүллүбүтэ, салгыы Сибииргэ утаарыллыбыта. 1882 сыл олунньутугар Иркутскай уобаласка Кара хаатыргатыгар тиийбит, 1885 сыл кулун тутарыгар Саха сиригэр көскө ыытыллыбыта. Бастаан Байаҕантай улууһун Саһыл нэһилиэгэр Дьэкэ диэн сиргэ олохсуталлар. 1886 сыллаахха Боотуруус улууһун Дьүлэй нэһилиэгэр көһөрүллүбүт.

1891 сыллаахха атырдьах ыйын 28 күнүгэр атынан Дьокуускайга киирэн истэҕинэ Тимэтэй диэн Чурапчыттан чугас алааска Федот Сидоров уонна Егор Абрамов-Тобох диэн дьон өлөрөн кэбиспиттэр. Төрүөтүн сэбиэскэй кэмҥэ халабыр дииллэр этэ, норуот номоҕор буоллаҕына өлөрүөхсүттэртэн биирдэстэрин ойоҕун күүһүлээбитин иһин иэстэспиттэр диэн хаалан хаалбыт.

Аатын үйэтитии

Сэбиэскэй былаас бириэмэтигэр Дьокуускайга биэс миэтирэлээх обелиск туруорбуттар, төрөөбүт дойдутугар памятник туруорбуттар. Таатта оруйуона 1963-1991 сылларга кини аатын сүгэн Алексеевскай диэн ааттана сылдьыбыта. Уҥуоҕа Булгунньахтаах диэн сиргэ олорбут балаҕанын аттыгар тутуллубута. Уус-Тааттаҕа бүүһэ турар. 1949 сыллаахха тохсунньуга кини аатынан урукку Марха уулуссатын (Мархинская) ааттаабыттара.