Кыттааччы ырытыыта:Куннэй Зырянова

Рюрик Константинович Миньяр-Белоручев

Рюрик Константинович Миньяр - Белоручев (Бэс ыйын 17, 1922 – Тохсунньу 28, 2000) – Биллэр тылбаасчыт уонна учуутал, Отечественнай (Аҕа дойду) тылбаас түөрүйэтин төрүттээччилэриттэн биирдэстэрэ, педагогическай наукалар доктора, профессор. Тылбаас төүөрүйүтэгэр уонна олоххо туттуутугар улахан кылааты киллэрбит, тылбаас аныгы оскуолатын уонна Омук Тылларын Байыаннай Үнүстүүтүн тылбааһы үөрэтии төрүттээччитэ. Тылбаас төүөрүйэтин уонна тылбааһы үөрэтии, омук тылы үөрэтэр үгүс научнай үлэлэр мэтиэдикэтин ааптара. Аҕата Константин Александрович Миньяр-Белоручев биллэр виолончелист, Тбилиси куорат консерваториятын профессора этэ. Рюрик Константинович Бэс ыйын 17 күнүгэр 1922 сыллаахха Тбилиси куоракка төрөөбүтэ. Летчиктар уонна летчик – кэтээччи муоратааҕы- хонуутааҕы авиация Байыаннай оскуолатын бүтэрбитэ (кэнники Ейскай Үрдүкү байыаннай авиационнай училище диэн аата уларыйбыт; билигин - Ейскай Үрдүкү байыаннай авиационнай үнүстүүт диэн). Аҕа дойду сэриитин сылларыгар Черноморскай флот муоратааҕы авиациятыгар летчик-штурмовигынан сулууспалаабыта. Сэрии бүппүтүн кэннэ Омуктар Тылларын Байыаннай Үнүстүүтүгэр киирбит (Военный Институт Иностранных языков – ВИИЯ, билигин – оборуона Министиэрстибэтин Байыаннай Үнүбүрсүөтүгэр омуктар тылларын факультета (ВИИЯ, сегодня - факультет иностранных языков в Военном университете Министерства обороны). 1949 сыллаахха үнүстүүтүн бүтэрэн көхтөөхтүк тылбаасчыт уонна учуутал үлэтинэн дьарыктанан саҕалаабыт. Синхроннай тылбааһы түргэнник баһылаан Сэбиэскэй Союз уонна омук сиринээҕи судаарстыбалар бастакы сирэйдэрин кытта боронтуус тылыттан тылбаасчытынан үлэлээбит. Кини Хрущевтуун, Брежневтыын, Косыгинныын, де Голль генераллыын, Хо Ши Минныын, Фидель Кастролыын, Народом Сиануктыын үлэлиир чиэскэ ыллыммыта, Алжир, Гана, Эфиопия, ГДР, Польша, Швеция, Индия уонна атын дойду салайааччыларын кытта көрсүбүтэ. 1978 сыллаахха полковник аатынан демоболизациялынан Рюрик Константинович Москуба Судаарыстыбаннай Педагогическай Үнүстүүтүгэр (МГПИ) үлэлии киирэр (билигин МПГУ) уонна омук тылын үөрэтии мэтиэдикэтин профессорын быһыытынан куонкурсунан талыллар. Онно дьиӊ чахчы олоҕун тиһик күнүгэр диэри үлэлээбитэ.

Үлэлэрэ: 1. Методика обучения переводу на слух. — М.: Изд-во ИМО, 1959. 2. Общая теория перевода и устный перевод. — М.: Воениздат, 1980. 3. Курс устного перевода: Фр. яз. — М.: Московский Лицей, 1999. 4. Французский язык. Учеб. пособие. 5. Теория и методы перевода. — М.: Московский Лицей, 1996. 6. Учебное пособие по устному переводу. — М., 1969. 7. Записи в последовательном переводе: Учеб. пособие для вузов и фак. иностр. яз. — М.: Стелла, 1997. 8. Курс устного перевода: французский язык. — М.: Московский Лицей, 1998. 9. Как стать переводчиком? — М.: Готика, 1999. 10. Методика обучения французскому языку. — М.: Просвещение, 1990. 11. Миньяр-Белоручев Р. К., Оберемко О. Г., Сулханишвили И. Н. Мы говорим по-французски: [Учеб. для первого года обучения в сред. шк.] — М.: Моск. лицей, 1998. 12. Миньяр-Белоручев Р. К., Остапенко В. П., Ширяев А. Ф. Учебник военного перевода: Фр. яз. Спец. курс / Под ред. Р. К. Миньяр-Белоручева. — М.: Воениздат, 1984, 1985.

