Иһинээҕитигэр көс

Мас тардыһыыта

Бикипиэдьийэ диэн сиртэн ылыллыбыт
(Мантан: Мас тардыһыы көстө)
Мас тардыһыыта - Федор Федоров уонна Виктор Колибабчук 2014 с. Россия чемпионатыгар, Москва к.

Мас тардыһыыта диэн саха былыргыттан күрэхтэһэр оонньуута. Кэлин масреслиҥ диэн аатынан Арассыыйаҕа тарҕанан эрэр.

1990 с. бэттэх мас тардыһыыта дьон болҕомтотун тардар гына олус сайынна, тубуста. Ыһыылаах-хаһыылаах, көрүөхтэн эриэккэс, киһи кэтэһэр спордун көрүҥэ буолла. Хары баттаһааччы, пауэрлифтиҥ диэн штанганан дьарыктанар нуучча, Хапхаас бухатыырдара улаханнык сэҥээрдилэр. Киин регионнар, уобаластар, кыраайдар бу көрүҥэр күрэхтэһии ыытар буоллулар.

Мас тардыһыыта Россия таһымыгар таҕыста. 2003 с. Россиятааҕы Федерация талыллыбыта, президенинэн А.К. Акимов анаммыта. Бу сылларга 4 төгүл Россия чемпионата (Москваҕа, 2 төгүл Красноярскайга уонна Санкт Петербурга ыытылынна). 2007 с. тохсунньу ыйга Москва куоракка СР Президенэ В.А. Штыров Кубога ыытыллыбыта. Бу күрэхтэһиини 350 тыһыынча киһи көрбүтэ бэлиэтэнэр. Кыайыылааҕынан Саха сириттэн Н.Колодко ааттаммыта.

Мас тардыһыытыгар бобуулаах албастар

[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Мас тардыһыытыгар бобуллар:
а) өттүгэстии охтуу;
б) тэбилик хаптаһынтан атаҕы араарыы;
в) тардыһар маһы туппут сиргиттэн илиини сыҕарытыы;
г) эмискэ-эмискэ дьигиҥнэтэн тардыһыы;
д) тардыһар маһы иҥнэри тутан, тэбилик хаптаһыҥҥа эбэтэр сиргэ тирээн тардыһыы;
е) тардыһар маһы эмискэ ыһыктан кэбиһии;
ж) хамаанда бэриллиэн иннинэ тардыы;
з) тардыһыы кэмигэр кэпсэтии, судьуйаны кытта мөккүһүү уо.д.а.
Бобуулаах албастары тутуннахха, быраабыланы кэстэххэ кыттааччыга сэрэтии бэриллэр. Иккис сэрэтии кэнниттэн күрэхтэһииттэн уһуллар.

Мас Мэхээлэ бирииһэ

[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Саха омук төрүт оонньуутун биир көрүҥүнэн мас тардыһыыта буолар. Ол курдук, сылтан сыл ахсын сайдан, саҥаттан саҥа ааттары таһааран, иэмэх иҥиирдээх, быыппастыгас быччыггнаах, күүстээх боотурдарынан, ыһыылаах-хаһыылаах сүгүрүйээччилэринэн байан иһэр.

Уус-Алдан улууһун биир биллэр күүстээҕэ Мас Мэхээлэ аатын үйэтитэр инниттэн уонна мас тардыһыытын салгыы сайынна-рар соруктаах, аан бастаан Кэптэнигэ, Лөгөй нэһилиэгин дьаһалтатын уонна физкултуура дьиэтин директора А.В.Олесов көҕүлээһиннэринэн 1995—96 сс. үрдүк таһымнаах күрэхтэһиилэр ыытыллыбыттара. Күрэхтэһээччилэр уонна көрөөччүлэр үчүгэй тэрээһинтэн улаханнык астынан тарҕаспыттара. Ити кэмтэн ыла Мас Мэхээлэ бирииһигэр сылын аайы күрэхтэһии ыытыллар.

XX үйэ 10 чулуу мас тардыһааччылара

[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

«Сахаада-спорт» ассоциация талыытынан:

Гавриил Десяткин
Петр Каратаев
Дмитрий Шарин
Степан Алексеев
Евгений Сивцев
Анатолий Баишев
Андрей Винокуров
Николай Колодко
Николай Барашков
Роман Романов

Спорт көрүҥүҥ быһыытынан Арассыыйатааҕы Спорт көрүҥнэрин тиһилигэр 2003 сыллаахха киллэриллибитэ уонна ол сыллаахха Аан Дойдутааҕы Мас тардыһын федерацията олохтоммута.

Күүстээх Эр Киһи Федерацията 2011 сыллаахха мас тардыһыытын Күүстээх киһи күрэһин программатыгар киллэрбитэ.[1] Оннук программалаах күрэс бастакытын 2013 сыл бэс ыйыгар АХШга ыытыллыбыта.[2]