Куннэй Зырянова (ырытыы) 05:32, 12 Ахсынньы 2014 (UTC)Куннэй Зырянова

Рецкер Яков Иосифович

Рецкер Яков Иосифович (1897- 1984) – Арассыыйа лингвиһа, тылбаасчыт уонна лексикограф, тылбаас билимин классига, тылбааска аналлаах үгүс үөрэнэр кинигэлэр уонна үөрэнэр посуобуйалар ааптара, сомоҕо домох тылдьыттарын оңорооччута.

Яков Иосифович Таганрог куоракка баай эргиэмсик ыалыгар 1897 сыллаахха төрөөбүтэ. Уолаттар классическай гимназияларыгар үөрэммит. Гимназист буолан илиинэн суруллубут «Последние новости» диэн хаһыат таһаарыытыгар кыттыспыт. 1917 сыл алтынньытыгар Михайловскай артиллерийскай училища 11 кылаас түргэтиллибит таһаарыытын бүтэрбит.

Тохсунньу 1920 сылыттан от ыйын 1921 сылыгар диэри Кыһыл Аармыйаҕа сулууспалаабыта. Аармыйаттан босхолонон Киев үнүбүрсүөтүн юридическай факультетыгар киирэр, онно иккис кууруска үөрэнэ сылдьан буруйдааҕы «пролетарскай төрүөттээх» диэн сылтаҕынан буруйдааһынтан суут босхолообутун билэн баран үөрэҕин быраҕар.

1920-с сылларга тылбаасчытынан үлэлиир. Хайа эрэ кэм Н.И.Бухариңңа рефериэнинэн үлэлиир. 1938-1940 сылларга ГИТИСка (Государственный Институт Театрального Искусства) үөрэппит. 1940 сыллаахтан саңа аһыллыбыт ЦК ВКП(б) тылбаасчсыттарын аһаҕас куурустарыгар боронтуус уонна аангылыйа тылын үөрэтэр буолбут. Аҕа дойду Улуу сэриитин саҕаламмытын кэннэ Ферган куоракка омук тыллар байыаннай үнүстүүтүгэр көһөрбүттэр, онтон Ставрополь-на-Волге куоракка (билигин Тольятти). Яков Иосифович бастаан байыаннай тылбаасчыттар Yнүстүүтүгэр үөрэппит, ол кэнниттэн Морис Торез аатынан Москуба омук тылын Yнүстүүтүгэр. 1953 сыллаахха «Стилистико – грамматическое значение абсолютных конструкций в английском языке» диэн кандидатскай диссертациятын көмүскүүр.

Яков Иосифович тылбаас түөрүйэтин сайдыытыгар улахан суолталаах ситиһиитин биирдэстэриттэн логика уонна тылбаас ситимнэрин, логическай бөлөх уонна тылбаас икки ардыларынан быһаарыыта буолар. Формальнай-логическай дэгит бөлөҕүгэр олоҕуран, лексическэй трансформация 7 көрүӊӊэ араартаабыт, тыл суолтатын арыйарга көмөлөһөр контекска төрүт тыл уонна тылбаас тылыгар сөп түбэһиини буларга. Формально – логическай баһылатыы бөлөҕө төрүт буоларыгар лексическэй трансформация үс ылыылаах: дифференциация, конкретизация уонна генерализация суолталарыгар. Быһа охсуһар бөлөххө суолта сайдыы ылыыта сөп түбэһэр, контрадиктуорнас (контрадикторность) бөлөҕүгэр – антонимическай тылбаас, внеполуоһуннас (внеположенность) бөлөҕүгэр - кэлим уларыйыы уонна компенсация.

Рецкер тылбаас киэбин өйдөбүлүн систиэмэ курдук оӊорбут бэйэтин иһигэр лексическэй трансформация, эквивалент, вариантнай уонна контекстуальнай сөп түбэһиилэри кииллэрбит. Лексическай трансформациялар сөп түбэһэр бөлөх систиэмэтигэр киирэллэр, кини этэринэн тылбаас төүөрүйэтэ сатаан олохтууллар.

Үлэлэрэ:

• Рецкер Я. И. Стилистико-грамматическое значение абсолютных конструкций в английском языке. Дисс. … канд. филол. наук. — М., 1953.
• Рецкер Я. И. Перевод и переводческая практика. — М.: Междунар. отношения, 1974. — 216 с.
• Рецкер Теория перевода и переводческая практика. Очерки лингвистической теории перевода. / Дополнения и комментарии Д. И. Ермоловича. — М.: Р. Валент, 2004. — 240 с.
• Французско-русский фразеологический словарь.
• Итальянско-русский фразеологический словарь.